دستگاه فتوتراپی چیست و برای چه مواردی استفاده می شود؟

مجموعه: آزمایش ها و تجهیزات پزشکی

دستگاه های فتوتراپی با نور معمولی، مدل محفظه ای

آشنایی با دستگاه فتوتراپی و کاربردهای آن:

دستگاه فتوتراپی چیست؟

دستگاه فتوتراپی یا دستگاه زردی نوزاد، با استفاده از نور مرئی برای درمان زردی شدید در دوران نوزادی است. تقریباً 60 درصد از نوزادان ترم و 85 درصد نوزادان نارس دچار زردی آشکار بالینی می شوند که به طور کلاسیک در روز 3 قابل مشاهده است، در روزهای 5-7 به اوج خود می رسد و در 14 روزگی در نوزاد ترم و تا 21 روزگی در نوزاد نارس برطرف می شود. درمان با فتوتراپی به منظور جلوگیری از اثرات نوروتوکسیک بالای سرم بیلی روبین غیر کونژوگه انجام می شود. فتوتراپی یک روش ایمن و موثر برای کاهش یا جلوگیری از افزایش سطح بیلی روبین غیر کونژوگه سرم است و نیاز به تعویض خون در نوزادان را کاهش می دهد.

انواع دستگاه فتوتراپی

دستگاه فتوتراپی با نور معمولی یا نسل اول دستگاه فتوتراپی :

بیشترین لامپهای مورد استفاده در این دستگاه لامپ های فلورسنت هستند. اگرچه این لامپ ها ارزان قیمت و مقرون به صرفه هستند، اما انتشار نور و شدت آن با گذشت زمان کاهش می یابد. اما در این دستگاه ها از لامپ ها ال ای دی نیز استفاده میشود که امروزه در دستگاه های فتوتراپی، لامپ های LED بر انواع دیگر لامپ ها ترجیح داده می شوند زیرا:

• نور را با پهنای باریک تری ساطع می کنند.

• گرمای کمتری تولید می کنند اما شدت نور بیشتر است و میتوان آنها را در فاصله نزدیکتری به نوزاد قرار داد،بنابراین تأثیر آنها بر زردی بیشتر است.

• این لامپ ها کوچک هستند، وزن کمتری دارند، شکننده نیستند و مصرف برق کمی دارند.

• پایداری نوری این لامپ ها برای مدت زمان طولانی زیاد است و از شدت آن کاسته نمی شود.

نکته: لازم به ذکر است که در این نوع فتوتراپی، چشم نوزاد و اندام تناسلی باید با پوشش مناسب پوشانده شود. زیرا این قسمت های بدن نوزاد در برابر تشعشعات دستگاه آسیب پذیر است.

یک نوع از دستگاه های فتوتراپی با نور معمولی، مدل تونلی می باشد.

نوع دیگر از دستگاه های فتوتراپی با نور معمولی، مدل محفظه ای است که برای نوزادان با زردی حاد کاربرد دارد.

دستگاه فتوتراپی با نور معمولی

دستگاه فتوتراپی فیبر نوری یا نسل دوم دستگاه فتوتراپی (فیبروپتیک) :

فتوتراپی فیبروپتیک یک فناوری جدید است که برای درمان زردی نوزاد از فیبرهای نوری استفاده شده است. در این نوع دستگاهها، منبع نور یک لامپ هالوژن کوارتز است که نور را از خود ساطع کرده و از طریق فیبر نوری به پدهایی که نوزاد روی آن قرار گرفته می رسد.

این دستگاه دارای قدرت کم و تابش طیفی است زیرا بدن بخشی از تابش را جذب می کند. با این حال، مزایایی دارد که باعث می شود این دستگاه نسبت به فتوتراپی نسل اول مناسب تر باشد:

• درمان و مراقبت از نوزاد بدون جدایی از مادر

• بدون آسیب شبکیه و عوارضی مانند التهاب، قرنیه یا سوزش چشم و … به دلیل انتقال مستقیم نور به بدن نوزاد

دستگاه فتوتراپی فیبر نوری

ویژگی دستگاه فتوتراپی

• کیفیت لامپ فتوتراپی برای دستگاه فتوتراپی بسیار مهم است زیرا نوزاد قرار است در داخل دستگاه فرار بگیرد و با توجه به ضعیف بودن نوزاد از لحاظ بدنی استفاده از لامپ های نامناسب می تواند بسیار خطرناک باشد که در ادامه به برخی موارد اشاره خواهیم کرد.

• لامپ های LED پرتوهای فرابنفش و مادون قرمز که سرطان زا نیز می باشند را ندارند و این می توان یک نکته مثبت برای انتخاب لامپ های LED برای دستگاههای فتوتراپی باشد.

• شما می توانید لامپ های LED را بر روی دستگاه های قدیمی نیز وصل کنید و نیازی به تهیه دستگاه جدید ندارید.

• در لامپ های LED  جیوه به کار نمی رود و این هم نکته مثبت دیگری برای لامپ های LED می باشد زیرا جیوه بسیار خطرناک می باشد.

• خطر شکستگی در لامپ های LED بسیار کم می باشد و این هم هزینه های نگهداری و تعویض لامپ را کاهش می دهد.

نحوه کار دستگاه فتوتراپی

حداکثر نواحی از پوست نوزاد را در معرض نور دستگاه فتوتراپی قرار دهید (به جز چشم ها)، که به تسریع حذف بیلی روبین اضافی کمک می کند. این به این دلیل است که نور جذب شده توسط پوست به تبدیل بیلی روبین به ایزومر کمک می کند که در آب محلول تر است و در نتیجه سریعتر از حالت عادی در مدفوع یا ادرار از بین می رود.

نحوه کار با دستگاه فتوتراپی

کاربرد دستگاه فتوتراپی

یکی از راحت ترین و کم خطرترین راه های درمان زردی نوزادان استفاده از دستگاه فتوتراپی می باشد که نورهایی به رنگ های سفید، آبی یا سبز  را از خود ساطع می کنند.لامپ هایی که در دستگاه های فتوتراپی استفاده می شود خاصیت فتواکسیداتیو دارند که باعث شکسته شدن بیلی روبین جمع شده در خون و دفع آن می شود. لامپ های دستگاه فتوتراپی اصلی ترین قسمت آن است که در زمان خرید و اجاره این دستگاه ها باید به مشخصات آن توجه کنید تا خطری نوزاد شما را تهدید نکند.

دیگر نکات درباره دستگاه فتوتراپی

دقت کنید هنگام استفاده از دستگاه فتوتراپی، باید چشم های نوزادان را با چشم بند ببندید.

هنگام خرید و یا اجازه دستگاه فتوتراپی، به لامپ های آن توجه کنید. که در ادامه نکات آن ها را توضیح داده ایم.

دستگاه فتوتراپی تونلی با نور معمولی

سوالات رایج در رابطه با دستگاه فتوتراپی

در صورت وجود، خطرات یا عوارض جانبی فتوتراپی چیست ؟

فتوتراپی رایج ترین است و درمان ایمن تری در نظر گرفته می شود. با این حال، در طول فتوتراپی باید مراقب کم آبی و راش پوستی/سوختگی نوزاد بود و همچنین دمای نوزاد را کنترل کرد. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور آبی باعث آسیب شبکیه در بزرگسالان می شود. اگرچه آسیب شبکیه ناشی از فتوتراپی با استفاده از نورهای آبی گزارش نشده است، پوشاندن چشم برای نوزادان در طول فتوتراپی یک اقدام استاندارد به عنوان یک اقدام احتیاطی است.

آیا استفاده از دستگاه فتوتراپی ممنوعیت دارد ؟

اگر از داروهایی که بیمار را به نور حساس می کنند به طور همزمان استفاده شود یا تشخیص پورفیری اریتروپوئتیک مادرزادی مطرح باشد یا سابقه خانوادگی پورفیری وجود داشته باشد، فتوتراپی ممنوع است. تاول زدن شدید و بی قراری زیاد نوزاد زیر فتوتراپی، ممکن است علامت پورفیری مادرزادی باشد.

ممکن است بعضی از نوزادانی که زردی کلستاتیک و هیپربیلیروبینمی مستقیم دارند، به دنبال فتوتراپی دچار سندرم نوزاد برنزه شوند که به تیره شدن خاکستری-قهوه‌ای پوست گفته می شود که علت اصلی آن معلوم نیست اما ممکن است به علت تجمع پورفیرین در پوست باشد. این برنزگی گذرا است و با قطع فتوتراپی ناپدید می شود. باید توجه داشت چون ممکن است بالا بودن بیلی روبین غیر مستقیم، همراه و همزمان با بیلی روبین مستقیم باشد، وجود بیلی روبینمی مستقیم باعث ممنوعیت فتوتراپی نیست و می توان برای پایین آوردن قسمت غیرمستقیم از آن استفاده کرد.

نکات مهم در انتخاب لامپ دستگاه فتوتراپی چیست ؟

– شرکت سازنده لامپ بسیار مهم است زیرا ممکن است شما دستگاهی را خریداری و یا اجاره کنید که تقلبی باشند و یا از لامپ های نامناسب استفاده شده باشد. 

– ولتاژ لامپی که در دستگاه قرار می گیرد نیز بسیار مهم است زیرا ولتاژ خیلی بالا می تواند پوست نوزاد شما را بسوزاند.

– توان مصرفی لامپ، جریان لامپ (بر حسب آمپر)، طول موج نور لامپ، طول عمر لامپ فتوتراپی و گارانتی و غیره بسیار مهم هستند که باید به آنها نیز توجه کرد.

گردآوری:بخش سلامت بیتوته