ساده ترین راه تشخیص مزاج و طبع بدن

مجموعه: پیشگیری بهتر از درمان

ساده ترین راه تشخیص مزاج و طبع بدن

تشخیص مزاج بدن و ویژگی های آن

در طب سنتی، طبع و مزاج دو اصطلاح کلیدی هستند که برای توصیف ویژگی‌های ذاتی بدن و واکنش‌های آن به عوامل مختلف استفاده می‌شوند. شناخت طبع و مزاج، به افراد کمک می‌کند تا سبک زندگی سالم‌تری داشته باشند، تغذیه مناسب‌تری انتخاب کنند و در صورت بروز بیماری، درمان‌های موثرتر را پیدا کنند. در این مقاله، به طور جامع به بررسی طبع و مزاج، انواع آن و روش‌های تشخیص پرداخته می‌شود.

طبع و مزاج چیست ؟

طبع: طبع به گرمی یا سردی ذاتی بدن اشاره دارد. برخی افراد طبع گرم و برخی دیگر طبع سرد دارند.

مزاج: مزاج ترکیبی از طبع (گرم یا سرد) و رطوبت یا خشکی بدن است. به عبارت دیگر، مزاج نشان می‌دهد که بدن بیشتر به سمت گرمی و خشکی، گرمی و رطوبت، سردی و خشکی یا سردی و رطوبت تمایل دارد.

انواع مزاج در طب سنتی و نشانه های آن :

قبل از اینکه بخواهیم ساده‌ترین روش برای تشخیص مزاج را به شما توضیح دهیم، باید مزاج‌های مختلف را به شما معرفی کنیم. در این صورت می‌توانید با دقت بیشتری مزاج خودتان را تشخیص دهید. در طب سنتی، 4 مزاج برای انسان‌ها تعریف شده اند که هر کدام خصوصیات اخلاقی و رفتاری خاصی را برای فرد به وجود می‌آورند.

برای تشخیص انواع مزاج به علائم بالینی بسیاری توجه می‌شود. البته بهتر است این علائم توسط پزشک بررسی شود تا شناخت مزاج به درستی انجام گیرد. در ادامه به شما انواع مزاج و نشانه‌های هر کدام را بیان خواهیم کرد تا با توجه به اطلاعات ذکر شده بتوانید مزاج خود را حدس بزنید.

1. مزاج سرد و خشک (سودایی)

یکی از انواع مزاج‌ها در طب سنتی، مزاج سودایی است. افرادی که دارای این نوع مزاج هستند، معمولا اشتهای کاذب دارند، لکه‌های تیره پوستی زیادی روی پوست آن‌ها دیده می‌شود و همچنین غلظت خون آن‌ها نیز بسیار بالاست. این افراد معمولا خواب‌های آشفته می‌بینند. بر عقیده متخصصین طب سنتی، اگر این افراد سبک زندگی درستی نداشته باشند، می‌توانند به مشکلات روحی و روانی زیادی مبتلا شوند.

خصوصیات اخلاقی طبع سرد و خشک :

افراد دارای طبع سرد و خشک معمولا افرادی آرام، خونسرد و سازگارند که از نظر احساسی پایدار می‌باشند و به راحتی تحت تاثیر قرار نمی‌گیرند.

این افراد معمولا بسیار منطقی هستند و در هنگام تصمیم‌گیری همه جوانب را در نظر می‌گیرند.

از دیگر ویژگی‌های این افراد می‌توان به صلح‌جو بودن، اهل عمل بودن و دقت و تمرکز بالای آن‌ها اشاره کرد.

2. مزاج سرد و ‌تر (بلغمی)

مزاج بلغمی‌یا همان سرد و تر، مخصوص افرادی است که معمولا پوست سفید دارند و بدن آن‌ها نیز سرد است. این افراد چروک‌های زیادی در زیر چشم دارند. احساس تشنگی زیاد، نرم و لطیف بودن گوشت بدن، رفلاکس مداوم معده از جمله خصوصیات جسمی‌این افراد هستند. افرادی که مزاج بلغمی‌دارند، صبور هستند و می‌توانند کارهای خودشان را به آرامی‌انجام دهند.

3. مزاج گرم و خشک (صفراوی)

افرادی که دارای مزاج گرم و خشک هستند، معمولا پوست و چشم‌های متمایل به زردی دارند. بینی و زبان این افراد معمولا خشک بوده و احساس تلخی زیادی در پشت گلو دارند. اشتهای این افراد کم است. بنابراین، معمولا وزن افراد با مزاج گرم و خشک کم بوده و آن‌ها افرادی لاغر هستند. خواب کم و زود عصبانی شدن، از جمله ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری این افراد است. آن‌ها عادت دارند که با عجله حرف بزنند.

خصوصیات اخلاقی طبع گرم و خشک

افراد دارای طبع گرم و خشک بسیار پرانرژی، پرجنب و جوش، مصمم و با اراده هستند که سریع عصبانی می‌شوند و در شرایط استرس زا، کنترل خود را از دست داده و رفتارهای نامناسبی از خود نشان می‌دهند.

این افراد معمولا خوش مشرب، اجتماعی و با اعتماد به نفس هستند و از معاشرت با دیگران لذت می‌برند و دوست دارند در مرکز توجه باشند.

هر چقدر رنگ مو به سمت سیاهی برود نشان دهنده گرمی و خشکی است.

از نظر مو اگر بخواهیم بررسی کنیم 5 فاکتور مهم در مو وجود دارد که باید بررسی کنیم. اولی رنگ مو است که هر چقدر رنگ مو به سمت سیاهی برود نشان دهنده گرمی و خشکی است. به صورت کلی درباره مو این طور است که بحث گرمی و سردی و خشکی با هم مخلوط می‌شود؛ یعنی یک فاکتوری نیست؛ مثلا می‌گوییم گرمی و خشکی، باعث تیره و سیاهی مو می‌شود و سردی و خشکی به سمت رنگ موی روشن و طلایی برود. در طب سنتی مزاج معتدل نیز داریم؛ به خصوص موی خرمایی و به خصوص در کودکان و سن طفولیت نشان دهنده اعتدال مزاج است و هرچقدر روشن تر باشد به سمت سردی و هرچقدر مو تیره تر باشد به سمت گرمی می‌رود.

4. مزاج گرم و تر (دموی)

افرادی که دارای مزاج گرم و تر هستند، معمولا هیکل قوی و درشتی دارند. آن‌ها معمولا خسته و کسل هستند و به راحتی نمی‌توانند از خواب بیدار شوند. این افراد بسیار خوش اخلاق هستند. خصوصیات اخلاقی این افراد شجاع و اجتماعی بود آن‌ها است. این افراد معمولا سخت یک مدرک جدید را درک می‌کنند و گاهی نیز خیلی زود آن‌ها را فراموش می‌کنند.

یکی از علائم گرمی بدن در طب سنتی خواب کم می باشد.

هر چقدر رشد مو کمتر و کند تر باشد، نشان دهنده سرد بودن مزاج است.

درباره رشد مو هر چقدر رشد مو بیشتر باشد نشان دهنده گرم بودن مزاج و هر چقدر رشد مو کمتر و کند تر باشد، نشان دهنده سرد بودن مزاج است. درباره تراکم مو نیز هر چقدر مو متراکم تر باشد؛ یعنی در منطقه‌ای تعداد مو بیشتر بوده و پر پشت تر باشد این نشان دهنده مزاج گرم فرد است و هر چه کم پشت باشد، نشان دهنده مزاج سرد فرد است.

یکی هم در باره حالت مو است. اگر حالت مو حالت مجعد و فر بیشتری داشته باشد نشان دهنده گرمی و خشکی است و هرچقدر حالت مو لخت‌تر و انعطاف تر پذیری بیشتر و شل باشد و حالت نگیرد، ناشی از رطوبت مزاج فرد است.

درباره بدن فرد؛ برای تشخیص گرمی و سردی فرد، یکی از راحت ترین کارها گرفتن دست فرد توسط پزشک است که اگر گرم باشد و اغلب افراد بگویند گرما به ما می‌دهی، نشان دهنده گرمی مزاج فرد است و اگر سرد باشد و اغلب بگویند دستم را می‌گیری سرد است، نشان دهنده سردی است؛ یعنی کلا اگر پوست بدن گرم باشد مزاج گرم و اگر سرد باشد فرد سرد مزاج است.

 به صورت کلی دست و پای فرد را لمس می‌کنند و می‌گویند نرم و منعطف است یا پوست خشک و زبری دارد. اگر نرم باشد نشان دهنده رطوبت مزاج  و اگر خشک باشد مزاج خشک است. درباره رنگ پوست نیز اگر هرچه رنگ پوست به سمت سفیدی برود نشان دهنده سردی و هر چقدر به سمت قرمزی برود، نشان دهنده گرمی است.

افرادی که پوست سرخ و سفید دارند گرم و تر و اگر رنگ پوست به سمت زردی برود گرم و خشک هستند.رنگ سوخته و بادمجانی یا گندمی تیره را می‌تواند به خاطر سردی مزاج باشد.باید این 10 مولفه را در نظر بگیریم و همه را در مجموع دیده تا پزشک به برایندی برسد.

درباره افعال درونی نیز اگر گوارش و هاضمه فرد خوب باشد، زود گرسنه شود، مشکلات گوارشی و رشد نداشته باشد و زود غذا را هضم کند و رشد بدن خوب باشد، نشان دهنده گرمی مزاج و اگر رشد بدن کم باشد یا هاضمه و دفعش مشکل داشته باشد و غذا زود هضم نشود و اشتهای فرد کم باشد،نشان دهنده سردی است.این مزاج‌های طبیعی است و خیلی اوقات با مزاج های غیر طبیعی مخلوط می‌شود؛در نتیجه مزاج شناسی کار راحتی نیست.

افرادی که نیاز به خواب زیادی دارند، نشان دهنده رطوبت مزاج آنهاست، اگر فردی به خواب کمتری نیاز دارد، مزاج آن خشک است.

مزاج های مرکب

اکثر افراد دارای مزاجی مرکب هستند که ترکیبی از دو یا چند مزاج اصلی است. مثلاً فردی می‌تواند هم زمان صفراوی و دموی باشد.

ویژگی‌های هر مزاج :

مزاج صفراوی (گرم و خشک) : افراد صفراوی دارای بدنی لاغر، پوستی گرم و خشک، موهایی تیره و مجعد و نازک و خشک، هضمی قوی، زبانی تلخ، صفراوی و مزاجی تند و حساس و خلق و خویی تند و پر انرژی دارند.

مزاج دموی (گرم و تر) : افراد دموی پوستی گرم و سرخ، موهایی نرم و روشن، هضمی خوب دارند. از نظر روحی، معمولاً افراد خونگرم، خوش‌بین و اجتماعی هستند.

مزاج سوداوی (سرد و خشک) : افراد سوداوی دارای بدنی لاغر، پوستی تیره و خشک، موهایی تیره و کم پشت و مجعد، هضمی ضعیف و خلق و خویی ملانکولیک و درون‌گرا دارند. افراد دارای مزاج سرد و خشک دارای روحیه‌ای غمگین و افسرده هستند.

مزاج بلغمی (سرد و تر) : افراد بلغمی معمولاً دارای بدنی نرم، پوستی رنگ پریده، موهایی روشن و کم پشت، اشتهایی کم و هضمی ضعیف دارند. از نظر روحی، معمولاً افرادی آرام، خونسرد و کم‌حرف هستند.

یکی از راه های شناخت طبع بدن از روی رنگ پوست و مو می باشد.

چگونه مزاج خود را تشخیص دهیم؟

تشخیص مزاج به طور دقیق نیاز به مراجعه به پزشک طب سنتی دارد. با این حال، شما می‌توانید با توجه به ویژگی‌های ظاهری، روحی و جسمی خود، به طور تقریبی مزاج خود را تشخیص دهید. برخی از نشانه‌های هر مزاج عبارتند از:

رنگ پوست: پوست گرم و قرمز نشان‌دهنده گرمی مزاج و پوست سرد و سفید نشان‌دهنده سردی مزاج است.

رنگ مو: موهای تیره و مجعد نشان‌دهنده گرمی و خشکی مزاج و موهای روشن و کم پشت نشان‌دهنده سردی و رطوبت مزاج است.

زبان: زبان قرمز و خشک نشان‌دهنده گرمی مزاج و زبان سفید و لزج نشان‌دهنده سردی و رطوبت مزاج است.

عرق: عرق زیاد و بدبو نشان‌دهنده گرمی مزاج و عرق کم و بی‌بو نشان‌دهنده سردی مزاج است.

خواب: خواب کم و آشفته نشان‌دهنده گرمی مزاج و خواب زیاد و سنگین نشان‌دهنده سردی مزاج است.

هضم غذا: هضم سریع و خوب نشان‌دهنده گرمی مزاج و هضم کند و بد نشان‌دهنده سردی مزاج است.

خلق و خو: خلق و خوی تند و پر انرژی نشان‌دهنده گرمی مزاج و خلق و خوی آرام و بی‌حوصله نشان‌دهنده سردی مزاج است.

اهمیت شناخت مزاج :

شناخت مزاج به شما کمک می‌کند تا:

تغذیه مناسب: با شناخت مزاج خود، می‌توانید غذاهایی را انتخاب کنید که با مزاج شما سازگارتر هستند و از مصرف غذاهایی که باعث تشدید اختلالات مزاجی می‌شوند، خودداری کنید.

درمان بیماری‌ها: بسیاری از بیماری‌ها با توجه به مزاج فرد درمان می‌شوند.

سبک زندگی سالم: با توجه به مزاج خود، می‌توانید فعالیت‌های بدنی، خواب و استراحت مناسب را انتخاب کنید.

توجه: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفا جهت آشنایی عمومی است و جایگزین مشاوره با پزشک طب سنتی نمی‌باشد.

تغییر مزاج :

مزاج تا حدودی قابل تغییر است. با استفاده از روش‌های مختلف مانند تغذیه مناسب، ورزش، خواب کافی و درمان‌های گیاهی می‌توان به تعادل مزاج کمک کرد.

نتیجه گیری :

شناخت طبع و مزاج یکی از مهم‌ترین اصول طب سنتی است. با شناخت مزاج خود، می‌توانید به سلامتی و تندرستی خود کمک کنید. با توجه به اهمیت این موضوع، توصیه می‌شود که برای تشخیص دقیق مزاج خود به پزشک متخصص طب سنتی مراجعه کنید.

گردآوری:بخش سلامت بیتوته