تجربه‌ای جدید از اندازه‌گیری صوت با دستگاه صوت سنج

مجموعه: تجهیزات ایمنی و بهداشتی

صوت سنج برای سنجش صدای یک محیط به کار می رود

آشنایی با دستگاه صوت سنج و انواع آن 

صوت سنج چیست؟

صوت سنج ابزاری برای سنجش صوت در محیط است؛ در واقع میزان صوتی که توسط انسان قادر به شنیدن است. صوت سنج ها را برای سنجش میزان صدا در محیط و بررسی حد قابل قبول صوت در یک محیط عمدتا کاری مورد استفاده قرار می دهند.

گوش انسان قادر به شنیدن امواج بین محدوده فرکانس 16 تا 20000 هرتز است. کمتر یا بیشتر از این مقدار را مادون و ماوراء صوت می گویند که برای انسان قابل شنیدن نیست اما ممکن است توسط بعضی حیوانات شنیده شود. 

باید بدانیم که برای یک محیط کاری حداکثر صدای مجاز بین 85 - 90 دسی بل در 8 ساعت کاری است. اگر حد صوت بیشتر از این حد شود و به قولی سر و صدا در محیط از حد مجاز برای شنوایی بیشتر شود می تواند به شنوایی انسان آسیب وارد کند.

در چنین مواقعی از یک صوت سنج استفاده می شود که قادر به آنالیز و سنجش سطح صوت است و می تواند نمایش دهد که در یک محیط کاری مقدار صدا تا چه حد بالاتر از حد مجاز است. کاربرد آن هم در اصل همین است. سنج حد خطرناک صوت برای شنوایی. 

صوت سنج برای محیط های کاری پر سر و صدا ضروری است

انواع صوت سنج

صوت سنج ها در یک تقسیم بندی کلی دو نوع دیجیتال و عقربه ای هستند. نوع دیجیتال می تواند بسیار دقیق تر اعداد را نمایش دهد. اما از لحاظ امکانات و کارایی صوت سنج ها معمولا به سه نوع تقسیم می شوند. بسته به نیاز محیط کاری خود می توانید یکی از آن ها را خریداری کنید. 

تراز سنج صوت SLM

تراز سنج ها در واقع برای اندازه گرفتن تراز فشار صوت مورد استفاده قرار می گیرند. تراز سنج ها انواع مختلفی دارند اما همگی آن ها قادر هستند تراز صوت را در یک زمان مشخص و در یک محدوده اندازه گیری کنند. در واقع این ابزار برای اندازه گرفتن صدا در یک لحظه و یک سطح است و قادر نیست صداهای متغیر و غیر یکنواخت را در محیط اندازه گیری کند. 

تراز سنج های صوت یک میکروفون دارند که در امتداد بازو  و در ارتفاع گوش افراد نصب می شود. در واقع این صوت سنج قابل حمل نیست و به همین جهت است که تنها می تواند حد ثابت صدا را اندازه بگیرد. تراز سنج ها همگی یک صفحه الکترونیکی هم دارند که اعداد را بر روی آن می توان دید و یک مدار الکتریکی که صوت را به ارقام روی صفحه نمایش تبدیل می کند. 

یکی از نکات مهم در استفاده از تراز سنج صوت کالیبراسیون آن ها است. حتی قبل استفاده هم باید دستگاه کالیبره شود. کالیبره کردن به نوعی ریست کردن و بروز رسانی دستگاه است که باعث می شود اطلاعات قبلی از آن پاک شده و به شکل دقیق اندازه گیری را انجام دهد. تراز سنج صوت را بر مبنای دقت اندازه گیری در دو نوع دسته بندی کرده اند: تراز سنج کلاس یک که دقت بسیار بالایی دارد و تراز سنج کلاس دو که نسبت به نوع اول دقت کمتری دارد. 

صوت سنج مقدار صداهای مضر در محیط را بررسی می کند

دزیمتر 

دزیمترها یکی از دقیق ترین صوت سنج ها هستند. همان طور که گفتیم تراز سنج های صوت قادر به سنجش صداهای متغیر و افت و خیز صدا در یک محیط کاری نیستند و تنها صداها را در یک سطح سنجش می کنند. این در حالی است که بسیاری از کارگران در طول ساعات کاری خود ممکن است بارها مکان خود را تغییر دهند و به اتاق ها، انبارها و بخش های مختلفی بروند که هر کدام سطح صوت معینی دارند.

این دزیمترها قابل حمل و کوچک هستند و میکروفون آن ها روی یقه فرد نصب می شود و مجموعه آن روی کمر کارگر نصب می شود. بنابراین هرکجا که کارگر برود همراه او هستند و صداها را در محیط های مختلف اندازه گیری می کنند.

صداسنج جمع شونده

صوت سنج جمع شونده مانند دوزیمتر عمل می کند. این دستگاه قادر است تراز میزان مواجهه با صدا را در یک دوره و بازه معین اندازه گیری کرده و جمع آوری کند. در واقع این دستگاه سنجش صوت قادر به ذخیره سازی داده ها در یک بازه زمانی معین است. دستگاه جمع شونده تنها از لحاظ جمع کردن داده ها به دوزیمتر شبیه است اما از لحاظ نقص اندازه گیری مواجهه کامل کارگر در محیط مانند تراز سنج صوت است. 

به عبارت دیگر صداسنج جمع شونده می تواند داده ها را در یک بازه زمانی معین مانند دوزیمتر جمع آوری کند اما به جهت اینکه قابل حمل نیست و روی لباس و بدن کارگر نصب نمی شود و یک جای مشخص در کارگاه یا محیط کار دارد (مانند تراز سنج صوت) قادر به آنالیز دقیق تمامی صداهایی که کارگر در محیط کار با آن مواجه است نیست و تنها مقدار ثابت و معینی که در محیط ثابت است را اندازه می گیرد. 

صوت سنج ها ممکن است قابل حمل یا ثابت باشند

صوت سنج در چه مشاغلی استفاده می شود؟

به طور کلی دستگاه های صوت سنج در محیط هایی استفاده می شود که میزان آلودگی صوتی و سر و صدا بسیار زیاد است. همچنین برای اندازه گیری سطح صدا در هر محیطی و بررسی میزان آسیب رسان بودن یا نبودن آن در محیط های مختلف ممکن است استفاده شود. از جمله صنایع و مشاغلی که به یک صوت سنج نیاز دارند به شرح زیر هستند:

• در صنایع ماشین سازی 

• در ساخت و ساز، راه سازی، جاده سازی، سد سازی و ...

• در مشاغل مرتبط با محیط زیست

• در مشاغل مرتبط با بهداشت صوتی و عمومی 

• در کارخانه هایی که با ماشین آلات مختلفی کار می کنند. 

• در صنایع نساجی و تولید الوار که با ابزارهای برشی مختلفی کار می کنند. 

• در صنایع تولید چرم و شیشه

• در صنعت چاپ و بسته بندی اقلام مختلف

• در کارگاه های شیشه بری و جوشکاری

• در صنعت حمل و نقل هوایی و جاده ای و شهری و ...

در بسیاری از مشاغل از صوت سنج استفاده می شود

نکات مهم برای خرید صوت سنج

اگر می خواهید برای محیط کاری خود صوت سنج بخرید باید ابتدای امر بدانید دقت اندازه گیری، سطح اندازه گیری و مواردی از این دست تا چه اندازه مهم است و سپس یکی از سه نوع اصلی دستگاه های سنجش صدا را خریداری کنید.

همان طور که گفتیم از لحاظ دقت و نوع کارکرد با هم فرق دارند. ضمنا بین نوع دیجیتال و عقربه ای هم باید بتوانید دست به انتخاب بزنید با علم به اینکه دقت دستگاه دیجیتال بیش از نوع عقربه ای است. در ادامه ما به موارد مهم تری که لازم است هنگام انتخاب بدان ها توجه کنید اشاره کرده ایم:

• باید بدانید که میزان رنجی که یک دستگاه قادر به اندازه گیری آن است چقدر است. هر دوزیمتر یا صوت سنجی می تواند بین یک رنج خاص صداها را آنالیز کند و شما با توجه به سطح صدا در محیط کار خود باید صوت سنجی متناسب انتخاب کنید. 

• سرعت مبادله اطلاعات و اعداد در صوت سنج ها متفاوت است و ممکن است کند یا تند باشد. برای انتخاب دستگاه مورد نظر خود باید سرعت مبادله را هم در نظر بگیرید. 

• واکنش دستگاه به صوت می تواند آهسته یا سریع باشد. منظور آن است که بعضی دستگاه ها بلافاصله پس از برخورد صوت آن را آنالیز می کنند اما برخی دیگر به زمان بیشتری نیاز دارند. از بین این دو مورد هم باید دست به انتخاب بزنید. 

• این که صوت سنج چه مدت قادر به اندازه گیری است را هم باید در انتخاب این دستگاه مد نظر قرار دهید. 

• آیا صوت سنج یا آنالیزور شما حافظه ثبت و جمع آوری اطلاعات را دارد یا خیر؟ اگر دارد مقدار حافظه چقدر است؟ چند روز یا چند ساعت قادر به نگه داشتن اطلاعات است و مواردی از این دست هم باید مد نظر قرار گیرد. 

• قابل حمل بودن و غیر قابل حمل بودن دستگاه نیز یک مقوله مهم است که در سطح آنالیز و دقت آن بسیار موثر است. 

هنگام خرید صوت سنج به رنج اندازه گیری دستگاه توجه کنید

کلام پایانی 

بسیاری از کارگران در مشاغل خود در معرض آلودگی های صوتی زیادی هستند که می تواند در دراز مدت به شنوایی کارگر آسیب وارد کرده و مشکلات جدی برایش ایجاد کند. برای اینکه بدانید شما چقدر در معرض خطر هستید و میزان اصواتی که در محیط خود می شنوید تا چه حد خطرناک هستند باید دستگاهی برای اندازه گیری سطح صوت در محیط داشته باشید. این دستگاه همان صوت سنج است که به شکل های مختلف قادر است در محیط کاری شما سطح صوت و میزان آسیب رسان بودن آن را بررسی کند. 

گردآوری: بخش دانش کسب و کار بیتوته