اختلالات مادرزادی گلیکوزیلاسیون؛ بیماری‌های نادری که زندگی را تحت تأثیر قرار می دهند

مجموعه: بیماری ها و راه درمان

بیماری ژنتیکی اختلالات مادرزادی گلیکوزیلاسیون

اختلالات مادرزادی گلیکوزیلاسیون (CDG)؛ علل ، علایم و درمان

اختلالات مادرزادی گلیکوزیلاسیون (CDG) چیست؟

اختلالات مادرزادی گلیکوزیلاسیون (CDG) گروه بزرگی از اختلالات ژنتیکی نادری هستند که بر افزودن بلوک‌های سازنده قند، به نام گلیکان، به پروتئین‌های سلول‌های سراسر بدن تأثیر می‌گذارند. افزودن گلیکان ها به پروتئین ها برای عملکرد سالم سلول ها حیاتی است. افراد مبتلا به CDG به دلیل این نقص شیمیایی، طیف وسیعی از مشکلات سلامتی دارند.

در حالی که گلیکوزیلاسیون شامل قند است، زیرا گلیکان ها ترکیبات مولکول های قند هستند، CDG ارتباطی با دیابت ندارد. در عوض، CDG باعث ایجاد مشکلاتی در نحوه اتصال بلوک‌های سازنده قند به پروتئین‌ها در داخل و روی سطوح سلول‌ها می‌شود که بر عملکرد سلول‌ها در هر قسمت از بدن تأثیر می‌گذارد.

CDG اختلالات ژنتیکی است که از والدین کودک به ارث می رسد

علل CDG

CDG اختلالات ژنتیکی است، به این معنی که در بیشتر موارد، از والدین کودک به ارث می رسد. در اکثر اشکال CDG، این توارث تنها زمانی اتفاق می‌افتد که هر دو والدین حامل جهش ژنتیکی باشند، معمولاً بدون هیچ علامتی. (این الگوی توارث اتوزومال مغلوب نامیده می شود.)

هر فرد دو نسخه از هر ژن دارد، یکی از مادر و یکی از پدر. در CDG، جهش در ژن‌های خاصی می‌تواند باعث شود که پروتئین‌ها به طور غیر طبیعی گلیکوزیله شوند. اگر فقط یک نسخه از ژن دارای جهش باشد، فرد CDG نخواهد داشت، اما آن شخص ناقل این اختلال خواهد بود. اگر دو ناقل با هم بچه دار شوند، احتمال اینکه هر بچه ای که متولد می شود CDG داشته باشد یک در چهار است. این بدان معناست که در هر بارداری، 25 درصد احتمال دارد که کودک CDG داشته باشد، 50 درصد احتمال دارد که ناقل باشد و 25 درصد احتمال دارد که هیچ جهش ژنی را به ارث نبرد.

چندین شکل از CDG، مانند EXT1/EXT2-CDG، شرایط اتوزومال غالب هستند، به این معنی که آنها می توانند از هر یک از والدین به ارث برده شوند. فقط یک کپی از ژن برای بیان شرایط مورد نیاز است. اگر یکی از والدین دارای این شکل از CDG باشد، خطر انتقال آن برای هر فرزند تولید شده، صرف نظر از جنسیت والدین یا فرزند، 50 درصد است.

در برخی موارد، جهش های ژنی که باعث CDG می شوند از والدین به ارث نمی رسند. آنها به سادگی جهش های تصادفی هستند و در افرادی که به این اختلالات مبتلا می شوند جدید هستند.

گلیکوزیلاسیون یک فرآیند پیچیده است که توسط بیش از 400 ژن کنترل می شود. جهش در هر یک از این ژن ها می تواند باعث شود که پروتئین ها به طور غیر طبیعی گلیکوزیله شوند. این می تواند منجر به انواع مختلفی از CDG شود. در حال حاضر، حدود 130 نوع مختلف CDG شناخته شده است.

با این حال، از آنجایی که مطالعه CDG نسبتاً جدید است، ممکن است ژن‌های بیشتری درگیر شوند. اولین اشکال CDG در دهه 1980 شناسایی شد. از آن زمان، دانش در مورد این شرایط به سرعت در حال گسترش است. با شناسایی بیماران جدید و انجام تحقیقات بیشتر، ما در حال یادگیری چیزهای بیشتری در مورد علل، علائم و درمان CDG هستیم.

CDG بر عملکرد سلولی بسیاری از قسمت‌های بدن تأثیر می‌گذارد

علائم و نشانه های CDG

CDG بر عملکرد سلولی در بسیاری از قسمت‌های بدن تأثیر می‌گذارد، بنابراین ترکیبی از مشکلات سلامتی غیرقابل توضیح می‌تواند نشانه‌ای از این اختلال باشد. علائم CDG در دوران نوزادی و کودکی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تون عضلانی کم یا شل شدن (هیپوتونی)

• رشد ضعیف 

• تاخیرهای رشدی

• بیماری کبد (هپاتوپاتی) با افزایش آنزیم های کبدی

• خونریزی غیر طبیعی یا لخته شدن خون

• چشم های نامرتب یا ضربدری (استرابیسم)

• تشنج

• اپیزودهایی شبیه سکته مغزی

• مشکلات قلبی، از جمله تجمع مایع در اطراف قلب یا ریه ها (افیوژن پریکارد یا پلورال) یا ضخیم شدن و سفت شدن عضله قلب (کاردیومیوپاتی )

با ورود کودکان به دوران نوجوانی و رشد تا بزرگسالی، علائم اضافی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• مشکلات تعادل و هماهنگی (آتاکسی)

• گفتار نامفهوم (دیسرتری)

• عدم بلوغ در دختران

• انحنای پیشرونده ستون فقرات (اسکولیوز عصبی عضلانی)

• انقباضات مفصلی

• دید ضعیف در شب و از دست دادن دید محیطی (علائم رتینیت پیگمانتوزا)

• تصویربرداری از مغز ممکن است مخچه کوچک (هیپوپلازی مخچه) را نشان دهد که یکی دیگر از علائم CDG است.

علائم بر حسب نوع CDG متفاوت است و می تواند از خفیف تا شدید، حتی در بین افراد مبتلا به همان نوع CDG متغیر باشد.

بسیاری از علائم CDG مشابه علائم سایر بیماری ها است

تست و تشخیص CDG

بسیاری از علائم CDG مشابه علائم سایر بیماری ها است و بیماران مبتلا به CDG اغلب در ابتدا با اختلالات ژنتیکی مختلف یا بیماری های نامرتبط مانند فلج مغزی تشخیص داده می شوند.

پزشکانی که در تشخیص CDG تخصص دارند، معتقدند که این اختلال باید در نظر گرفته شود هر زمان که فردی علائم غیرقابل توضیحی داشته باشد که بر چند سیستم بدن تأثیر می گذارد. این علائم ممکن است شامل مشکلات رشد و تکامل، مشکلات عصبی، مشکلات قلبی، مشکلات عضلانی، مشکلات دستگاه گوارش و مشکلات ایمنی باشد. همچنین، اگر یک مشکل سلامتی را نمی توان به طور دیگری توضیح داد، CDG باید در نظر گرفته شود.

از آنجایی که بسیاری از اشکال CDG اخیراً شناسایی شده اند و بسیاری از آنها بسیار نادر هستند، تصور می شود که بسیاری از افراد مبتلا به CDG ممکن است تشخیص داده نشده یا اشتباه تشخیص داده شوند. این امر به این دلیل است که پزشکان ممکن است علائم CDG را با سایر بیماری های شایع تر اشتباه بگیرند.

هنگامی که تشخیص CDG مشکوک باشد، بر اساس علائم، شرح حال دقیق بیمار و معاینه کامل، آزمایش بالینی برای تایید تشخیص و شناسایی شکل خاص CDG مورد نیاز است:

• اشکال خاصی از CDG، ممکن است به طور گسترده با آزمایش خون برای تشخیص گلیکان های غیر طبیعی شناسایی شوند. هنگامی که یک نقص گلیکوزیلاسیون پیدا شد، باید آزمایش‌های اضافی برای شناسایی زیرگروه CDG انجام شود.

• آزمایش ژنتیک مولکولی برای تایید تشخیص CDG و شناسایی فرم خاص مورد نیاز است.

راههای درمان CDG

هیچ درمان شناخته شده ای برای CDG وجود ندارد، اما درمان برای مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا در دسترس است. از آنجا که اشکال بسیاری از CDG وجود دارد، و از آنجا که هر مورد با علائم مختلف و سطوح مختلف شدت ظاهر می شود، برنامه درمانی برای هر کودک منحصر به فرد است. درمان برای بیماران مبتلا به CDG ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• تغذیه درمانی برای مشکلات رشد یا خوردن، از جمله شیر خشک مخصوص نوزاد، غلیظ کردن غذاهای مایع یا استفاده از لوله بینی معده (NG) یا لوله G

• مداخله زودهنگام با کار، گفتار و فیزیوتراپی برای تاخیرهای رشدی و درمان مداوم در دوران کودکی و نوجوانی در صورت نیاز

• داروهای ضد صرع یا جراحی صرع برای تشنج

• تزریق پلاسما یا رقیق کننده های خون برای درمان مشکلات لخته شدن خون

• وصله زدن، عینک یا جراحی اصلاحی برای درمان ناهماهنگی یا ضربدری چشم

• نظارت منظم بر مشکلات قلبی، مانند تجمع مایع در اطراف قلب یا ضخیم شدن و سفت شدن عضله قلب، و درمان با دارو، تخلیه مایعات یا جراحی در صورت لزوم.

• درمان هورمونی برای مشکلات تیروئید

• تزریق آلبومین، مکمل ویتامین K و نظارت منظم بر عملکرد کبد در صورت خطر ابتلا به نارسایی کبدی

• قند درمانی نادر (با مانوز یا گالاکتوز) برای درمان انواع خاصی از CDG پاسخگو به قند مانند MPI-CDG، PGM1-CDG، و SLC35A2-CDG

از آنجایی که کودکان مبتلا به CDG در سنین نوجوانی و بزرگسالی هستند، ممکن است به درمان و حمایت بیشتری نیاز باشد، از جمله:

• درمان، دارو، تجهیزات کمکی یا جراحی برای مشکلات ارتوپدی

• کمک های کم بینایی، آموزش یا درمان برای از دست دادن بینایی ناشی از رتینیت پیگمانتوزا

• مهارت های زندگی و آموزش حرفه ای برای امکان زندگی مستقل

• کارآزمایی های بالینی نیز ممکن است یک گزینه باشد.

چشم انداز کودکان مبتلا به CDG به ماهیت و شدت آنها بستگی دارد

چشم انداز برای CDG

کودکان مبتلا به CDG معمولا شاد و جذاب هستند. هر کدام یک شخصیت منحصر به فرد دارند. چشم انداز کودکان مبتلا به CDG به ماهیت و شدت مشکلات عصبی و سلامتی آنها بستگی دارد. اکثر آنها به تیمی از متخصصان پزشکی نیاز دارند تا سلامت خود را در طول زمان بررسی کنند و درمان های مورد نیاز را تنظیم کنند. برخی به مداخله پزشکی کمی نیاز دارند، در حالی که برخی دیگر با مسائل پزشکی تهدید کننده زندگی سروکار دارند و ممکن است نیاز به بستری شدن مکرر یا طولانی مدت داشته باشند.

بسیاری از کودکان مبتلا به CDG در طول زندگی خود با ناتوانی های شناختی یا جسمی سروکار دارند. تأثیر این ناتوانی‌ها بر زندگی آنها را می‌توان با درمان فیزیکی، کار و گفتار درمانی به حداقل رساند و کیفیت زندگی آنها را بهبود بخشید. این درمان ممکن است در بزرگسالی مورد نیاز باشد.

مراقبت های بعدی برای CDG

کودکان مبتلا به CDG نیاز به نظارت منظم توسط متخصصان پزشکی مناسب دارند و اکثر آنها به درمان و مراقبت مداوم نیاز دارند.

CDG ها معمولاً به دلیل جهش در ژن های خاصی ایجاد می شوند

سوالات متداول درباره CDG

1. اختلالات مادرزادی گلیکوزیلاسیون (CDG) چیست؟  

اختلالات مادرزادی گلیکوزیلاسیون (CDG) گروهی از بیماری‌های نادر متابولیکی هستند که در آنها پروتئین‌های بدن به طور غیر طبیعی گلیکوزیله می‌شوند. گلیکوزیلاسیون یک فرآیند طبیعی است که در آن کربوهیدرات‌ها به پروتئین‌ها متصل می‌شوند. این فرآیند برای عملکرد صحیح بسیاری از پروتئین‌ها ضروری است.

2. علل اختلالات مادرزادی گلیکوزیلاسیون (CDG) چیست؟

CDG ها معمولاً به دلیل جهش در ژن های خاصی ایجاد می شوند که کد می کنند آنزیم هایی که در فرآیند گلیکوزیلاسیون نقش دارند. این جهش ها می تواند ارثی باشد یا به طور تصادفی رخ دهد.

3. آیا CDG یک بیماری قابل درمان است؟

خیر، CDG یک بیماری قابل درمان نیست. با این حال، درمان های موجود می تواند به بهبود علائم و کیفیت زندگی افراد مبتلا به CDG کمک کند.

4. آیا CDG یک بیماری شایع است؟

خیر، CDG یک بیماری نادر است. تخمین زده می شود که در هر 100000 تولد زنده، حدود 1 نفر مبتلا به CDG باشد.

نکته پایانی

اختلالات مادرزادی گلیکوزیلاسیون (CDG) گروهی از بیماری‌های نادر متابولیکی هستند که در آنها پروتئین‌های بدن به طور غیر طبیعی گلیکوزیله می‌شوند. در CDG ها، کمبود یا اختلال در یکی از آنزیم هایی که در فرآیند گلیکوزیلاسیون نقش دارند، منجر به گلیکوزیلاسیون غیر طبیعی پروتئین ها می شود. CDG ها می توانند در هر سنی ایجاد شوند، اما اغلب در دوران نوزادی یا کودکی تشخیص داده می شوند. شدت علائم می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. برخی از افراد مبتلا به CDG می توانند زندگی نسبتاً عادی داشته باشند، در حالی که برخی دیگر نیاز به مراقبت های پزشکی و حمایتی زیادی دارند.

گردآوری:بخش سلامت بیتوته