زندگینامه رونالد آیلمر فیشر: نابغه آمار و ژنتیک

مجموعه: زندگینامه شعرا و دانشمندان

رونالد فیشر

رونالد فیشر: چرا او را بزرگ‌ترین آمارشناس تاریخ می‌نامند؟

رونالد آیلمر فیشر

رونالد آیلمر فیشر 

رونالد آیلمر فیشر (Sir Ronald Aylmer Fisher)، یکی از برجسته‌ترین دانشمندان قرن بیستم، در ۱۷ فوریه ۱۸۹۰ در لندن انگلستان به دنیا آمد و در ۲۹ ژوئیه ۱۹۶۲ در آدلاید استرالیا درگذشت. او را اغلب "پدر آمار مدرن" و یکی از بنیان‌گذاران ژنتیک جمعیت می‌نامند. فیشر با ترکیب ریاضیات، آمار و زیست‌شناسی، انقلاب بزرگی در علوم تجربی ایجاد کرد و تأثیر کارهایش تا امروز در زمینه‌های پزشکی، کشاورزی، زیست‌شناسی و اقتصاد احساس می‌شود. 

زندگی اولیه و تحصیلات

فیشر در خانواده‌ای متوسط به دنیا آمد. پدرش تاجر آثار هنری بود و مادرش وکیل. او از کودکی استعداد خارق‌العاده‌ای در ریاضیات نشان داد، اما بینایی ضعیفی داشت که مانع از خدمت نظامی‌اش در جنگ جهانی اول شد. فیشر در دانشگاه کمبریج ریاضیات و نجوم خواند و در سال ۱۹۱۲ فارغ‌التحصیل شد. در همین دوران، علاقه‌اش به نظریه تکامل و ژنتیک شکل گرفت و حتی جامعه اصلاح نژاد (Eugenics Society) دانشگاه کمبریج را بنیان‌گذاری کرد.

پس از فارغ‌التحصیلی، مشاغل مختلفی مانند تدریس و کار در شرکت‌های سرمایه‌گذاری داشت، اما نقطه عطف زندگی‌اش در سال ۱۹۱۹ بود وقتی به ایستگاه تحقیقاتی روتامستد (Rothamsted Experimental Station) پیوست. آنجا، با تحلیل داده‌های قدیمی آزمایش‌های کشاورزی، پایه‌های آمار مدرن را بنا نهاد.

زندگینامه رونالد آیلمر فیشر

دستاوردهای علمی

فیشر بیش از ۳۰۰ مقاله و چندین کتاب نوشت. مهم‌ترین دستاوردهای او عبارتند از:

تحلیل واریانس (ANOVA): روشی برای مقایسه گروه‌های داده که هنوز در تحقیقات علمی استفاده می‌شود.

روش حداکثر درست‌نمایی (Maximum Likelihood Estimation): پایه بسیاری از مدل‌های آماری مدرن.

طراحی آزمایش‌ها (Design of Experiments): کتاب معروف او در سال ۱۹۳۵، اصول تصادفی‌سازی، تکرار و بلوک‌بندی را معرفی کرد که انقلاب در تحقیقات تجربی ایجاد کرد.

ژنتیک جمعیت: همراه با جی. بی. اس. هالدین و سویل رایت، بنیان‌گذار "سنتز مدرن" تکامل بود. کتاب "نظریه ژنتیکی انتخاب طبیعی" (۱۹۳۰) او، ژنتیک مندلی را با انتخاب طبیعی داروین ترکیب کرد.

اصل فیشر: توضیح می‌دهد چرا نسبت جنسی در بیشتر گونه‌ها تقریباً ۱:۱ است.

کارهای او در کشاورزی میلیون‌ها نفر را از گرسنگی نجات داد و در پزشکی، آزمایش‌های بالینی مدرن را ممکن ساخت. ریچارد داوکینز او را "بزرگ‌ترین زیست‌شناس پس از داروین" نامیده است.

آزمون دقیق فیشر

جنجال‌ها: اصلاح نژاد  

یکی از جنبه‌های بحث‌برانگیز زندگی فیشر، حمایت مادام‌العمر او از اصلاح نژاد بود. او معتقد بود که تفاوت‌های ژنتیکی بین گروه‌های انسانی وجود دارد و جامعه باید تولد افراد "برتر" را تشویق کند. فیشر استاد کرسی اصلاح نژاد در دانشگاه کالج لندن بود و حتی پس از جنگ جهانی دوم و افشای جنایات نازی‌ها، از برخی ایده‌های اصلاح نژاد دفاع کرد، از جمله مخالفت با ازدواج بین‌نژادی در برخی موارد.

این دیدگاه‌ها امروز به شدت محکوم می‌شوند و منجر به حذف نام او از جوایز و بناها در برخی دانشگاه‌ها (مانند کمبریج و UCL) شده است. با این حال، بسیاری تأکید می‌کنند که کارهای علمی او در آمار و ژنتیک مستقل از این دیدگاه‌ها هستند و ارزشمند باقی مانده‌اند.

میراث

فیشر در سال ۱۹۵۲ شوالیه شد و جوایز متعددی دریافت کرد. او هشت فرزند داشت و زندگی خانوادگی‌اش بازتاب باورهای ژنتیکی‌اش بود. میراث او دوگانه است: از یک سو، بنیان‌گذار آمار مدرن و ژنتیک جمعیت که میلیاردها زندگی را بهبود بخشیده؛ از سوی دیگر، حامی ایده‌هایی که امروز نژادپرستانه تلقی می‌شوند.

فیشر نشان داد که چگونه ریاضیات می‌تواند اسرار طبیعت را آشکار کند، اما زندگی‌اش یادآوری است که علم همیشه با ارزش‌های اجتماعی درهم تنیده است.

گرد آوری:بخش علمی بیتوته