حکم تراشیدن موی سر نوزاد در اسلام

مجموعه: احکام دینی

تراشیدن موی سر نوزاد چه علتی دارد

احکام تراشیدن موی سر نوزاد در اسلام :

بعضی از احکام بعد از تولد نوزاد انجام می گیرد، همانند: اذان گفتن در گوش نوزاد، تحنیک، بعضی از احکام هم در روز هفتم، که عبارتند: از عقیقه، تراشیدن سر، نامگذاری و ختنه.

تراشیدن موی سر نوزاد در اسلام

از جمله سنت ها و مستحباتی که در روایات برای نوزاد تازه متولد شده وارد شده است، تراشیدن موی سر در روز هفتم و به وزن آن طلا و نقره صدقه دادن است. مكروه است قسمتى از موى سر نوزاد را تراشیده و قسمتى را باقى گذارند.

برخی از دانشمندان درباره این سنت اسلامی نوشته اند: تراشیدن موی سر باعث تقویت نوزاد و باز شدن منافذ پوست سر و هم چنین تقویت حس بینایی، بویایی و شنوایی می شود. برخی دیگر به آثار صدقه دادن اشاره کرده و اضافه می کنند، وقتی نوزادان امروز در فردای زندگی شان از علاقه مندی پدر و مادر نسبت به خود آگاه شوند که چگونه آن ها برای سلامت و تندرستی او صدقه داده و انفاق کرده اند یا این که روز هفتم ولادت، او را گرامی داشته اند، آن ها نیز در تکریم و احترام پدر و مادر خواهند کوشید و صفا و صمیمیت زندگی مضاعف خواهد شد

پرسش : آیا بعد از تولد فرزند، تراشیدن موی وی و به اندازه ی آن ها طلا صدقه نمودن بدعت و خرافات است یا خیر؟

پاسخ : این عمل از حدیث ثابت است و فقها نیز بر صحیح بودن این عمل تصریح نموده اند که تراشیدن موهای نوزاد روز هفتم و صدقه دادن نقره یا طلا به اندازه وزن موها مستحب است و بعد از آن عقیقه نمودن خوب و پسندیده است.

امیرالمومنین (ع) فرمودند : لاتَحلِقوُا الصِبّیانَ القُزَعَ. وَ القُزَعُ اَن یَحلِقَ موضِعاً وَ یَدَعَ مَوضِعاً.

سر کودکان را به شکل قزع نتراشید و قزع یعنی اینکه قسمتی از سر تراشیده و قسمت دیگر بحال خود باقی گذاشته شود.

پیامبر (ص) و امام صادق(ع) از این کار هم اظهار ناخوشایندی نمودند حتی کودکی را به نزد پیامبر (ص) آوردند تا حضرت برایش دعا کند اما حضرت وقتی دید سر او اینگونه تراشیده شده از دعا کردن خودداری نمودند و فرمودند اول سر او را کامل بتراشید.

در حديثى معتبر از امام صادق علیه السلام مى خوانيم كه فرمود: «هرگاه پسر يا دخترى متولد شد روز هفتم برايش گوسفند يا شترى عقيقه كن وهمان روز برايش نام (نيكى) انتخاب بنما وموهاى سرش را بتراش وبه وزن موهايش طلا يا نقره صدقه بده».

در روایت موثّق، عمار از امام صادق (علیه السّلام) سؤال نموده است، ابتدا بعد از تولد نوزاد چه عملی باید انجام پذیرد؟ آن حضرت در جواب فرموده است: «سر او را بتراشید و به وزن موی او طلا و نقره صدقه بدهید».

امام صادق (ع) در پاسخ فردی که در مورد علت آن از ایشان سؤال کرده بود، فرمود:

«تَطْهیرُهُ مِنْ شَعْرِ الرَّحِمِ»؛ «این کار به خاطر پاک شدن کودک از موها [پرزهای] رحم مادر است.»

امام رضا (ع) از پدران بزرگوار خود و ایشان از حضرت على بن‏ الحسين (ع) و ایشان نیز از اسماء بنت عميس روايت كرده اند: هنگامى كه روز هفتم ولادت امام حسن (ع)  فرا رسيد پيغمبر خدا (ص) دو قوچ ابلق (رنگ سیاه و سفید) براى او عقيقه كرد، آن گاه يک ران از آنها را با يک اشرفى به قابله امام حسن (ع) عطا فرمود؛ سپس سر مبارک او را تراشيد و به وزن موى سرش نقره صدقه داد و سر آن نوزاد را با خلوق (كه يک نوع عطر است) معطر نمود و فرمودند: اى اسماء! خون ريزى كار مردمان زمان جاهليت بود.

احکام اسلامی برای تراشیدن موی سر نوزاد

تراشيدن موى سر نوزاد از کتاب حلیه المتقین علامه مجلسی

• در حديثى آمده است كه: «عقيقه كردن وتراشيدن موى سر و صدقه دادن طلا يا نقره هموزن آن، همه در يك زمان ومكان باشد».

• در مورد تراشيدن سر مستحبّ است كه همه سر را بتراشند و زلف و كاكل نگذارند.

• در روايتى آمده است كه مستحبّ است پس از تراشيدن سر نوزاد، بر سرش زعفران بمالند.

آیا حکم تراشیدن سر برای پسر و دختر است یا خیر؟

علمای شیعه در این مورد تفاوتی بین دختر و پسر نمی دانند.

علمای مذاهب در مورد تراشیدن موی سر نوزاد دختر اختلاف رأی دارند؛ چنانکه مذهب مالکیه و شافعیه گفته اند موی سر نوزاد دختر نیز مانند نوزاد پسر تراشیده شود، اما حنابله گفته اند که تنها موی سر نوزاد پسر تراشیده می شود.

دلیل شافعیه برای تراشیدن موی سر نوزاد دختر، روایتی است که امام مالک و بیهقی و دیگران بصورت مرسل از محمد باقر بن علی بن حسین رضی الله عنه آورده اند که : «وزنت فاطمة بنت رسول الله صلى الله عليه وسلم شعر حسن وحسين وزينب وأم كلثوم فتصدقت بزنة ذلك فضة».

یعنی: «فاطمه موی سر حسن و حسین و زینب و ام کلثوم را تراشید و وزن گرفت و هم وزن آن نقره صدقه داد». ابوداود در "المراسيل" (432). و امام نووی در "المجموع" (8/433) به ضعف اسناد آن اشاره کرده است.

پرسش : کوتاه کردن موی سر کودکان (دختر) قبل یک سالگی چه حکمی دارد؟ و چه مقدار باید کوتاه شود و اگر قبل از یک سالگی کوتاه نشود چه حکمی دارد؟

یکی از سنت های مستحب در ارتباط با تولد نوزادان این است که در روز هفتم به دنیا آمدنشان موی سرشان را کوتاه کرده و به وزن موهایشان، طلا یا نقره صدقه داده شود، و در این حکم تفاوتی بین نوزاد دختر و پسر وجود ندارد. گفتنی است؛ این موضوع واجب نبوده و در صورت انجام ندادن آن، تکلیفی بر عهده والدین و نیز خود فرزند در آینده نخواهد بود.

این موضوع در روایتی از امام صادق(ع) چنین بیان شده است: «عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: إِذَا وُلِدَ لَکَ غُلَامٌ أَوْ جَارِیَةٌ فَعُقَّ عَنْهُ یَوْمَ السَّابِعِ شَاةً أَوْ جَزُوراً وَ کُلْ مِنْهُمَا وَ أَطْعِمْ وَ سَمِّهِ وَ احْلِقْ رَأْسَهُ یَوْمَ السَّابِعِ وَ تَصَدَّقْ بِوَزْنِ شَعْرِهِ ذَهَباً أَوْ فِضَّةً وَ أَعْطِ الْقَابِلَةَ طَائِفاً مِنْ ذَلِکَ...»؛ هنگامی که نوزاد شما متولد شد پسر باشد یا دختر، هفتمین روز تولدش عقیقه انجام دهید، عقیقه گوسفند باشد یا بره فرقی نمی کند، از آن عقیقه هم خودتان بخورید و هم به دیگران بدهید. در همان روز برایش نام گذاری کنید؛ سرش را بتراشید و  به وزن مویش، طلا یا نقره صدقه دهید. مقداری از آن عقیقه را به خانمی که زایمان را بر عهده داشته است بدهید... .

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته