زندگی نامه ادیب صابر شاعر پارسی گوی دوره سلجوقیان

مجموعه: هنر و هنرمند

ادیب صابر شاعر

بیوگرافی ادیب صابر ترمذی؛ شاعر برجسته دربار سلطان سنجر 

ادیب، در طول زندگی اش به شهرهای مختلفی سفر نمود. به گونه ای که بعد از خراسان، به شهرهای مرو، بلخ و خوارزم سفر کرد و مدتی را در این شهرها سپری نمود. وی در شعرهایی که سرود، خود را ادیب و در برخی مواقع، صابر معرفی کرده است. البته دانش و هنر ادیب، تنها به شاعری ختم ‌نمی شد. او مدتی را به فراگیری ریاضیات و فلسفه گذراند و سپس به مطالعه ی علوم دیگری همچون نظم شاعران عرب، زندگی و معارف آن ها پرداخت.

از دیگر حوزه های مطالعه و دانش ادیب می توان به تاریخ ایران، تاریخ اعراب و شعرهای شاعران پارسی گوی اشاره نمود. مهم ترین اثری که از وی بر جای مانده، دیوان شهر ادیب صابر است. این شاعر دوره ی سلجوقی از ویژگی های خاصی برخوردار بود که به گفته ی تذکره نویسان، گفتار بسیار روان، زبان شیرین و طبع بلند از مهم ترین آن ها می باشد.

متاسفانه، این شاعر برجسته ی ایرانی سرانجام خوشی نداشت. او به دستور خوارزمشاه اتسز، کشته شد. خوارزمشاه اتسز، دستور داد دست و پای ادیب را ببندند و او را در آب جیحون اندازند تا غرق شود.

حال اگر تمایل دارید اطلاعات خود را در مورد این شاعر بزرگ پارسی گوی افزایش دهید می توانید با ما در ادامه ی مطلب همراه باشید.

دیوان ادیب صابر  

زندگی نامه ادیب صابر

یکی از مهم ترین و طلایی ترین دوران ادبیات فارسی در طول تاریخ، دوران سلجوقیان می باشد. اغلب شاه هایی که در این دوره به سلطنت رسیدند به دلیل علاقه ی وافری که به زبان فارسی و شعر و ادب این خاک داشتند از شاعران پارسی گوی، حمایت های زیادی کردند. این مزیت سبب شد که شعر و ادبیات فارسی در این دوره با رشد چشمگیری مواجه شود. 

از دیگر مزیت های حمایت از شاعران در این دوره این بود که آن ها بتوانند استعدادهای خود را در این زمینه شکوفا کنند و هر کدام از آن ها در سرودن انواع شعرهای فارسی، توانا باشند که در نتیجه ی آن، آثار ارزشمند و میراث گرانبهایی، از شاعران این دوره برای ما به یادگار مانده است. یکی از این آثار ارزشمند و گرانبها، دیوان اشعار ادیب صابر است. 

شهاب‌ الدین ادیب صابر بن ‌اسماعیل ترمذی نه تنها یکی از شاعران برجسته ی دوره ی خود بلکه از مهم ترین شاعران تمام ادوار ایران زمین است که توانست تاثیر زیادی بر ادبیات این مرز و بوم بگذارد به گونه ای که حتی، حافظ از  اشعار او غافل نشد و در بسیاری از تشبیه ها و ترکیباتش از این شاعر، اقتباس نمود. 

دوران کودکی ادیب صابر

شهاب ‌الدین ادیب صابر بن ‌اسماعیل ترمذی که متخلص به ادیب صابر است در سال ۵۴۶ هجری در ترمذ متولد شد. وی دوران کودکی و نوجوانی را در زادگاهش سپری کرد و سپس به خراسان، مهاجرت نمود تا در آنجا بتواند مشغول به تحصیل و کسب دانش شود. او در این دوره در علوم‌ مختلفی همچون ریاضیات، فلسفه، معارف و زندگی شاعران عرب، تاریخ ایران و عرب به مطالعه پرداخت. 

فراگیری علوم مختلف در کنار پیشرفت چشمگیر دانش وی، سبب شد که ادیب به عنوان دبیری رئیس خراسان، یعنی مجدالدین ابوجعفر علی محمدی انتخاب شود. رسیدن به این سمت، شروع موفقیت های ادیب در زمینه ی شاعری بود. چرا که رئیس خراسان، ادیب را به سلطان سنجر سلجوقی معرفی نمود.

او بعد از اینکه به سلطان سلجوقی معرفی شد ابتدا اشعاری را در مدح و ستایش این سلطان سرود. بسیاری بر این اعتقادند که شهرت شاعری ادیب، تحت تاثیر دبیری او بود. 

 ادیب صابر شاعر

ویژگی اشعار ادیب صابر

از مهم ترین ویژگی های این شاعر دوره ی سلجوقی می توان به گفتار ساده و روانش اشاره نمود. شیوه ی بیان و گفتار این شاعر، تقریبا شبیه رودکی و فرخی و سیستانی است. همچنین در برخی از مضمون هایش از دقیقی و عنصری نیز پیروی کرده است. کافی است فقط یکبار اشعار او را بخوانید تا کاملا متوجه شوید که او در زمینه ی ریاضیات، فلسفه و تاریخ عرب و ایران، دانشی وسیع داشت. 

از دیگر ویژگی های اشعار او می توان به غزل های پر محتوایش اشاره کرد که سبب شد بسیاری از شاعران و ادیبان مثل حکیم انوری، عبدالواسع جبلی و حکیم سوزنی او را استاد خطاب کنند. حتی سنایی نیز خود را کمتر از ادیب می دانست و این موضوع را در شعر زیر اینگونه بیان کرد: 

چون سنایی هستم آخر گر نه همچون صابرم

خاموشی ادیب صابر

در بسیاری از روایات آمده است دومین سلطان خوارزم به نام آتسز، صابر را در رودخانه ی جیحون غرق کرد. این سلطان وقتی که ادیب، جوان بود به دلیل اینکه تصور م کرد او جاسوس و سخنچین است دستور داد که دست و پایش را ببندند و او را در جیحون اندازند.

اما بسیاری از بزرگان در نوع مرگ او و این قتل شک دارند چرا که می گویند صابر، در اشعارش از پیری اش سخن گفته است. آن ها معتقدند که اگر هر کسی اشعار صابر را بخواند متوجه می شود که او به سن پیری رسیده است و احتمالا به دلیل کهولت سن، فوت کرده است.

گردآوری :بخش علمی بیتوته