آیا می دانید قصد قربت چیست ؟

مجموعه: متفرقه دینی

همه چیز درباره ی قصد قربت

آشنایی با قصد قربت

قصد قربت به چه معناست؟

قَصدِ قُربَت به معنای انجام عبادت با انگیزه جلب رضایت خدا و تقرُّب به خدا است. قصد قربت فقط در واجبات تَعبُّدی مانند نماز، روزه و حج لازم است و بدون آن عبادت صحیح نیست ولی در واجبات تَوصُّلی نیازی به قصد قربت وجود ندارد. بنا به باور برخی، قصد قربت به همراه ایمان از شرایط رسیدن به ثواب به شمار می رود. از نظر فقیهان شیعه، انجام عبادات با انگیزه هایی همچون تشکر از خدا، به دست آوردن رضای او، رسیدن به ثواب، دوری از عِقاب و رسیدن به مصلحت در عبادت، از راه های تحقق قصد قربت است.

مرحوم شيخ انصاری می فرمايد قصد قربت اين است كه ان يكون الداعي الي ايجاد العمل في الخارج هو الامر. داعی برای انجام عمل عبادی در خارج امر خدا باشد. اين معنای قصد قربت است.

قصد قربت مراتبی دارد که یکی از این مراتب انجام دادن کارها برای رسیدن به بهشت و در امان ماندن از جهنم است. پس قطعا این اعمال مورد قبول و بسیار ارزشمند است.

قصد قربت در عبادات از زمان شیخ انصاری به بعد این بحث مطرح شد که آیا قصد قربت در تعبدیات، مانند سایر اجزاء و شرایط است یا خیر؟ قبل از زمان شیخ، این برای همه فقها مسلم بود که قصد قربت مانند باقی اجزاء و ارکان نماز است و هیچ تفاوتی ندارد.

برای اولین بار شیخ انصاری فرمودند که قصد قربت با اجزاء عبادات فرق دارد و بعد از شیخ انصاری، شاگردان ایشان مسلم گرفتند که شارع نمی‌تواند بگوید نماز با قصد قربت بخوانید. در بیان این که چرا نمی تواند، اختلاف نظر بین فقها وجود دارد اما در اصل این که شارع نمی‌تواند چنین دستوری بدهد، اتفاق نظر دارند.

این نیز مسلم است که از زمان شیخ انصاری، همیشه قصد قربت را به "قصد امتثال امر" معنا می نمایند، یعنی قصد انجام فرمان خداوند. اما اگر کسی بگوید قصد قربت یعنی انجام این کار، مصلحت دارد یا کسی بگوید قصد قربت یعنی انتساب این عمل برای خداوند (یعنی این کار را برای خداوند انجام می دهم)، در این صورت دیگر مطالبی که می خواهیم مطرح نماییم، پیش نمی آید.

فرق بين نيت و قصد قربت

نيت با قصد قربت چه تفاوتی دارد؟ 

مرحوم شهيد ثانی می فرمايد نيت يک امر بسيط و واحدی است، فقط اراده انجام كار و عزم به سوی عمل است. اجزاء ندارد اما قربت غايت عمل عبادی است. پس با اين توضيح اين مطلب هم برايمان روشن شد كه نيت نماز كه می شود مباشرتا قصد قربت پشت سر آن می آيد، گاهی اختلاط می شود، فكر می كند كه نيت همان قصد قربت است. دو تا نكته است. نيت است و بلافاصله قصد قربت. نيت يعنی قصد می كنيد كه همين نماز را بخوانيد و اين نماز را قربه الی الله، به قصد امتثال امر يا به داعی امر.

پاسخ : نيت قصد است، قصد به انجام عمل، قصد بدون متعلق كه نيست، قصد می كنيد انجام عمل را منتها تا قصد كرديد اين انجام عمل را می گوييد قربه الی الله كه اين می شود قربه الی الله. كه نيت و قصد امر خيلی با هم نزديک است و گاهی پيش می آيد، آدم فكر می كند كه نيت نماز همان قصد امتثال است. 

نيت نماز با قصد امتثال مباشرت دارد و با هم پيوسته است. به عنوان مثال : اين نماز را انجام می دهم به داعی امر خدا. اين نماز را انجام می دهم، نيت است و به داعی امر خدا قصد قربت. اما قصد قربت اگر چنانچه به داعی امر باشد با تعابير مختلف كه گفته شد، همان معنای درست قصد قربت است. وليكن در نقطه مقابل گفته می شود كه عمل عبادی به غير قصد امر هم تصوير دارد و قابل تصور است.

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته