دلیل سجده ملائکه به حضرت آدم چه بود؟

مجموعه: متفرقه دینی

دلایل سجده ملائکه به حضرت آدم چه بود؟

علت سجده فرشتگان به حضرت آدم چه بود؟

فرمان سجده فرشتگان بر آدم، در آیه «و‌إِذ قُلنَا لِلمَلئِکةِ اسجدُوا لاَِدمَ...» در آیات 61 سوره اسراء، آیه 116 سوره طه، آیه 50 سوره کهف،  آیه 11 سوره اعراف،  آیه 30 سوره حجر، آیه ی 73 سوره ص، آمده است. در این که مقصود از این سجده چه بوده و آیا به شخص آدم علیه سلام اختصاص داشته یا مربوط به همه ذرّیه او است و آیا همه ملائکه به سجده مأمور بودند، یا گروهی خاص، و‌ زمان این سجده، چه هنگامی بوده، مفسّران آرای گوناگونی دارند.

زمانی که خداوند حضرت آدم را آفرید، به فرشتگان دستور داد بر آدم سجده کنند، به جز ابلیس، همه فرشتگان سجده کردند، این مطلب در چند آیه آمده است که در بالا به آن ها اشاره کرده ایم، در کیفیت سجده بین مفسران آرای مختلفی وجود دارد.

زمان فرمان به سجده

در اینکه فرمان و زمان سجده چه وقت بوده، بیشتر مفسّران با استناد به آیه «فَإِذا سَوَّیتُهُ و نَفَختُ فیهِ مِن روحِی فَقَعُوا لَهُ سـجِدین _ پس چون او را آراستم و در او از روح خود دمیدم، همگی برای او سجده کنید» گفته اند: امر به سجده، پیش از تسویه و کامل شدن آدم و زمان امثال آن، پس از تسویه و دمیده شدن روح بوده است. برخی برخلاف غالب مفسّران برآنند که فرشتگان دو بار به سجده فرمان داده شده اند.

سجده ی ملائکه بر حضرت آدم

در آیه ی سی و چهارم سوره بقره آمده است.

«وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِكَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلاَّ إِبْليسَ أَبى‏ وَ اسْتَكْبَرَ وَ كانَ مِنَ الْكافِرينَ» (بقره، 34)

هنگامى كه به فرشتگان گفتیم براى آدم سجده كنید، پس همه سجده كردند جز ابلیس كه نافرمانى كرد و تكبر ورزید و از كافران شد.

این سجده در حقیقت، احترام به انسانیّت، به ویژه اهل بیت رسالت علیهم السلام بوده است؛ همانگونه که امام علی (ع) در حدیثی می فرمایند: خداوند ما را در صلب آدم قرار داد و فرشتگان را فرمود که برای ما بر او سجده کنند. برخی نیز آدم علیه السلام را الگویی برای انسان کامل بر شمرده و گفته اند: این مقام مخصوص شخص آدم علیه السلام نیست؛ بلکه متعلّق به انسان کامل است.

چنانچه از آیات سوره ‏هاى «حجر» و «ص» به دست مى ‏آید، خداوند به هنگام خلقت بشر به فرشتگان فرمود: «فَاِذا سَوَّیْتُهُ وَ نَفَخْتُ فیهِ مِنْ روحى فَقَعوا لَهُ ساجِدین» آن گاه كه آفرینش آدم را كامل ساختم و از روح خودم در او دمیدم، براى او به سجده افتید.

البته این سجده، به عنوان پرستش آدم نبود، زیرا پرستش غیر خدا جایز نیست، بلكه فرشتگان بر اساس فرمان الهى، به عنوان اِكرام و احترام، او را سجده كردند؛ و در حقیقت، سجده براى خداوند بود، ولى به خاطر آفرینشِ چنین موجود شریفى به نام انسان.

اما ابلیس كه مطابق آیه 50 سوره كهف، از طائفه جن بود، (و به خاطر عبادات بسیار در صفِ فرشتگان قرار گرفته بود)، این دستور الهى را نافرمانى كرد و دچار غرور و تكبر گردید و گمان كرد كه در خلقت، برتر از آدم است و آدم باید بر او سجده كند، نه او بر آدم.

او نه تنها در عمل، عصیان و گناه كرد، بلكه از نظر اعتقادى نیز دستور خدا را غیرعادلانه و بدون حكمت دانست و دچار كفر و بى‏ دینى شد.

سجده ی ملائکه بر حضرت آدم

دلیل سجده ملائکه به حضرت آدم چه بود؟

درباره اينكه مقصود و منظور از سجده در اين آيات چيست؟ سه وجه ذكر شده است :

• اين سجده، سجده براي خدا بوده و حضرت آدم مثل قبله بوده است.

• منظور از سجده، سجده به معنای لغوی است يعنی خضوع نه سجده اصطلاحی، يعنی هفت عضو را بر زمين گذاشتن و به خاک افتادن.

• اين سجده، سجده اصطلاحی بوده و براي آدم بوده است، نه اينكه «آدم» قبله باشد.

به‌ گفته علاّمه‌ طباطبایی، سجده‌ همه فرشتگان بر آدم، نشانه آن است که آنان برای رسیدن به کمال و سعادت انسان، مسخّر او، و‌ فرشتگان حیات، مرگ، روزی، وحی و... همگی اسباب الهی و یاری گر انسان در راه سعادت و کمال هستند.

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته