علائم، علل، تشخیص و درمان سوء تغذیه معضل کشورهای فقیر



عوامل ایجاد سوء تغذیه, تاثیر سوء تغذیه در شیردهی, علل سوء تغذیه در کودکان

سوء تغذیه یعنی چه

 

سوء تغذیه و بیماری های ناشی از سوء تغذیه! 

سوء تغذیه معضلی است که بسیاری از کشورهای فقیر درگیر آن هستند، در این حالت فرد مواد مغذی را به اندازه کافی دریافت نمی کند، همین موضوع سبب بروز عوارضی می شود از جمله؛ کمبود وزن شدید، تاخیر در رشد، کوتاه قدی و... در این مقاله بیتوته به جزئیات سوء تغذیه می پردازیم.

سوء تغذیه چیست؟

با وجود توسعه در سراسر جهان هنوز هم بسیاری از کشورها درگیر سوء تغذیه، قحطی، کمبود مواد غذایی هستند. 

 

نبود مواد غذایی جهت سوخت و ساز بدن را سوء تغذیه می گویند، سوء تغذیه می تواند از طریق چاقی، بد خوری یا کم خوری نمود پیدا کند. بر اساس اطلاعاتی که از سازمان جهانی بهداشت به دست رسیده؛ سوء تغذیه بزرگ ترین عامل مرگ و میر در کودکان و همچنین یکی از مهم ترین عوامل تهدید کننده سلامتی در جهان به شمار می رود. 

 

پایین بودن کیفیت و ارزش غذایی تغذیه و همچنین قیمت بالای آن ها سبب سوء تغذیه در جوامع فقیر می شود، علاوه برای موضوع هنگامی که مادران شیرده به اندازه کافی شیر نداشته باشند کودکانشان مبتلا به سوء تغذیه می شوند. بیماری هایی از جمله؛ سرخک،  مالاریا، ذات‌الریه، ورم معده و روده و به طور کلی بیماری های عفونی به افزایش نیاز غذایی زمینه ساز این عارضه می شوند. 

 

گاهی افراد گمان می کنند هر فردی که کم غذا می خورد دچار سوء تغذیه می شود اما باید اشاره کرد؛ هم مصرف کم و هم مصرف زیاد مواد غذایی می تواند سبب بروز سوء تغذیه شود. مثلا اگر فرد در مصرف مواد غذایی تعادل ایجاد نکند، پروتئین برنامه غذایی را به حد مناسب نرساند، زمینه ایجاد سوء تغذیه را فراهم می کند. افراد چاقی که بیشتر از کالری مورد نیاز خود دریافت می کنند نیز دچار سوء تغذیه می شوند.

 

در صورتی که شخص رژیم غذایی مناسبی نداشته باشد در اثر کمبود برخی ویتامین ها، احتمال بروز بیماری افزایش می یابد، به عنوان مثال؛ بیماری اسکوروی در اثر کمبود ویتامین C رخ می دهد. البته این بیماری شایع نیست ولی افرادی که مسن هستند، الکل مصرف می کنند، افرادی که در رژیم غذایی خود میوه و سبزیجات تازه مصرف نمی کنند یا کودکانی که در خانواده های فقیر و قشر ضعیف جامعه به دنیا می آیند با احتمال بیشتری به این مشکل مبتلا می شوند. سوء تغذیه می تواند بر وضعیت زندگی فرد تاثیر بگذارد، افرادی که در دوران کودکی به این مشکل دچار بوده اند احتمال بیشتری وجود دارد که نوزادانشان کوچکتر از اندازه‌ی طبیعی باشند. 

 

بیماری های ناشی از سوء تغذیه, سوء تغذیه, سوء تغذیه در کودکان

گروه های درگیر سوء تغذیه 

 

کدام گروه ها بیشتر در معرض خطر سوء تغذیه هستند؟

در سطحی جهانی گروه های زیر بیشتر در معرض خطر سوء تغذیه قرار دارند:

• گروه سنی مسن به خصوص کسانی که در بیمارستان بستری شده اند یا برای مدت طولانی تحت مراقبت های پزشکی قرار داشته اند.

• افراد منزوی از لحاظ اجتماعی 

• افرادی که جزء قشر ضعیف جامعه هستند یعنی گروه کم درآمد و فقیر

• افراد مبتلا به اختلالات خوردن مانند پر خوری یا کم خوری عصبی

• افرادی که به یک بیماری مبتلا بوده اند و در مرحله بهبودی قرار دارند.

 

سوء تغذیه, سوء تغذیه در کودکان, نشانه های سوء تغذیه, سوء تغذیه واختلالات غددداخلی

سوء تغذیه و علائم ناشی از آن

علائم سوء تغذیه چیست؟

علائمی که سوء تغذیه در کودکان و بزرگسالان ایجاد می کند ممکن است یکسان نباشند. تفاوت سوء تغذیه در این دو گروه تنها در مشکلی است که در رشد کودکان ایجاد می شود که مسلما در بزرگسالان ایجاد نمی شود.

 

علائم سوء تغذیه در بزرگسالان و کودکان می تواند شامل؛ از دست دادن حجم چربی و عضله، کاهش وزن، گونه‌های تو خالی و گودی چشم، خشکی پوست و مو، خستگی، دشواری برای تمرکز، بی‌قراری، شکم باد کرده به دلیل ادم ناشی از کمبود پروتئین، تاخیر در درمان زخم‌ها و جوش خوردن پوست و حتی افسردگی و اضطراب باشد. موارد ذکر شده در اثر بیماری های ناشی از سوء تغذیه ایجاد می شوند و در دراز مدت می تواند سبب ایجاد علائم بدتری شود.

 

سایر علائم سوء تغذیه شامل موارد زیر می باشد:

• کاهش بافت چربی 

• احتمال افزایش نارسایی تنفسی و مشکلات تنفسی

• خطر عوارض ناشی از عمل جراحی افزایش می یابد

• کاهش دمای غیرطبیعی بدن یا هیپوترمی

• ضعیف شدن سیستم ایمنی و افزایش خطر عفونت ها با کاهش تعداد گلبول های سفید

• افزایش احتمال سرماخوردگی

• طولانی شدن زمان بهبود عفونت ها

• کاهش میل جنسی

• افزایش احتمال مشکلات باروری

• کاهش بافت عضلانی

• خستگی، بی تفاوتی، کج خلقی

 

بیماری های ناشی از سوء تغذیه

مشکلات و بیماری های زیادی می توانند در اثر نامتوازن بودن گروه‌های غذایی مصرف شده، زیاد مصرف کردن غذا و کمبود غذا یا هر ۳ مورد آنها رخ دهند. بیماری های ناشی از سوء تغذیه می توانند از دوران جنینی به دلیل کمبود مواد غذایی و ریز مغذی‌ هایی مانند ویتامین‌ ها شروع شوند و تا بزرگسالی ادامه یابند و علاوه بر تاثیرات منفی که بر سلامت جسمی می گذارد می تواند بر موقعیت تحصیلی و اجتماعی تاثیر بگذارند.

 

برخی بیماری ها از قبیل سرخک، سینه پهلو و اسهال با سوء تغذیه شدید می شوند، همچنین سوء تغذیه ناشی از کمبود برخی ریز مغذی ها و یا پروتئین سبب ایجاد مشکلات مختلفی می شود که در ادامه به برخی موارد آنها اشاره می کنیم:

• کمبود ویتامین آ می تواند سبب؛ خشکی چشم، افزایش خط عفونت و شب کوری شود.

 

• کبود روی می تواند سبب؛ عدم رشد، تاخیر در بهبود زخم ها، اسهال، ریزش مو از دست رفتن اشتها شود.

 

• کمبود آهن می تواند سبب؛ ایجاد مشکل در تنظیم دمای بدن، اختلال معده و نقص عملکرد مغزی شود.

 

• کمبود ید می تواند سبب؛ کاهش تولید هورمونهای تیروئید، مشکلات رشد و تکامل به‌خصوص در کودکان، بزرگ شدن غده‌ی تیروئید (گواتر)

 

• سوء تغذیه ای که به دلیل استفاده بیش از حد مواد غذایی رخ می دهد( برخی بیماری‌های عصبی از جمله پرخوری عصبی و یا پرخوری جهت افرایش وزن) می تواند سبب ایجاد مشکلات کبدی و حرکتی شود همچنین احتمال ایجاد بیماری‌های قلبی و عروقی و یا دیابت را نیز افزایش می دهد.

 

نشانه های سوء تغذیه, سوء تغذیه واختلالات غددداخلی, سوء تغذیه کودکان

راههای تشخیص سوء تغذیه

 

تشخیص سوء تغذیه چگونه صورت می گیرد؟

مهم ترین کلید جلوگیری از عوارض سوء تغذیه، تشخیص سریع آن است. راه های مختلفی وجود دارد که بتوان با استفاده از آن سوء تغذیه بزرگسالان را تشخیص داد، انجمن تغذیه‌ی اِنتِرال و پارِنتِرال بریتانیا روشی برای تشخیص سریع سوء تغذیه معرفی کرده است که MUST

نام دارد و به آن ابزار جهانی غربالگری سوء تغذیه می گویند.

 

برخی از آزمایشات لازم جهت تشخیص سوء تغذیه عبارتند از:

• آزمایش خون جهت غربالگری و نظارت عمومی

• آزمایش موادمغذی خاصی مانند؛ ویتامین ها یا آهن

• آزمایش پرآلبومین؛ در سوء تغذیه سطح این نوع پروتئین تحت تاثیر قرار می گیرد.

آزمایش آلبومین جهت تشخیص بیماری های کبد و یا کلیه

 

درمان سوء تغذیه چگونه صورت می گیرد؟

اگر یک فرد به طور قطعی به عنوان بیمار مبتلا به سوء تغذیه تشخیص داده شود، یک برنامه درمانی برای او در نظر گرفته می شود، همچنین این فرد باید تحت نظر یک متخصص و پزشک تغذیه قرار بگیرد. درمان این بیماری به عواملی از جمله؛ شدت، دلیل و وجود بیماری‌های زمینه‌ای بستگی دارد. 

 

برنامه درمانی شامل موارد زیر می باشد:

• غربالگری و کنترل مداوم

• برنامه غذایی که شامل مکمل ها باشد.

• در صورت وجود علائم خاصی مانند حالت تهوع باید درمان صورت بگیرد

• درمان عفونت های موجود

• کنترل و معاینه وضعیت دهان، دندان و بلع

• پیشنهاد استفاده از ظرف غذای جایگزین

 

در صورتی که سوء تغذیه فرد در مراحل پیشرفته باشد، احتمالا نیاز به اقدامات زیر دارد:

• بستری شدن در بیمارستان

• شروع به تدریج مصرف مواد مغذی طی چند روز

• دریافت برخی مواد مغذی مانند پتاسیم و کلسیم به صورت داخل وریدی

 

سوء تغذیه کودکان, علائم سوء تغذیه, سوء تغذیه در جهان

سوء تغذیه و راه های پیشگیری

 

پیشگیری از سوء تغذیه چگونه است؟

برای پیشگیری و درمان سوء تغذیه نیازمند عوامل زمینه داریم، در این راستا سازمان‌های حکومتی، سازمان‌های مستقل و مدارس باید مشارکت داشته باشند زیرا آنها نقش مهمی در پیشگیری ایفا می کنند. 

طبق مطالعات یکی از بهترین راه های پیشگیری از سوء تغذیه توزیع قرص آهن، روی، ید، مکمل های غذایی است از طرفی باید به جمعیت‌های در معرض خطر کمبود تغذیه آموزش مناسب داده شود.

 

استفاده از برنامه های تشویقی که مردم را ترغیب می کند به غذای سالم روی بیاورند باید تقویت شود. در کودکان و بزرگسالانی که معرض خطر کمبود تغذیه هستند باید فعالیت های بدنی توصیه شود تا از اضافه وزن و چاقی جلوگیری شود.

استفاده از رژیم غذایی مناسب که دارای مقادیر کافی از کربوهیدرات، پروتئین، چربی‌ها، ویتامین ها، مواد معدنی و آب است می تواند از سوء تغذیه پیشگیری کند.

 

باید این نکته را مد نظر داشت درمان سوء تغذیه تا حد زیادی به وضعیت فرد بستگی دارد، در صورتی که فرد یا اطرافیان او به کمبود مواد مغذی مشکوک هستند، برای شروع روند درمان باید تحت نظارت پزشک قرار بگیرد. پزشک با بررسی علائم احتمال سوء تغذیه را بررسی می کند و برای درمان عوارض ناشی از آن فرد را به ایجاد تغییر در سبک زندگی اش تشویق می کند، این تغییرات می توانند شامل استفاده از مکمل یا داشتن یک برنامه غذایی مناسب باشند.

 

گردآوری: بخش سلامت بیتوته

 

کالا ها و خدمات منتخب

      ----------------        سیــاست و اقتصــاد با بیتوتــــه      ------------------

      ----------------        همچنین در بیتوته بخوانید       -----------------------