آیا شیردهی در صورت ابتلا به هپاتیت بی خطر است؟

مجموعه: بهداشت مادر کودک

شیردهی مادر مبتلا به هپاتیت

همه چیز درباره شیردهی در صورت ابتلا مادر به هپاتیت

هپاتیت چیست؟

هپاتیت نوعی بیماری عفونی ویروسی است که می تواند کبد را درگیر کند. علل دیگری نیز برای ایجاد هپاتیت وجود دارند از جمله؛ هپاتیت خودایمنی و سایر انواع هپاتیت ها که در اثر مصرف بی رویه الکل و یا عوارض دارویی ایجاد می شوند.

هپاتیت انواع مختلفی دارد که شامل؛ A, B, C, D و E می شود. بعضی از انواع هپاتیت می توانند از طریق عدم رعایت بهداشت، از مادر به جنین، تماس جنسی، تماس با خون، عدم دریافت واکسن و... به دیگران منتقل شوند.

تمام انواع هپاتیت که کبد را درگیر می کنند؛ می توانند سبب بروز علائمی شوند که ممکن است در طیف وسیع تا خفیف در نظر گرفته شوند، از آنجا که هپاتیت نوعی عفونت ویروسی است این نگرانی برای مادران مبتلا به هپاتیت وجود دارد که این بیماری را از طریق شیر به کودکان خود منتقل کنند. در ادامه به انواع هپاتیت و احتمال انتقال آنها در شیردهی می پردازیم.

شیردهی در صورت ابتلا به هپاتیت

آیا شیردهی می تواند باعث انتقال هپاتیت به کودک شود؟

تغذیه با شیر مادر از بدو تولد بسیار توصیه می شود، زیرا شیر غنی از مواد مغذی برای کودک است و می تواند سیستم ایمنی او را در برابر بیماری های زیادی تقویت کند، بنابراین سازمان جهانی بهداشت توصیه می کند مادران برای تغذیه کودکشان تا ۶ ماه از شیر خودشان استفاده کنند و سپس تا ۲ سالگی همراه شیر مادر؛ غذاهای کمکی نیز به عنوان تغذیه برای کودک در نظر گرفته شود. در کشور ما مهمترین راه انتقال هپاتیت B از طریق مادران ناقل به فرزند تازه متولد شده است.

در طی مطالعات صورت گرفته در کشور تایوان که بر روی ۹۲ مادر ناقل هپاتیت که با شیر خودشان نوزاد را تغذیه می کردند و ۵۲ نوزاد که با شیر مصنوعی تغذیه می شدند صورت گرفت نشان داده شد؛ هیچ تفاوتی میان میزان انتقال هپاتیت در این دو گروه کودکان وجود ندارد.

در مطالعه ی دیگری که در انگلستان صورت گرفت در بین ۱۶۲ مادر ناقل هپاتیت، هیچ مادری دارای خطر اضافه تری برای انتقال از طریق شیر خود بر سایر مادران که به کودک خود شیر نمی دادند، نبود. یعنی میزان خطر در هر دو گروه به یک نسبت است.

این موضوع درست است که آنتی ژن سطحی در شیر مادر دیده می شود اما؛ احتمال انتقال بیماری از طریق شیر مادر بسیار محدود و ناچیز است. 

در صورتی که مادر به هپاتیت مبتلا باشد تزریق ایمونوگلوبولین اختصاصی ضد ویروس در ۲۴ ساعت اول زندگی نوزاد همراه با تزریق اولین دوز واکسن؛ می تواند تا ۹۰ درصد کودک را در برابر هپاتیت B ایمن سازد، اگر در این شرایط واکسن در دسترس نبود توصیه می شود مادر به کودک خود شیر ندهد و می تواند با نظر پزشک از شیرمادر دیگری برای تغذیه نوزادش استفاده کند. در هر صورت باید این نکته را در نظر گرفت که تغذیه نوزاد با شیر انسان بهترین انتخاب است.

در صورت وجود زخم در نوک سینه مادر مبتلا به هپاتیت B باید از ادامه شیردهی به نوزاد به شکل موقت خودداری کرد. در این شرایط مادر می تواند شیر خود را بدوشد تا از تولید اضافه آن جلوگیری کند. مادران باید به این نکته توجه کنند اگر از روی دلسوزی کودک خود را از شیر مادر محروم کنند صدمات آن می تواند به مراتب بیشتر از هپاتیت باشد.

باید توجه کرد امکان شیردهی در صورت ابتلا به نوع هیپاتیت باید تحت نظر پزشک صورت بگیرد. در ادامه به انوع هپاتیت ها و امکان شیردهی در صورت ابتلا به آنها می پردازیم:

شیردهی در صورت ابتلا به هپاتیت A

این بیماری دوره کوتاهی دارد و با علائمی از جمله تب، خستگی، حالت تهوع و کاهش اشتها همراه است. این نوع از هپاتیت از طریق مدفوع منتقل می شود و امکان انتقال آن در دوران شیردهی وجود ندارد. گاماگلوبولین دارویی است که برای درمان این بیماری به کار گرفته می شود و البته مصرف آن در دوران شیردهی بی خطر است.

توقف شیردهی در صورت زخم شدن سینه مادر مبتلا به هپاتیت

شیردهی در صورت ابتلا به هپاتیت B

این بیماری نسبت به هپاتیت A دوره طولانی تری دارد و با علائمی مثل؛ خستگی، تب، حالت تهوع و کاهش اشتها همراه است. راه انتقال هپاتیت B از طریق وسایل خونی، مخاط، خون، بزاق و سایر مایعات بدن و رابطه جنسی است.

احتمال تماس نوزاد هنگام زایمان یا بارداری با مایعات بدن مادر و همچنین خون در کانال زایمان وجود دارد؛ در نتیجه امکان انتقال بیماری به او افزایش می یابد لذا این نوزاد به محض تولد باید واکسینه شود. متخصصان بیان می کنند مادران مبتلا به هپاتیت B می توانند از همان ابتدا با خیال راحت نوزاد خود را شیر بدهند.

واکسن در نوزادانی که از مادر مبتلا به هپاتیت دنیا آمده اند

نوزاد متولد شده از یک مادر مبتلا علاوه بر دریافت واکسن در بدو تولد باید بین یک تا دو ماه بعد و سپس در شش ماهگی نیز در برابر ویروس هپاتیت واکسینه شوند. پزشک برای کودک در سن ۹ تا ۱۸ ماهگی آزمایش تجویز می کند تا از عدم وجود ویروس عامل هپاتیت در بدنش مطمئن شود. در صورتی که مادر در سینه خود جراحتی مشاهده کند باید شیردهی را متوقف کند زیرا می تواند ویروس را به نوزاد منتقل کند.

شیردهی در صورت ابتلا به هپاتیت C

این بیماری یک عفونت خفیف اما آزاردهنده است و با علائمی شبیه به سرماخوردگی آغاز می شود. این نوع از هپاتیت از طریق تماس جنسی، خون و یا اشیاء نوک تیز آلوده مثل سوزن منتقل می شود و گمان نمی شود از طریق شیردهی به کودک منتقل شود، اما اگر مادر در نوک سینه ترک و یا خونریزی هرچند جزئی داشته باشد باید شیردهی را متوقف کند زیرا احتمال انتقال از این طریق بسیار بالا است. بنابراین تا زمانی که زخم بهبود پیدا نکرده باید شیر را بدوشد و سپس دور بریزد و در این مدت از شیرخشک و یا شیر مادر دیگری استفاده کند.

از عوارض این بیماری می توان به خستگی زیاد اشاره کرد به گونه ای که مادر تمایل دارد هرچه سریع تر به شیردهی پایان دهد، اما متخصصان توصیه می کنند که به شیر دادن نوزاد ادامه دهند، در صورتی که قصد داشته باشید به جای شیردهی مستقیم، آن را بدوشید باید بدانید که تلاش بیشتری را می طلبد و متوقف کردن شیردهی تاثیری بر رفع خستگی ندارد.

انجام آزمایش هپاتیت

چه زمانی باید آزمایش هپاتیت C را انجام داد؟

در صورتی که هر یک از والدین و یا پرستار کودک گمان می کند به ویروس مبتلا شده اند؛ باید آزمایشات لازم را انجام دهند. در اغلب موارد ممکن است نشانه های اولیه بیماری وجود نداشته باشند بنابراین باید از وجود این ویروس در بدن و احتمال انتقال آن به دیگران علی الخصوص نوزاد اطلاع پیدا کرد. در صورتی که با فرد مبتلا تماس داشته اید و نشانه هایی از قبیل؛ تب، خستگی، حالت تهوع، درد شکمی و یا اشکال در تمرکز دارید و یا از مواد مخدر تزریقی مثل هروئین استفاده کرده اید، آزمایش هپاتیت C را فراموش نکنید.

کودکان چه زمانی باید آزمایش هپاتیت C بدهند؟

نوزادی که والدین مبتلا به هپاتیت C دارد و از آنها به دنیا آمده باید در ۹ تا ۱۸ ماهگی برای اطمینان از عدم وجود ویروس مورد آزمایش قرار بگیرد. در صورتی که این کودکان در سنین پایین  آزمایش شوند ممکن است مثبت کاذب باشند زیرا کودکان کوچک تر دارای آنتی بادی های مادر در خون خود هستند.

در صورت نگرانی بیش از حد برای ابتلا کودک به هپاتیت می توان از تست قدیمی که در ۳ ماهگی انجام می شود، کمک گرفت هرچند احتمال مثبت کاذب بودن این آزمایش بالا است در این مورد پزشکان به جای تیتر آنتی بادی از آزمایش PCR استفاده می کنند.

در صورتی که کودک بالای ۲ سال باشد مانند بزرگسالان آزمایش می شوند و اگر آزمایش آنها مثبت باشد از ۳ سالگی تحت درمان قرار می گیرند.

درمان هپاتیت سی در دوران شیردهی

در دوران شیردهی از داروهای ضد ویروسی DAA استفاده می شود.

تحقیقات کافی برای اثبات بی خطر بودن داروهای ضدویروسی در دوران شیردهی و بارداری صورت نگرفته، همچنین مطالعات کمتری درباره تاثیر داروهای DAA و درمان هپاتیت C روی نوزادان انجام شده است.

در یک که مطالعه بر روی حیوانات صورت گرفت مشخص شد؛ داروهای DAA می توانند از جفت عبور کنند و همچنین می توانند وارد شیر شوند، اما در مطالعه ی دیگری که در سال ۲۰۱۹ انجام گرفت مشخص شد" این داروها در بارداری و شیردهی بی خطر هستند، هرچند این شواهد وجود دارد که ای داروها در دوران شیردهی بی خطر هستند، اما پزشکان منتظر می مانند که دوران تغذیه با شیر مادر به اتمام برسد و بعد درمان دارویی DAA را آغاز می کنند. 

گردآوری: بخش کودکان بیتوته