چگونه گل ساعتی را پرورش دهیم؟

مجموعه: گیاهان،حیوانات و آکواریوم

نگهداری از گل ساعتی

شرایط مطلوب برای پرورش گل ساعتی

گل ساعتی با نام علمی Passiflora spp از خانواده ی گل ساعت پاسیفلوراسه (Passifloracea) یک گیاه چند ساله و همیشه سبز است. این گل از گونه ی گیاهان گلدار است که بومی کشورهای استوایی و آمریکایی نظیر کشورهای برزیل آرژانتین و پاراگوئه می باشد. به همین دلیل نام لاتین این گیاه Granadilla, Passion flower است. این گل برای اولین بار در سال 1529 توسط یک محقق اسپانیایی کشف شد. 

از مهم ترین ویژگی های این گیاه، رشد سریع و بالا رونده ی آن است به همین دلیل قلمه گرفتن از آن بسیار راحت است. گل ساعتی یک گیاه زینتی با بوته های بلند و گل های به شکل ساعت است. این گل ها عموما به رنگ های ارغوانی، قرمز، آبی و بنفش می باشد. گلدهی این گیاه عموما در فصل های گرم سال یعنی تابستان و اوایل پاییز انجام می گیرد. گل های این گیاه، بسیار معطر و شهود فراوانی دارند.

ساقه ی این گیاه به گونه ای است که می تواند به درخت های مجاور بپیچد و بالا برود. به همین دلیل به آن، گل پیچ ساعتی می گویند. میوه ی این گل ها سبز و زرد است. خود این گیاه دارای موادی همچون فلاونوئید و آلکالوئید ها و اسید سیاندریک است و میوه ی آن، حاوی اسید سیتریک، پرولین، مالتول و اتل مالتول می باشد. وجود این مواد سبب شده این گیاه علاوه بر زینتی بودن دارای خواص زیادی باشد. به همین دلیل قسمت های برگ، گل و میوه های این گیاه، خواص دارویی دارند.

از دیگر ویژگی های گل ساعت می توان به آفتاب و نور دوست بودن آن اشاره کرد. به همین دلیل در زمستان این گل ها رشد نمی کنند و از بین می روند و  فقط شاخه ی اصلی و چند ساله ی آن می ماند.

برای اینکه این گیاهان در زمستان از بین نروند آن ها را با مالچ می پوشانند تا سرما به آن ها آسیب نرساند. اما به طور کلی در برابر سرما و یخبندان، مقاوم هستند. اگر این گل ها در سایه بمانند رشد می کنند اما گل نمی دهند. 

خاک مناسب پرورش گل ساعتی

خاک مناسب برای پرورش گل ساعتی

یکی دیگر از بهترین ویژگی های گل های ساعتی این است که در خاک های مختلفی رشد می کنند. اما بهترین خاک برای این گیاهان خاک های با زهکشی مناسب است که رشد و عملکرد بهتری در این خاک ها دارند.

خاک معمولی باغچه ها دارای کمپوست های گلدانی یکی از انواع این خاک ها هستند. علاوه بر این، گل های ساعتی، در برابر خشکی خاک، مقاوم هستند و حتی در خاک های سبک و شنی هم رشد می کنند. 

اما این گیاهان در این خاک ها به صورت بوته ها و درختچه های کوچک رشد می کنند. علاوه بر این، خاک های مرطوب از دیگر خاک های مورد علاقه ی این گیاهان می باشند. همچنین خاک هایی که خاصیت قلیایی و اسیدی کمی دارند از دیگر خاک های مناسب این گیاهان می باشند. برای اینکه قدرت رشد این گیاه حفظ شود نیاز به 2 الی 3 مرتبه کوددهی در سال دارد.

قدرت تحمل شوری در این گیاه، متوسط است. این گل ها را باید در فاصله ی 90 تا 150 سانتی متر از هم کاشت. این گل ها به دلیل داشتن شاخه های علفی و چوبی و به دلیل خاصیت بالارونده ی خود به عنوان حصار و یا ساختن آلاچیق ها استفاده می شوند. 

نحوه تکثیر گل ساعتی از طریق قلمه زنی

تکثیر گل ساعتی به روش های مختلفی انجام می گیرد. یکی از رایج ترین روش های تکثیر این گیاه، از طریق قلمه زدن است. نحوه ی تکثیر این گیاه با این روش به شرح زیر است:

• در اوایل تابستان، با استفاده از چاقو، قلمه هایی به طول 10 سانتی متر ببرید و برگ های پایین قلمه را بکنید. 

• انتهای قلمه را در پودر هورمون ریشه زایی قرار دهید.

• سپس این قلمه را در گلدان متوسطی که دارای کمپوست است بکارید. 

• گلدان را با کیسه های پلاستیکی شفاف بپوشانید.

• این گلدان ها را تا زمان ریشه زایی در دمای 18 تا 20 درجه ی سانتی گراد قرار دهید. مدت زمان ریشه زایی برای این نوع تکثیر، حدود یک ماه است.

• به محض ریشه زایی و تشکیل شدن گیاه جدید، کیسه ی پلاستیکی را بردارید.

• بعد از این مرحله، به طور منظم، گیاه را با کود مایع تغذیه کنید. 

• گیاه برای رشد و پرورش بهتر، به نور مناسب نیاز دارد پس به نور گیاه در فصل پاییز و زمستان توجه کنید. 

• سپس آبیاری گیاه را کم کنید. آبیاری گیاه باید به گونه ای باشد که فقط علائم کم آبی نداشته باشد.

• با رسیدن فصل بهار، گیاه را در گلدانی بزرگتر که حاوی کمپوست است بکارید.

• امکان دارد در طول دوره ی بهار تا تابستان، دوباره مجبور به تعویض گلدان باشید. البته حتی الامکان در فصل بهار که فصل گلدهی گیاه است این کار را انجام ندهید.

نحوه تکثیر گل ساعتی 

تکثیر گل ساعتی از طریق بذر

در این روش، از بذرهای گیاه گل ساعتی که به مدت شش ماه در انبارداری در دمای صفر تا 5 درجه ی سانتی گراد بودند استفاده می شود. این بذرها در این دوره، نه تنها قدرت جوانه زنی پیدا می کنند بلکه قدرت جوانه زنی آن ها هم افزایش می یابد. 

علاوه بر این، اگر 24 ساعت قبل از کاشت این بذرها، آن ها را در آب خیس و شناور کنید قدرت جوانه زنی آن ها به شدت افزایش می یابد.

کاشت این بذرها شامل یک مرحله ی پیش جوانه زنی است که باید در خاک های لومی و شنی کاشته شوند. این بذرها باید در عمق 2 الی 6 متری بکارید ا نهال آن ها ظاهر شود.

اگر قبل از کاشتن، بذرها را در آب، خیس کنید و در این عمق و در این خاک ها بکارید و همچنین نهال ها را در دمای 30 الی 35 درجه ی سانتی گراد قرار دهید ظرف 8 الی 9 روز، نهال های گل ساعتی از خاک خارج می شوند. اما اگر این شرایط را برای بذرها آماده نکنید خروج و ظهور نهال ها دیرتر انجام می گیرد.

نحوه ی نگهداری و پرورش گل های ساعتی

برای نگهداری و پرورش گل های ساعتی مانند هر گل دیگری باید شرایط خاصی را برای آن ها مهیا کنید. از جمله مهم ترین شرایط نگهداری این گیاهان، توجه به خاک مناسب، نحوه ی آبیاری، نور کافی و دمای مورد نیاز است. که در ادامه به تشریح این شرایط می پردازیم.

خاک مناسب برای پرورش گل های ساعتی

گل ساعتی برای رشد و پرورش بهتر به خاکی با زهکشی مناسب نیاز دارد. به عنوان مثال، یکی از بهترین خاک ها برای رشد این گیاه، ترکیبی از ماسه + پیت ماس + خاک معمولی + خاک معمولی و خاک برگ + شن می باشد.

زمانی که این گیاهان در فصل رشد هستند می توانید از کود کامل مانند سه بیست استفاده کنید. این گل ها قابل کاشت در گلدان ها و باغچه ها هم می باشند.

تکثیر گل ساعتی

نحوه ی آبیاری برای پرورش گل های ساعتی

رطوبت کافی از مهم ترین معیارهای گل ساعتی است. در واقع زمانی این گل ها می توانند به خوبی رشد کنند و گل بدهند که آبیاری و آن ها مناسب و خاکشان از رطوبت کافی برخوردار باشد. اگر خاک این گیاه خشک باشد آنقدرها هم نمی تواند آن را تحمل کند. پس هر وقت که رطوبت سطح خاک، خشک شد باید آن را آبیاری کنید. 

نکته ی قابل تذکر در مورد نحوه ی آبیاری این است عموما گل هایی که در گلدان ها نگهداری می شوند نسبت به گیاهانی که در باغچه کاشته می شوند به آبیاری بیشتری نیاز دارند. البته باید به این نکته هم توجه کنید یکی از مهم ترین دلایلی که سبب از بین رفتن ریشه های این گیاه، خصوصا در فصل زمستان می شود خیس ماندن و ماندن آن ها در رطوبت بیش از حد خاک است. 

پس اگر این گیاه را در باغچه و فضای باز کاشته اید باید مراقب باشید در فصل زمستان، در زیر این گیاه، آب جمع نشود. در صورتی که این گیاه در گلدان کاشته شده است باید آبیاری آن را کم کنید. به طور کلی، باید بدانید که در فصل های سرد سال، یعنی پاییز و زمستان باید خاک این گیاهان تقریبا خشک باشد و بعد از خشک شدگی آبیاری شود.

نور مناسب آبیاری گل ساعتی

نور مناسب برای رشد و پرورش گل ساعتی

همان طور که در بالا اشاره نمودیم این گیاه، نور و آفتاب دوست است. لذا به نور متسقیم آفتاب نیاز دارد. مدت زمان نیاز این گیاه به نور، روزانه 4 تا 6 ساعت است. اگر این گیاه را در محیط هایی نگه می دارید که تابستان های بسیار گرمی دارد لذا در بخش هایی از روز آن را در مکان های نیمه سایه بگذارید.

علاوه بر این، نور مستقیم صبحگاهی به رشد بهتر این گیاهان بیشتر کمک می کند در مقایسه با نور عصرگاهی. 

مکان های سایه که اصلا در معرض نور مستقیم آفتاب نیستند اصلا برای این گیاهان مناسب نمی باشند. چرا که مانع رشد و گلدهی آن ها می شوند. 

دمای مناسب پرورش گل ساعتی

دمای مورد نیاز برای پرورش گل ساعتی

مقدار دمایی که گونه های مختلف این گیاه می توانند تحمل کنند متفاوت می باشد. ویژگی دیگر این گیاه در مورد تحمل دمایی این است که ریشه ها مقاومت دمایی بالاتری نسبت به شاخه ها دارند. این تفاوت مقاومت دمایی سبب می شود حتی در محیط های برفی که ساقه ها و برگ ها از بین می روند ریشه ها مقاومت می کنند به همین دلیل در فصل بهار دوباره جوانه می زنند.

بنابراین اگر گیاه را در فضای باز کاشته اید با شروع فصل زمستان می توانید قسمت های بیرونی گیاه را ببرید و بر روی ناحیه ی طوقی آن، کود دامی بپاشید تا گرم بماند. به طور کلی این گیاه در فصل سرد در دمای 10 تا 18 درجه و در فصل گرما تا دمای 35 درجه را تحمل می کند. 

گردآوری : بخش علمی بیتوته