طرح طبقه بندی مشاغل با توجه به نیازهای کاری و توانمندی افراد

مجموعه: اطلاعات مشاغل

طبقه بندی مشاغل به چه معناست؟

ﻣﻔﻬﻮم و ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﻣﺸﺎﻏﻞ و ﭼﮕﻮﻧﮕی اﺟﺮای ﻃﺮﺣﻬﺎ

طبقه بندی مشاغل

طرح طبقه بندی مشاغل برای ایجاد برابری و عدالت در حیطه های کاری مختلف ایجاد شده است. در مشاغل و کارگاه هایی که مشمول این طرح می شوند نیروهای انسانی بر مبنای نوع تخصص و تحصیلات در سمت مورد نیاز استخدام می شوند. به موجب این طرح اگر فردی تجربه و تخصص و تحصیلات بالاتری نسبت به دیگری در همان حیطه شغلی داشته باشد از حقوق و مزایای بیشتری برخوردار خواهد شد.

این طرح همچنین برای این تصویب شده که در کارگاه ها از نیروی کاری بیش از وظیفه شغلی وی کار گرفته نشود. در این طرح تمامی سمت ها بر اساس درجه شغلی و جایگاه با میزان حقوق و نوع فعالیت ها و وظایف مشخص شده اند.

در کارگاه هایی که این طرح اجرا می شود کارفرما نمی تواند بیش از وظیفه کارگران از آن ها توقع کار داشته باشد. همچنین هر کارگری یک وظیفه مشخص دارد و مسئولیت انجام کار دیگران بر عهده وی نیست. 

فواید استفاده از طرح طبقه بندی مشاغل

 این طرح با هدف متعادل سازی وظایف شغلی کارگران به اجرا رسیده و قطعا مزایایی دارد. با ایجاد این طرح افراد به شکلی استاندارد و عادلانه در مشاغل استخدام می شوند. افرادی که تجربه کاری بیشتری دارند در جایگاه های بهتری قرار می گیرند و از حقوق و مزایای بالاتری هم برخوردار می شوند. همچنین افرادی که تحصیلات بیشتری نسبت به بقیه کارمندان دارند نیز از جایگاه بهتری برخوردار خواهند شد. 

با اجرای این طرح نظم، هماهنگی و هم دلی بیشتری بین کارکنان ایجاد شده و کسی نسبت به موقعیت شغلی و جایگاه خود احساس نارضایتی نمی کند. ضمنا اجرای این طرح از استخدام نیروهای ناشایست و نامناسب برای هر سمت کاری جلوگیری می کند و از مواردی مانند دستمزدهای کم و غیر عادلانه برای افرادی در جایگاه های تحصیلی و تجربی بالاتر و همچنین از هم ردیف قرار گرفتن آن ها با کارگران کم تجربه و تازه کار جلوگیری می شود. 

در یک بیان کلی این طرح با ایجاد عدالت موجب افزایش رضایت بین کارکران خواهد شد و کارگران را به تلاش و تکاپوی بیشتر در کار سوق می دهد؛ چرا که به خوبی می دانند اگر تجربه و تخصص بیشتری کسب کنند یا ادامه تحصیل بدهند از مزایا و حقوق بالاتری برخوردار خواهند شد و این چرخ پویای یک کارگاه را به حرکت وا می دارد. 

طبقه بندی مشاغل باعث ایجاد عدالت بین کارگران می شود

طرح طبقه بندی در کدام مشاغل قابل اجرا است؟

این طرح در قانون کار و رفاه اجتماعی برای دو گروه شغلی قابل اجرا است. اولین گروه کارگاه هایی هستند که 50 نفر یا بیشتر پرسنل دارند و دومین گروه شرکت های خدماتی پیمانی هستند که با دستگاه های اجرای همکاری می کنند. 

در کارگاه ها و کارخانه هایی که طرح طبقه بندی لازم الاجرا است افراد متخصصی این کار را بر عهده می گیرند که دارای مجوز از وزارت کار هستند. این طرح پس از نگارش باید برای تایید به وزارت کار ارسال شود. هنگامی که طرح تایید خود را گرفت می تواند در کارگاه اجرا شود. 

نکته ای که در این باب اهمیت دارد این است که کارشناس مربوطه باید طرح هر کارگاه را با توجه به شرایط همان کارگاه نگارش کند و ممکن است از کارگاهی به دیگری متفاوت باشد. پس از تصویب طرح، این کارگاه استخدام و طبقه بندی گروه های شغلی را زیر نظر یک هیئت طبقه بندی انجام خواهد داد.

طرح طبقه بندی در شرکت های پیمانی و خدماتی توسط خود کارفرما و به شکلی مجزا انجام می شود. در این شرایط معمولا طبقه بندی مشاغل با ایجاد توافق بین کارگر و کارفرما انجام می شود. در واقع کارفرما با توجه به تخصص ها، مهارت و تحصیلات و مواردی از این دست طرح طبقه بندی را در مورد کارکنان اجرا می کند و در این باب نظر هر رده شغلی را نیز جویا شده و با توافق مابین طرفین طرح اجرا خواهد شد. 

طرح طبقه بندی مشاغل برای کارگاه هایی با 50 نیرو و بیشتر قابل اجرا است

جزئیات طرح طبقه بندی مشاغل

یکی از موارد مهمی که در این طرح بدان پرداخته شده نوع قرارداد کاری کارکنان در کارگاه های مشمول طرح است. به موجب این بند همه کارکنان با هر نوع قرارداد کاری اعم از تمام وقت و دائمی یا پاره وقت و رسمی و پیمانی همگی در این طبقه بندی قرار خواهند گرفت. 

یکی دیگر از مواردی که باید در طرح طبقه بندی مشاغل در شرکت های پیمانکاری به ان توجه کنیم تقسیم بندی هایی است که در این شرکت ها برای مشاغل مختلف در نظر گرفته شده است.

کارفرمایان طبق این تقسیم بندی ها وظایف شغلی، حقوق و مزایای کارگران را تقسیم می کنند. ضمنا هنگام سپردن کار به هر نیرویی با توجه به نیاز به تخصص و تجربه و تحصیلات وی توجه خواهند کرد. این طبقه بندی ها اغلب به شرح زیر است:

• فعالیت های مرتبط با خدمات عمومی

• فعالیت های مرتبط با حمل و نقل

• فعالیت های مربوط به فضای سبز مانند باغبانی

• فعالیت های مربوط به پخت و پز و طبخ غذا 

• فعالیت هایی که مربوط به تعمیرات و راه اندازی تاسیسات ساختمان می شود.

• فعالیت هایی که مربوط به خدمات شهری می شود.

هر کدام از این فعالیت ها به موجب طرح طبقه بندی شرکت های پیمانکاری خود به شاخه های مختلفی تقسیم بندی می شوند. به عنوان مثال در فعالیت های مربوط به حمل و نقل می توان به راننده، کمک راننده و مسئول گاراژ و ... اشاره کرد. 

در طرح طبقه بندی مشاغل بین کارگران رسمی و پیمانی تفاوتی نیست

چگونه از جایگاه شغلی خود در طرح طبقه بندی آگاه شویم؟

همان طور که همه ما به خوبی می دانیم هر ساله مبلغ معینی با عنوان حقوق پایه در قانون کار مشخص می شود. اما در طرح طبقه بندی مشاغل ما 20 گروه شغلی مختلف داریم که هر کدام بر اساس یک ضریب واحد حقوق و مزایای بیشتری نسبت به پایه قانون کار دریافت می کنند. اگر می خواهید این گروه های شغلی و میزان حقوق آن ها را بدانید می توانید در سایت قانون کار و رفاه اجتماعی جدیدترین جدول طبقه بندی را مطالعه کنید. 

در این طرح 20 ردیف شغلی مطرح شده که اولین ردیف شغلی بدون ضریب واحد در نظر گرفته شده و افرادی که در این گروه قرار می گیرند مشمول هیچ اضافه حقوقی نخواهند شد و حقوق آن ها بر مبنای پایه های تعیین شده در قانون کار محاسبه خواهد شد. این افراد از لحاظ تخصص، تجربه و تحصیلات در پایین تر سطح قرار دارند اما امکان ارتقاء آن ها به ردیف های شغلی بالاتر پس از کسب تجربه و تخصص بیشتر امکان پذیر است.

در ردیف های شغلی بعدی کم کم یک ضریب مشخص به میزان حقوق فرد اضافه می شود و به موجب آن فرد با توجه به تخصص و تجربه و مهارت خود حقوق بیشتری دریافت خواهد کرد. این ضریب ها تا ردیف بیستم که آخرین گروه شغلی است زیاد تر می شود و در آخرین گروه افرادی قرار دارند که به موجب طرح طبقه بندی مشاغل بیشترین حقوق و مزایا را دریافت خواهند کرد. در این جدول مزد شغل با پایه سنوات فرد جمع زده می شود. 

در طرح طبقه بندی مشاغل 20 ردیف شغلی وجود دارد

دستورالعمل اجرایی طرح طبقه بندی کارگران 

کارگران یکی از بزرگترین گروه هایی هستند که مشمول طرح طبقه بندی مشاغل می شوند. در جزئیات طرح طبقه بندی این گروه شغلی که مشمول اجرای طرح می شوند به مواردی اشاره شده است که در گارگاه های مربوطه لازم الاجرا است. این موارد به شرح زیر است:

• بین کارگران مشمول این طرح تفاوتی از لحاظ دائمی، قراردادی، پاره وقت، موقت و فصلی وجود ندارد و همه مشمول طرح شده و لازم است جزئیات طرح طبقه بندی مشاغل برای همه اجرا شود. 

• در طرح طبقه بندی هنگامی که برای یک سمت شغلی تحصیلات خاصی نیاز است می توان در صورت نداشتن نیروی تحصیلکرده در آن حوزه از سوابق تجربی و یا آموزشی افراد برای قرار دادن آن ها در آن جایگاه استفاده کرد. 

• در قانون طبقه بندی افرادی که ساده ترین کار را بر عهده داشته و تخصص آن ها از همه کمتر یا بدون تجربه هستند ضریب 1 دارند و بقیه سمت ها با توجه به پیچیدگی ها و سختی و تجربه مورد نیاز در کارشان ضرایب بالاتری دریافت خواهند کرد. 

• تحصیلات فرد یکی از مواردی است که در حقوق پایه تاثیری ندارد اما در طرح طبقه بندی به ازای تحصیلات بالاتر حقوق و مزایا بالاتر می رود.

• به موجب این طرح هر چه تعداد سال های خدمت فرد بیشتر باشد سنوات بیشتری دریافت می کند. کسی که زیر یک سال تجربه کاری دارد سنوات دریافت نخواهد کرد.

در طبقه بندی مشاغل کارگران تحصیلات در حقوق و مزایا تاثیر دارد

کلام پایانی

طبقه بندی مشاغل یکی از طرح هایی است که به منظور متعادل سازی وظایف شغلی کارگران و جلوگیری از بهره کشی از آن ها ایجاد شده است. تدوین این طرح به سال 1301 بر می گردد اما تا به امروز گسترده تر و استانداردتر شده است. بر اساس این طرح ما 20 گروه شغلی مختلف داریم که پایین ترین گروه شغلی کمترین دستمزد و حقوق را دریافت می کند و بالاترین گروه شغلی که بر مبنای تخصص و تجربه و تحصیلات در این گروه قرار گرفته بیشترین حقوق و مزایا را دارد. 

گردآوری: بخش دانش کسب و کار بیتوته