آشنایی با خواص و مضرات چغندر
- مجموعه: خواص مواد غذایی
طبيعت چغندر گرم و تر است
چُغُندَر سبزهای است خوردنی. که ریشه آن کلفت و گوشتی است و پخته آن از اغذیه لذیذ و شیرین است و برگ چغندر و خود آن را در آشها و بورانیها داخل میکنند و نیز چغندر را در تغذیه حیوانات بکار میبرند و از نوعی از آن قند و الکل میسازند. سبزیی است خوردنی با ریشه بزرگ. گیاهی دوساله که در سال اول برگهای گسترده دارد و ریشه آن اندوخته قندی میسازد و در سال دوم ساقه گلدار آن تشکیل یافته اندوخته را به مصرف میرساند.
ساکارز در برگهای بزرگ چغندر در هنگام روز در برابر نور ساخته میشود و شب به ریشه رفته در آنجا ذخیره میشود و طبقات متوالی ریشه ضخیم میگردد. رنگ ریشههای چغندر ممکن است زرد یا سفید یا سرخ تیره باشد. نام گیاهی که بیخ و ریشه آن که در زیرزمین رشد میکند انواع گوناگون ریز و درشت و کم شیرینی و پرشیرینی دارد و نوع معروف آن چغندر قند است که در کارخانهها بمصرف تهیه قند میرسد و تفاله یا ملاس این نوع چغندر را در تغذیه حیوانات مصرف میکنند یا بجای کود در پارهای از کشاورزیها بکار میبرند و گونه دیگرش چغندر معمولی است که از پخته آن روستائیان و بعضی اهالی شهرستانها تغذیه میکنند و خام آن را نیز بمصرف تغذیه حیوانات علفخوار میرسانند.
ارزش غذایی و میزان کالری چغندر خام در 100 گرم 43 کالری انرژی می باشد. چغندر داراي پروتئين – چربي – ويتامينهاي A، B1، B2، B3 و C – مواد ازته – مواد قندي و املاح معدني چون فسفر، کلسيم و آهن است. چغندر را از قديم مي شناختند و حتي در حدود چهار قرن قبل از ميلاد با خواص درماني آن آشنا بوده و از آن استفاده مي کردند.
چغندر دو نوع است: يک نوع آن چغندر معمولي است به رنگ بنفش تيره و يا قرمز (لبو) و نوع ديگر آن چغندر قند است و به رنگ زرد روشن که اين چغندر به مقدار بسيار زياد در نقاط مختلف دنيا براي استفاده از شکر آن، کشت مي شود. چغندر، گياهي است با برگهاي پهن و درشت يا برگهاي مخروطي شکل که از آن به همراه ديگر سبزيجات در آش يا خورش استفاده مي کنند، گاهي هم آن را به همراه ماست مصرف مي کنند. چغندر خوب آن است که زياد در خاک نمانده باشد زيرا چغندري که زياد رسيده باشد سفت مي شود. چغندر پير معمولاً گردني باريک دارد و شيارهايي روي آن به وجود مي آيد. چغندر خام، عسل گياهي است و خداوند بعد از عسل، شفا را در چغندر قرار داده است، بر همين اساس مي توان به ارزش چغندر پي برد. براي آنکه پوست چغندر پخته به آساني کنده مي شود، بايد وقتي گرم است از آب گرم بيرون آورده و درون آب سرد قرار دهيد تا به راحتي پوست آن جدا گردد.
مصرف چغندر براي درد مفاصل و نقرس مفيد مي باشد
ترکيبات غذايي – شيميايي چغندر
چغندر داراي پروتئين – چربي – ويتامينهاي A، B1، B2، B3 و C – مواد ازته – مواد قندي و املاح معدني چون فسفر، کلسيم و آهن است.
خواص غذايي – دارويي چغندر
• طبيعت چغندر گرم و تر است.
• مصرف چغندر بيماري جذام را از بين مي برد.
• چغندر، عقل را زياد مي کند. چغندر بعلت داشتن ارسنیک و روبیدم از بیماری جذام جلوگیری کرده و همچنین بخاطر داشتن فسفر غذای خوبی برای تقویت مغز بوده و موجب تقویت حافظه و اعصاب می شود.
• لبو داراي مقادير فراوان آهن در کنار ويتامين ((ث)) و اسيد فوليک است که از بروز کم خوني در افراد بويژه دختران جوان ممانعت مي کند.
• املاحي که در شيره چغندر وجود دارد، يک پاک کننده بسيار عالي براي کبد، کليه و کيسه صفراست.
• شيره چغندر يکي از بهترين شيره هاي سبزي است که به ساختن گلبولهاي قرمز خون کمک می کند، خون را تصفيه کرده و جريان خون را بهبود مي بخشد. از اين رو مصرف چغندر به خانمها بسيار توصيه مي شود.
• چغندر اشتها آور ، مدر ، دافع اسید اوریک ، مقوی ، ملین ، آرام بخش و تصفیه کننده خون می باشد.
• چغندر قرمز يا لبو به دليل داشتن فيبر فراوان که خاصيت کاهش چربي خون را دارد و همچنين اسيد فوليک، بهتر است در سبد غذايي بيماران قلبي و زنان باردار قرار بگيرد.
• برگ چغندر خام ورم طحال را بهبود مي بخشد.
• چغندر مخلوط با آب هويج دفع کننده سنگ کيسه صفراست.
• خوردن چغندر، در هواي خشک خصوصاً در فصل زمستان مؤثر تر است و به همه، خصوصاً پيران بسيار توصيه مي شود.
• چغندر ملين، نرم کننده و ادرارآور است و در رفع يبوست نقش عمده اي را ايفا مي کند. همچنين اهميت به سزايي در دستگاه گوارش دارد.
• درمان کننده التهاب مجاري ادرار است.
• چغندر براي درمان التهاب مثانه، بواسير و بيماريهاي پوستي بسيار مفيد است. اشتها را نيز زياد مي کند.
• تخم چغندر دافع بلغم می باشد که برای مصرف باید از دمکرده آن استفاده کرد.
• چغندر مانند هويج داراي کاروتن است که در معده تبديل به ويتامين A می شود.
• خوردن چغندر پخته، براي رعشه مفيد است خصوصاً اگر برگ آن سرخ رنگ باشد.
• شستشوي سر با جوشانده برگ چغندر، شوره و چربي مو را از بين مي برد و ضد شپش است.
• قرار دادن دست و پاي ترک خورده در آب گرم شده برگ چغندر، موجب بر طرف شدن عارضه مي شود.
• ضماد برگ چغندر با عسل جهت رفع طاسي و زگيل مؤثر مي باشد و چنانچه با حنا مصرف شود براي روياندن مجدد مو و نکويي آن تأثيربه سزايي خواهد داشت.
• مصرف چغندر براي درد مفاصل و نقرس مفيد مي باشد چون مقدار زيادي آنتي اکسيدان دارد.
• در استعمال خارجی برای پانسمان زخم و درمان تاول استفاده می شود.
• مصرف چغندر برای افرادی که به بیماریهایی مانند: سوء هاضمه، اسهال خونی، بواسیر، سیاتیک، ورم کلیه، درد کلیه، سکته مغزی، التهاب مثانه، ضعف حافظه، ناراحتی عصبی و پوستی مبتلا می باشند می تواند مفید واقع شود.
• شربت چغندر بهترين نوشابه و تقويت کننده بدن و دافع سموم بدن است (براي تهيه شربت چغندر، با آبميوه گيري آب سه تا چهار عدد چغندر خام را بگيريد و آن را با يک ليوان آب معدني مخلوط کنيد).
برگ چغندر خام ورم طحال را بهبود مي بخشد
تذکر
* زياده روی در مصرف آن برای معده مضر است و همچنين موجب دل پيچه مي گردد. براي اجتناب از اين مساله چغندر را همراه عدس بپزيد.
* برای پختن چغندر از ظروف آلومينيومی استفاده نکنيد.
مضرات چغندر
1- افراد مبتلا به سوء هاضمه باید از افراط در خوردن چغندر خودداری کنند.
2- اشخاصی که به قند خون مبتلا می باشند مجاز به مصرف چغندر نمی باشند.
3- خوردن برگ چغندر ممکن است که در بعضی افراد موجب استفراغ، دل پیچه و در برخی کودکان باعث حساسیت شود.
4- اشخاص مبتلا به فشار خون و ناراحتی های معده باید در مصرف چغندر احتیاط کنند.
گردآوری: بخش آشپزی بیتوته