سیستم لنگرگاه ایمنی؛ سپر محافظ کارگران در ارتفاع

مجموعه: تجهیزات ایمنی و بهداشتی

لنگر ایمنی نقطه اتصال ایمن برای سیستم‌های محافظت در برابر سقوط است

سیستم لنگرگاه ایمنی: ستون اصلی محافظت در برابر سقوط

کار در ارتفاع یکی از خطرناک‌ترین فعالیت‌ها در صنایع مختلف، از جمله ساخت‌وساز، نگهداری تأسیسات و حتی عملیات نجات است. برای اطمینان از ایمنی کارگران در این شرایط، استفاده از سیستم‌های محافظت در برابر سقوط ضروری است. یکی از اجزای کلیدی این سیستم‌ها، سیستم لنگرگاه ایمنی است که به عنوان نقطه اتصال ایمن برای کارگران عمل می‌کند. این مقاله به بررسی چیستی سیستم لنگرگاه ایمنی، انواع آن، الزامات استحکام، نکات انتخاب و استفاده، و اهمیت نگهداری این سیستم‌ها می‌پردازد.

لنگرها از برخورد کارگر با زمین در هنگام سقوط جلوگیری می‌کنند

تعریف سیستم لنگرگاه ایمنی

سیستم لنگرگاه ایمنی، که به اختصار به عنوان "لنگر" یا "اتصال لنگر" شناخته می‌شود، نقطه‌ای ایمن است که برای اتصال طناب‌های ایمنی، لنگرها یا دستگاه‌های کاهش سرعت در سیستم‌های محافظت در برابر سقوط طراحی شده است. طبق تعریف سازمان ایمنی و بهداشت حرفه‌ای (OSHA)، لنگرها باید قادر به تحمل نیروهای ایجادشده در هنگام سقوط باشند و به کارگران اجازه دهند با اطمینان به فعالیت خود ادامه دهند بدون خطر برخورد با سطح پایین‌تر.

لنگرها به طور کلی به عنوان بخشی از یک سیستم محافظت در برابر سقوط عمل می‌کنند که شامل هارنس‌ها، طناب‌های ایمنی، و سایر تجهیزات است. هدف اصلی آنها جلوگیری از سقوط کارگر به زمین یا موانع زیرین در صورت از دست دادن تعادل است.

انواع سیستم‌های لنگرگاه ایمنی

لنگرگاه‌های ایمنی بسته به نوع صنعت، کار و ساختار محیط کاری به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. در ادامه به انواع اصلی این سیستم‌ها اشاره می‌کنیم:

1. لنگرهای دائمی

لنگرهای دائمی به طور خاص برای اهداف محافظت در برابر سقوط طراحی و به صورت دائم در سازه‌ها یا ساختمان‌ها (مانند سقف‌های آسمان‌خراش‌ها) نصب می‌شوند. این لنگرها معمولاً از مواد مقاوم و ضد زنگ ساخته شده و برای استفاده طولانی‌مدت مناسب هستند. به عنوان مثال، لنگرهای سقفی در ساختمان‌های بلند نمونه‌ای از این نوع هستند.

2. لنگرهای موقت یا متحرک

این لنگرها برای استفاده موقت طراحی شده‌اند و با دستورالعمل‌های نصب خاص به سازه متصل می‌شوند. نمونه‌هایی از این نوع شامل لنگرهای میخی برای سقف‌سازها، تسمه‌های مصنوعی، طناب‌های سیمی، گیره‌های تیرآهن، و لغزنده‌های تیرآهن هستند. این لنگرها به دلیل قابلیت جابجایی، برای پروژه‌های کوتاه‌مدت یا موقت بسیار کاربردی هستند.

3. لنگرهای بداهه یا ویژگی‌های ساختاری موجود

این نوع لنگرها به طور خاص برای محافظت در برابر سقوط طراحی نشده‌اند، اما می‌توانند به عنوان نقاط لنگر استفاده شوند، مشروط بر اینکه توسط یک مهندس واجد شرایط یا فرد متخصص تأیید شوند. به عنوان مثال، تیرهای ساختمانی یا سایر اجزای سازه‌ای ممکن است به عنوان لنگر بداهه استفاده شوند، اما باید ظرفیت کافی برای تحمل بار را داشته باشند. توجه داشته باشید که تست دستی (کشیدن یا تکان دادن) برای تأیید استحکام این لنگرها کافی نیست، زیرا نیروی سقوط بسیار بیشتر از نیروی دستی است.

4. طناب‌های افقی ایمنی

طناب‌های افقی ایمنی سیستم‌هایی هستند که برای کارگرانی که در صفحه افقی حرکت می‌کنند و دسترسی مداوم به نقاط لنگر ثابت ندارند، طراحی شده‌اند. این سیستم‌ها می‌توانند دائم یا موقت باشند و برای یک تا چند کارگر (تا شش نفر در برخی موارد) مناسب هستند. نوع طناب (مانند مصنوعی، گالوانیزه، یا فولاد ضد زنگ) و فاصله آزاد سقوط از عوامل کلیدی در انتخاب این سیستم‌ها هستند.

5. سیستم‌های دسترسی

این سیستم‌ها برای ایجاد نقاط لنگر در اطراف تجهیزات یا سازه‌هایی که نیاز به کار در ارتفاع دارند (مانند واگن‌های ریلی، هواپیماها، یا وسایل نقلیه) طراحی شده‌اند. این سیستم‌ها ممکن است شامل نردبان‌های دسترسی، جیب‌ها، یا قاب‌های متحرک باشند و می‌توانند به صورت استاندارد، مدولار، یا سفارشی طراحی شوند.

لنگرهای موقت برای پروژه‌های کوتاه‌مدت و جابجایی آسان مناسب‌اند

الزامات استحکام لنگرها

استحکام لنگرها به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله طراحی، شرایط، جهت‌گیری نسبت به بار، اتصال به سازه پشتیبان و توانایی سازه برای تحمل بار. در بسیاری از حوزه‌های قضایی، استانداردهای خاصی برای استحکام لنگرها وجود دارد. به عنوان مثال:

در بریتیش کلمبیا، لنگرهای سیستم محدودکننده سقوط موقت باید حداقل 3.5 کیلونیوتن (800 پوند) یا چهار برابر وزن کارگر را تحمل کنند، در حالی که لنگرهای سیستم متوقف‌کننده سقوط موقت باید حداقل 22 کیلونیوتن (5000 پوند) یا دو برابر حداکثر نیروی متوقف‌کننده را تحمل کنند.

در نیوزیلند، لنگرها باید حداقل 15 کیلونیوتن (1529 کیلوگرم-نیرو) و لنگرهای موقت 22 کیلونیوتن (2243 کیلوگرم-نیرو) را تحمل کنند. 

طبق OSHA، لنگرها باید بتوانند 5000 پوند (2268 کیلوگرم) به ازای هر کارگر را تحمل کنند یا تحت نظارت یک فرد واجد شرایط با ضریب ایمنی حداقل دو برابر حداکثر نیروی متوقف‌کننده طراحی شوند.

استفاده از دستگاه‌های جذب انرژی نیز می‌تواند بر الزامات استحکام تأثیر بگذارد.

ملاحظات هنگام انتخاب لنگر

انتخاب لنگر مناسب برای ایمنی کارگران حیاتی است. در ادامه به برخی نکات کلیدی در انتخاب لنگر اشاره می‌کنیم:

• نوع سازه و اتصال: لنگر باید با سازه‌ای که به آن متصل می‌شود (مانند فولاد، بتن، یا سقف) سازگار باشد. لنگرهای چوکر همه‌منظوره به دلیل تطبیق‌پذیری با اشکال و اندازه‌های مختلف سازه‌ها محبوب هستند.

• نصب دائم یا موقت: لنگرهای دائمی برای مکان‌هایی که به طور مداوم استفاده می‌شوند مناسب‌اند، در حالی که لنگرهای موقت برای پروژه‌های کوتاه‌مدت ایده‌آل هستند.

• ثابت یا متحرک: لنگرهای ثابت فضای کاری را محدود می‌کنند، در حالی که لنگرهای متحرک آزادی حرکت بیشتری فراهم می‌کنند.

• فاصله سقوط آزاد و نوسانی: لنگر باید مستقیماً بالای کارگر قرار گیرد تا فاصله نوسان در صورت سقوط کاهش یابد. استاندارد CSA Z259.16:21 توصیه می‌کند که فاصله سقوط نوسانی به 1.2 متر یا کمتر محدود شود.

• دوام و قابلیت استفاده: لنگرها باید از مواد باکیفیت ساخته شده باشند تا در برابر شرایط سخت محیطی و استفاده خشن مقاومت کنند.

• تعداد کاربران: برای طناب‌های افقی، تعداد کارگرانی که باید به طور همزمان از سیستم استفاده کنند، باید در نظر گرفته شود.

لنگرهای ایمنی قلب سیستم‌های محافظت در برابر سقوط هستند

نکات استفاده از لنگرها

برای اطمینان از ایمنی، رعایت نکات زیر هنگام استفاده از لنگرها ضروری است:

• نقاط لنگر را در طرح محافظت در برابر سقوط مشخص کنید.

• از لنگرهای مناسب از نظر استحکام، پایداری، و مکان استفاده کنید.

• لنگرهای دائمی مورد استفاده در سیستم‌های محدودکننده سقوط را به طور دائم علامت‌گذاری کنید.

• از کوتاه‌ترین طناب ایمنی ممکن استفاده کنید که همچنان به کارگر اجازه انجام کار را بدهد.

• از تماس طناب ایمنی با نرده‌ها، دیوارها، یا لبه‌های تیز جلوگیری کنید.

• لنگرها را قبل از اتصال سیستم محافظت در برابر سقوط بررسی کنید.

• از اتصال به سازه‌های ناپایدار مانند دریچه‌ها، آنتن‌ها، یا نردبان‌ها خودداری کنید.

• لنگرهای موقت را طبق دستورالعمل‌های سازنده یا مهندس حرفه‌ای نصب و حذف کنید.

نگهداری و بازرسی لنگرها

نگهداری و بازرسی منظم لنگرها برای اطمینان از عملکرد ایمن آنها ضروری است:

• بازرسی سالیانه: لنگرهای دائمی باید حداقل سالی یک بار توسط یک فرد متخصص بازرسی شوند.

• بازرسی قبل از استفاده: کارگران باید لنگرها را از نظر آسیب، خوردگی، یا فرسودگی بررسی کنند.

• آزمایش پس از سقوط: پس از هر سقوط، لنگرها باید توسط یک مهندس حرفه‌ای یا سازنده آزمایش شوند.

• سوابق بازرسی: تاریخ بازرسی، نام بازرس، و هرگونه تعمیر یا تغییر باید ثبت شود.

نوآوری در سیستم‌های لنگرگاه ایمنی

یکی از نمونه‌های نوآورانه در این زمینه، سیستم لنگر ایمنی (SAPS) است که توسط مانی کاریو توسعه یافته است. این سیستم شامل گاردریل‌های سطحی با لنگرهای رزوه‌ای مثبت و حلقه‌های D اختصاصی است که ایمنی و قابلیت اطمینان را افزایش می‌دهد. این سیستم‌ها با استانداردهای ANSI Z359.18-2017 و ANSI/ASSP Z359.14-2021 سازگار هستند و برای کاربردهای مختلف، از جمله کار در لبه‌های پرخطر، مناسب‌اند.

لنگرهای موقت برای پروژه‌های کوتاه‌مدت و جابجایی آسان مناسب‌اند

سوالات متداول 

1. سیستم لنگرگاه ایمنی چیست؟

سیستم لنگرگاه ایمنی نقطه‌ای ایمن است که برای اتصال طناب‌های ایمنی، لنگرها یا دستگاه‌های کاهش سرعت در سیستم‌های محافظت در برابر سقوط استفاده می‌شود. این سیستم‌ها برای جلوگیری از برخورد کارگر با زمین یا موانع در صورت سقوط طراحی شده‌اند.

2. چه نوع لنگرهایی برای کار در ارتفاع وجود دارند؟

لنگرهای ایمنی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند: 

لنگرهای دائمی: برای نصب دائم در سازه‌ها، مانند لنگرهای سقفی در ساختمان‌های بلند.

لنگرهای موقت یا متحرک: برای استفاده موقت، مانند تسمه‌ها یا گیره‌های تیرآهن.

لنگرهای بداهه: استفاده از ویژگی‌های ساختاری موجود (مانند تیرها) که باید توسط مهندس تأیید شوند.

3. چگونه باید لنگرهای ایمنی را بازرسی کرد؟

قبل از هر استفاده، لنگرها باید از نظر آسیب، خوردگی یا فرسودگی بررسی شوند.

لنگرهای دائمی باید حداقل سالی یک بار توسط فرد متخصص بازرسی شوند.

پس از هر سقوط، لنگرها باید توسط مهندس حرفه‌ای یا سازنده آزمایش شوند.

4. آیا می‌توان از هر سازه‌ای به عنوان لنگر بداهه استفاده کرد؟

خیر، لنگرهای بداهه باید توسط مهندس واجد شرایط یا فرد متخصص تأیید شوند تا ظرفیت کافی برای تحمل بار را داشته باشند. نباید به سازه‌های ناپایدار مانند دریچه‌ها، نردبان‌ها یا آنتن‌ها متصل شد.

5. آیا لنگرهای موقت به اندازه لنگرهای دائمی ایمن هستند؟

بله، اگر طبق دستورالعمل‌های سازنده یا مهندس حرفه‌ای نصب شوند، لنگرهای موقت می‌توانند به اندازه لنگرهای دائمی ایمن باشند. با این حال، نیاز به بازرسی دقیق‌تر و حذف پس از استفاده دارند.

6. آیا استفاده از طناب افقی ایمنی بهتر از لنگرهای ثابت است؟

طناب‌های افقی برای کارگرانی که در صفحه افقی حرکت می‌کنند و نیاز به آزادی حرکت دارند، مناسب‌تر هستند. اما انتخاب بین آنها به نوع کار، تعداد کاربران، و دسترسی به نقاط لنگر بستگی دارد.

7. چرا نباید طناب ایمنی را به نرده یا دریچه متصل کرد؟

نرده‌ها، دریچه‌ها، یا سازه‌هایی مانند آنتن‌ها معمولاً برای تحمل نیروهای سقوط طراحی نشده‌اند و ممکن است در هنگام سقوط بشکنند یا جدا شوند، که خطرناک است.

نتیجه‌گیری

سیستم‌های لنگرگاه ایمنی یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم‌های محافظت در برابر سقوط هستند. انتخاب، نصب و نگهداری صحیح این سیستم‌ها می‌تواند تفاوت بین ایمنی و فاجعه را رقم بزند. با درک انواع لنگرها، رعایت الزامات استحکام، و توجه به نکات استفاده و نگهداری، می‌توان محیط کاری ایمن‌تری برای کارگران در ارتفاع فراهم کرد. 

گردآوری:بخش دانش کسب و کار بیتوته