توسل حضرت ابراهیم (ع) چگونه است؟

مجموعه: داروخانه معنوی

توسل حضرت ابراهیم (ع) چگونه است ؟

توسل حضرت ابراهیم (ع) چیست؟

در هر پیش آمد باید متوسل شد

مرحوم آیت الله آقای حاج شیخ عبدالکریم حائری نقل کرد که من با آقای میرزا علی آقا - آقا زاده میرزای شیرازی - و آقا سید محمد سنگلجی در سامرا شب بالای پشت بام خدمت مرحوم آقا میرزا محمد تقی شیرازی درس می خواندیم. در بین درس استاد بزرگ ما مرحوم سید آقا محمد فشارکی تشریف آورد. آثار گرفتگی و ناراحتی از چهره اش کاملا هویدا بود.

معلوم شد این انقلاب و گرفتگی به واسطه بروز و با در عراق است که در همان روزها خبرش منتشر شده بود. فرمود شما مرا مجتهد می دانید. همه عرض کردیم بلی. سوال کرد عادل می دانید؟ جواب دادیم آری. فرمود پس من به تمامی شیعیان سامرا زن و مرد حکم می کنم که هر یک از آنها یک فقره زیارت عاشورا را به نیابت بی بی نرجس خاتون والده ماجده حضرت حجة بن الحسن (علیه السلام) بخوانند آن بانوی بزرگ را پیش فرزندش شفیع قرار دهند تا آن حضرت نزد خداوند عالم شفاعت کند و خدا شیعیان سامرا را از این بلا نجات دهد.

این حکم که صادر شد چون مقام بیم و ترس نیز بود همه شیعیان اطاعت کرده زیارت عاشورا را به همان قرار خواندند. به واسطه این ترس یک نفر شیعه در سامرا تلف نشد با اینکه هر روز ده تا پانزده نفر از غیر شیعه می مردند.

در ادامه توسل حضرت ابراهیم (ع) به پنج تن از اهل بیت (ع) را به بحث گذاشته است.

«مُفضّل بن عمر» می گوید: از امام صادق علیه السلام درباره سخن خدا که می ‌فرماید: «وَ إِذِ ابْتَلی إِبْراهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ»؛ [سوره بقره آیه 124] (به یادآورید) هنگامی که پروردگار ابراهیم،‌ او را (با دستوراتی) آزمود او به‌ طور کامل از عهده آنها برآمد. پرسیدم که مقصود خدا از این کلمات چیست؟ آن حضرت فرمود: هِیَ الْکَلِمَاتُ الَّتِی تَلَقَّاهَا آدَمُ مِنْ رَبِّهِ  فَتابَ عَلَیْهِ، وَ هُوَ أَنَّهُ قَالَ: «أَسْأَلُکَ به حقّ مُحَمَّدٍ وَ عَلِیٍّ وَ فَاطِمَةَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ إِلَّا تُبْتَ عَلَیَّ» فَتَابَ اللَّهُ عَلَیْهِ، إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ قُلْتُ لَهُ: یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَمَا یَعْنِی عَزَّ وَ جَلَّ بِقَوْلِهِ: «فَأَتَمَّهُنَّ» قَالَ: یَعْنِی أَتَمَّهُنَّ إِلَی الْقَائِمِ علیه السلام عَشَرَ إِمَاماً تِسْعَةٌ مِنْ وُلْدِ الْحُسَیْن؛ این کلمات همان کلماتی است که حضرت آدم علیه السلام از خدای متعال فراگرفت و چنین عرض کرد: پروردگارا! به ‌حق محمد، علی، فاطمه، حسن و حسین از تو درخواست می کنم که توبه مرا بپذیری! پس توبه اش مورد قبول واقع گردید، به راستی که خدا، بسیار توبه ‌پذیر و مهربان است. مفضل می گوید: به امام صادق علیه السلام گفتم: یا ابن رسول ‌الله! مقصود خدا از «فَاَتَمَّهُنَّ» در این آیه چیست؟ حضرت فرمود: یعنی نام ده امام دیگر را که نُه نفر آن از اولاد حسین هستند، به پنج‌ تن ملحق نمود.

به همین جهت ائمه علیهم السلام ازجمله امام هادی علیه السلام فرمودند: نَحْنُ الْکَلِمَاتُ الَّتِی لَا تُدْرَکُ فَضَائِلُنَا وَ لَا تُسْتَقْصَی؛ ماییم کلماتی که فضایل آن درک نشود و به کُنه فهم آنها راهی نیست.

علامه امينی (ره) می‌ گوید: چهارده معصوم علیهم السلام را از این جهت «کلمه» نامیده‌ ند که نام‌ های آنان در عرش نوشته شده است؛ و همچنین به ملاحظه آن کلمه‌ ای است که دوبار بر شانه آنان نقش بسته است؛ یکبار در رحم مادر و بار دوم بعد از ولادت. هنگامی که نطفه امام منعقد می شود ـ بعد از دمیدن روح ـ بر دوش او نوشته می شود: «وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیم‌»؛ [سوره انعام آیه 115] «از روی راستی و عدالت کلمه پروردگارت به اتمام رسید، تبدیل و تغییر در کلمات خداوند راهی ندارد». وقتی که امام علیه السلام از مادر متولد می شود، آن گاه نیز بر شانه راستش آیه مذکور نقش می بندد. 

توسل حضرت ابراهیم (ع) به ائمه

نسوختن حضرت ابراهیم (ع) در آتش با توسل به پیامبر اسلام (ص) :

پرسش : در جایی آمده که حضرت ابراهیم (ع) به هنگام پرتاب شدن به طرف آتش از واسطه قرار دادن جبرئیل خودداری کرد و حاجت خود را از خداوند خواسته است و در جایی دیگر آمده که ایشان پیامبر(ص) و اهل بیتشان را واسطه قرار دادند؛ این تناقض چگونه قابل رفع است؟

پاسخ : حضرت ابراهیم (ع) از جمله پیامبرانی است که در قرآن و روایات، داستان ها و گفتارهای بسیاری از او نقل شده است. یکی از این داستان ها در مورد نجات یافتن ایشان از دست آتش نمرودیان است.

دو روایت زیر نیز به همین موضوع می پردازند :

«زمانی که حضرت ابراهیم را به آتش افکندند گفت: خدایا! به حق محمد و آل محمد مرا از آن نجات ده، و خداوند آن آتش را برای او سرد و سلامت گرداند».

امام صادق (ع) فرمودند: «حضرت ابراهیم (ع) پروردگار خود را چنین خواند: مرا به رحمتت از این آتش نمرودیان رهایی بخش. پس در این هنگام که او در منجنیق بود، جبرئیل بر او نازل شد و خطاب به او گفت: ای ابراهیم! آیا حاجتی داری که برای تو برآورده کنم؟ حضرت ابراهیم (ع) فرمود: از تو حاجتی ندارم اما از پروردگار حاجتی دارم. پس جبرئیل به او انگشتری داد که بر روی آن نوشته شده بود: "لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ أَلْجَأْتُ ظَهْرِی إِلَی اللَّهِ أَسْنَدْتُ أَمْرِی إِلَی اللَّهِ وَ فَوَّضْتُ أَمْرِی إِلَی اللَّهِ" پروردگاری جز الله نیست، و محمد (ص) رسول خداوند است، به خداوند تکیه می کنم، کار خود را به او می سپارم. پس خداوند به آتش دستور داد که بر ابراهیم سرد شود».

از دیدگاه سندی، در سند روایت اول، «احمد بن هلال» وجود دارد که علمای علم رجال او را از افراد ضعیف و اهل غلو دانسته اند و «مَعمر بن راشد» نیز مهمل است.

روایت دوم نیز مرسل است.

اما صرف نظر از سند، در بررسی محتوایی ممکن است چنین اشکالی برای انسان پدید آید که زمانی که حضرت ابراهیم از جبرئیل هیچ خواسته ای نداشته و خود را به خداوند وا می گذارد، چگونه از پیامبر اسلام و اهل بیتش کمک و یاری می خواهد؟

اما این اشکال وارد نخواهد بود؛ زیرا حضرت ابراهیم (ع) نه تنها از جبرئیل بلکه از هیچ مخلوقی حتی پیامبر(ص) به صورت مستقل درخواستی نداشت و این که در روایت دوم آمده که از جبرئیل خواسته ای ندارد، اشاره به همین خواسته مستقیم است.

اما از زاویه دیگر بحث توسل وجود دارد؛ به این که در درخواست از خدا، می توان افرادی معتبر و آبرومند را واسطه قرار داد و فقرات موجود در روایت اول: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ» نیز اشاره به همین توسل دارد.

دعای مجرب حضرت ابراهیم (ع)

دعاى حضرت ابراهيم عليه السلام، دعاى خيلى موثر جهت نجات:

مروى است در محلى كه نمرود حضرت ابراهيم خليل الله عليه السلام را در آتش افكند، حضرت ابراهيم (ع) اين دعا را خواند و آتش فرو نشسته و نجات يافت :

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‏

اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ أَنْتَ‏ الْمَرْهُوبُ‏ يَرْهَبُ‏ مِنْكَ‏ جَمِيعُ‏

خَلْقِكَ‏ يَا اللَّهُ‏ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ أَنْتَ الرَّفِيعُ عَرْشُكَ مِنْ فَوْقِ جَمِيعِ سَمَاوَاتِكَ وَ أَنْتَ الْمُطِلُّ عَلَى كُلِّ شَيْ‏ءٍ

لَا يُطِلُّ شَيْ‏ءٌ عَلَيْكَ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ أَنْتَ أَعْظَمُ مِنْ كُلِّ شَيْ‏ءٍ فَلَا يَصِلُ أَحَدٌ عَظَمَتَكَ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ

يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا نُورَ النُّورِ قَدِ اسْتَضَاءَ بِنُورِكَ أَهْلُ سَمَاوَاتِكَ وَ أَرْضِكَ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا

أَنْتَ تَعَالَيْتَ أَنْ يَكُونَ لَكَ شَرِيكٌ وَ تَكَبَّرْتَ أَنْ يَكُونَ لَكَ ضِدٌّ يَا نُورَ النُّورِ يَا نُورَ كُلِّ نُورٍ لَا خَامِدٌ لِنُورِكَ يَا مَلِيكَ كُلِّ مَلِيكٍ

كُلُّ مَلِيكٍ يَفْنَى غَيْرَكَ يَا نُورَ النُّورِ يَا مَنْ مَلَأَ أَرْكَانَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ بِعَظَمَتِهِ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا

هُوَ يَا هُوَ يَا مَنْ لَيْسَ كَهُوَ إِلَّا هُوَ يَا مَنْ لَا هُوَ إِلَّا هُوَ أَغِثْنِي أَغِثْنِي السَّاعَةَ السَّاعَةَ السَّاعَةَ يَا مَنْ أَمرُهُ‏ كَلَمْحِ

الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ‏ يَاهِيّاً شَرَاهِيَّا آذوني أصباوث آل شداي يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا اللَّهُ يَا رَبَّاهْ يَا رَبَّاهْ يَا رَبَّاهْ

يَا رَبَّاهْ يَا رَبَّاهْ يَا غَايَةَ مُنْتَهَاهْ وَ رَغْبَتَاهْ

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته