آیا از آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیزی می دانید؟

مجموعه: اعمال مستحبی

آیا از آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیزی می دانید؟

آداب و احکام قبل و بعد از مرگ که باید رعایت شود:

آداب و احکام قبل و بعد از مردن چیست؟

آدابى که در این باره مطرح است، دو بخش دارد؛ بخشى مربوط به قبل از مرگ است که با عنوان «احکام محتضر» از آن یاد مى شود و از جمله آنها، این است که باید شخص را در هنگام مردن به پشت بخوابانند به طورى که کف پاهایش به طرف قبله باشد.

بخشى نیز مربوط به پس از مرگ است، که از آن با عنوان «احکام اموات» نام برده مى شود و از جمله مهم ترین آنها غسل، حنوط، کفن، نماز و دفن میت مسلمان است. 

آداب و احکام قبل و بعد از مردن دو قسمت دارد؛ قسمتى مربوط به قبل از مرگ است که با عنوان «احکام محتضر» نام برده مى شود و قسمتی مربوط به پس از مرگ، که از آن با عنوان «احکام اموات» از آن یاد مى شود. و هر کدام براى خود واجبات و مستحباتى دارد. پس هر کدام به طور مستقل بیان مى شود.

محتضر:

واجبات قبل از مرگ :

واجب است که مسلمانی را که محتضر است یعنی در حال جان دادن می باشد مرد باشد یا زن، بزرگ باشد یا کوچک، واجب است که به پشت بخوابانند به طوری که کف پاهایش به طرف قبله باشد، یا خودش اگر می تواند این کار را انجام بدهد.

مستحبات قبل از مرگ : 

1. مستحب است به کسی که در حال جان دادن است شهادتین و اقرار به دوازده امام علیهم السلام و سایر عقاید حقّه را، طوری تلقین کنند که بفهمد و همچنین مستحب است چیزهایی را که گفته شد تا وقت مرگ تکرار کنند.

2. مستحب است این دعاها را طوری به محتضر تلقین کنند که بفهمد :اللّهُم َّ اغفِر لِی َ الکَثیرَ مِن مَعاصِیک َ وَ اقبَل مِنِّی الیَسِیرَ مِن طاعَتِک َ یا مَن یَقبَل ُ الیَسیرَ وَ یَعفُو عَن ِ الکَثِیِر اقبَل مِنِّی الیَسیرَ و اعف ُ عَنِّی الکَثیرَ انَّک انت َ العَفُوُّ الغَفُورُ اللّهُم َّ ارحَمنی فَانَّک َ رَحیم ٌ. یکی از دعاهایی که در زمان مرگ فردی مستحب است خوانده شود، دعای عدیله است.

3. اگر محتضر سخت جان می دهد مستحب است او را به محلی که معمولا نماز می خوانده ببرند البته در صورتی که ناراحت و اذیت نشود.

4. مستحب است برای راحت شدن محتضر بر بالین او سوره مبارکه «یس، و الصّافات و احزاب» و «آیه الکرسی» و (آیه ی پنجاه و چهارم از سوره «اعراف» و سه آیه آخر سوره «بقره» و هر چه از قرآن ممکن است) بخوانند.

5. لا اله الاالله و دعای فرج را زیاد تکرار کنند.

مکروهات قبل از مرگ :

تنها گذاشتن محتضر و گذاشتن چیز سنگین روی شکم او و بودن جُنُب و حائض نزد او و هم چنین حرف زدن زیاد و گریه کردن و تنها گذاشتن زنها نزد او مکروه است.

آداب و احکام پس از مرگ

آداب و احکام بعد از مرگ :

مستحبات قبل از دفن :

بعد از مرگ مستحب است چشم ها و لب ها و چانه میت را ببندند، دست و پای او را دراز کنند، و پارچه ای روی او بیندازند و اگر شب فوت شده است، در جایی که فوت شده چراغ روشن کنند و برای تشییع جنازه او، مؤمنین را خبر کنند و در دفن او عجله نمایند، ولی اگر یقین به مردن او ندارند باید صبر کنند تا معلوم شود. و نیز اگر میت حامله باشد و بچه در شکم او زنده باشد، باید به قدری دفن را عقب بیندازند که پهلوی او را بشکافند و طفل را بیرون آورند و پهلو را بدوزند.

واجبات قبل و بعد از دفن :

1. غسل، حنوط، کفن، نماز و دفن مسلمان، بر هر مکلّفى واجب است و اگر بعضى انجام دهند، از دیگران ساقط مى شود و چنانچه هیچ کس انجام ندهد همه معصیت کرده اند. و براى این امور باید از ولىّ میت اجازه بگیرند.

2. واجب است میت را سه غسل دهند؛

اول: به آبى که با سدر مخلوط باشد،

دوم: به آبى که با کافور مخلوط باشد،

سوم: با آب خالص. و اگر بر خلاف این ترتیب، انجام شود باید دوباره غسلها انجام پذیرد بنحوى که ترتیب حاصل شود. حتی اگر میت را دفن کردند، چنانچه نبش قبر، موجب هتک میّت نباشد نبش قبر براى رعایت ترتیب غسلهای سه گانه، واجب است. ضمن اینکه اهل سنت در این باره فقط یک غسل با آب خالص را کافی دانسته و دو غسل دیگر را مستحب می دانند.

3. حَنُوط

واجب است میت را پس از غسل، حنوط کنند یعنی به پیشانی و کف دست ها و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاهای او، کافور بمالند به طوری که مقداری کافور بر اثر آن در محل های مزبور بماند.

4. پوشاندن کفن به میت.

5. میت را در چند متری قبر، زمین بگذارند و تا سه مرتبه کم کم نزدیک ببرند و در هر مرتبه زمین بگذارند و بردارند و در نوبت چهارم وارد قبر کنند و اگر میت مرد است، در دفعه سوم طورى زمین بگذارند که سر او طرف پایین قبر باشد و در دفعه چهارم از طرف سر وارد قبر نمایند و اگر میت زن است در دفعه سوم طرف قبله قبر بگذارند و به پهنا وارد قبر کنند.

5. خواندن نماز میت.

6. واجب است میت را طورى در زمین دفن کنند، که بوى او بیرون نیاید و درندگان هم نتوانند بدنش را بیرون آورند. و باید میت را در قبر به پهلوى راست طورى بخوابانند که جلوى بدن او رو به قبله باشد.

7. دعاهایى که دستور داده شده، پیش از دفن و موقع دفن خوانده شود.

8. بعد از آن که میت را در لحد گذاشتند، گره هاى کفن را باز کنند و صورت میت را روى خاک بگذارند و بالشى از خاک زیر سر او بسازند و پشت میت، خشت خام یا کلوخى بگذارند که میت، به پشت برنگردد.

9. قبل از آین که لحد را بگذارند، دست راست را به شانه راست میت بزنند و دست چپ را به قوّت بر شانه چپ میت بگذارند و دهان را نزدیک گوش او ببرند و به شدت حرکتش دهند و سه مرتبه او را به شهادتین تلقین کنند.

10. شخصی که میت را در قبر مى گذارد، با طهارت و سر برهنه و پا برهنه باشد و از طرف پاى میت از قبر بیرون بیاید.

11. غیر از خویشان میت کسانى که حاضرند، با پشت دست خاک بر قبر بریزند و بگویند «إِنّٰا لِلّٰهِ وَ إِنّٰا إِلَیهِ رٰاجِعُونَ».

12. اگر میت زن است، کسى که با او محرم مى باشد او را در قبر بگذارد و اگر محرمى نباشد، خویشانش او را در قبر بگذارند.

13. بعد از پاشیدن آب، افرادی که حاضر هستند، دست ها را بر قبر بگذارند و انگشت ها را باز کنند در خاک فرو ببرند و هفت مرتبه سوره مبارکه «انّا أَنْزَلْناهُ» بخوانند و براى مُرده طلب آمرزش کنند و این دعا را بخوانند: «اللّٰهُمَّ جَافِ الْأَرْضَ عَنْ جَنْبَیهِ وَ اصْعِدْ الَیک رُوحَهُ وَ لَقِّهِ مِنْک رِضْواناً وَ اسْکنْ قَبْرَهُ مِنْ رَحْمَتِک ما تُغْنیهِ بِهِ عَنْ رَحْمَةِ مَنْ سِوَاک».

• دفن مسلمان، در قبرستان کفار و جاى غصبى و در جایى که بى احترامى به او باشد، مانند جایى که خاکروبه و کثافت مى ریزند، جایز نیست.

مستحبات بعد از دفن میت:

1. بعد از رفتن کسانى که در تشییع جنازه شرکت کرده بودند مستحب است ولىّ میت یا کسى که از طرف ولى اجازه دارد، دعاهایى را که دستور داده شده، به میت تلقین کند.

2. خواندن قرآن بر مزار میت و یا در منزل میت و صاحب عزا. اگر توانایی خواندن کل قرآن را دارید آن را ختم کنید. در غیر این صورت سوره هایی که برای اموات فضیلت بیشتری دارد بخوانید.

3. خواندن نماز نماز لیلة الدفن یا نماز وحشت یا نماز شب اول قبر، در اولین شب خاکسپاری.

4. خواندن دو رکعت نماز پس از بازگشت از مراسم تدفین.

5. صدقه دادن و دعا کردن.

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته