کانی چیست/ اطلاعاتی کوتاه و خواندنی درباره کانی ها
- مجموعه: آیا می دانید ؟
تصویر انواع کانی ها
همه چیز درباره کانی ها
کانی چیست؟
برای تعریف کانی می توان گفت که، ماده ای طبیعی، غیر آلی، متبلور و جامدی است که ترکیب شیمیایی نسبتاً ثابتی دارد و در ترکیب سنگ‌های پوسته زمین یافت می‌شود و دارای فرمول شیمیایی و ساختمان اتمی مشخص است.
تفاوت سنگ و کانی چیست؟
کانی یا ماده معدنی یک عنصر یا ترکیب معدنی غیر طبیعی است که دارای ساختار داخلی منظم و ترکیب شیمیایی مشخص، فرم بلوری و خصوصیات فیزیکی است. مواد معدنی یا کانی معمول شامل کوارتز ، فلدسپات، میکا، آمفیبول، الیوین و کلسیت است.
سنگ مجموعه ای از یک یا چند ماده معدنی، یا جسمی از مواد معدنی تمایز نیافته است. سنگ های معمول شامل گرانیت، بازالت، سنگ آهک و ماسه سنگ است.
کانی و فواید آن در زندگی ما :
بسیاری از موادی که اطراف ما وجود دارند به نوعی از زمین به دست می آیند. این مواد کانی نام دارند. یک سنگ از یک یا چند کانی با هم تشکیل شده است.
سنگ ها از کانی ها تشکیل شده اند. کانی ها معمولاً جامدند، ساختارشان بلوری است و خواص فیزیکی و ترکیب شیمیایی خاص خود را دارند.
بیشتر سنگ ها از دو یا چند کانی تشکیل شده اند و تعداد کمی از سنگ ها فقط از یک کانی درست شده اند.
به عنوان مثال سنگ گرانیت از سه کانی تشکیل شده که عبارتند از کوارتز، فلدسپات صورتی و میکای سیاه. سنگ نمک تک کانی است. کانی سنگ نمک، هالیت نام دارد.
کانی هایی که ترکیبی هستند بیش از یک عنصر دارند. به عنوان مثال فلوریت از ترکیب کلسیم و فلوئور تشکیل شده است.
نمونه کانی تک عنصری، طلا است که فقط از یک نوع اتم تشکیل شده. الماس نیز تنها از کربن تشکیل شده است.
درجه سختی کانی ها با مقیاس موهس (Mohs) سنجیده می شود. سختی، توانایی کانی ها در خراش دادن یکدیگر است.
کانی را تعریف کنید ؟
ویژگی کانی ها :
* جامد و دارای بلور هستند. (شکل هندسی دارند.)
* خالص اند.
* جانداران در ایجاد آن ها دخالت ندارند.
* موادی مانند؛ یخ، نمک خوراکی، مغز مداد، گچ، طلا، نقره، گوگرد و الماس از انواع کانی به حساب می آیند.
* آیا نفت کانی است؟ موادی مانند؛ آب، نفت، شیشه، جیوه، شکر و مروارید کانی به حساب نمی آیند.
* گاهی کانی ها به صورت خالص در طبیعت یافت می شوند (نمک، گوگرد، طلا، نقره، یخ، گچ، مغز مداد و ... )
* گاهی کانی ها همراه ناخالصی در طبیعت یافت می شوند که باید پس از استخراج با عملیاتی در آن ها (ذوب و ...) ناخالصی را از آن ها جدا کرد. (سنگ آهن)
* خواص مغناطیسی: بعضی از کانی ها دارای خواص آهنربایی طبیعی اند که کمک موثری در شناسایی آنها به شمار می رود.
طبقه بندی كانی ها
با توجه به اينكه تعداد كانی ها بسيار زیاد است و از لحاظ خواص شيميايی و فيزيكی از پيچيدگی بسیاری برخوردار هستند، روش های متفاوتی برای طبقه بندی آنها نشان داده شده است. در اينجا به بررسی دو روش طبقه بندی كانی ها با ذكر مثال می پردازيم.
طبقه بندی كانی ها براساس نوع كاربرد
می توان كانی ها را براساس نوع استفاده به سه دسته كلی طبقه بندی كرد كه شامل: كانی های فلزی، غيرفلزی و سوختی می باشند. نمودار زير تقسيم بندی كانی ها را بر اين اساس نشان می دهد. برای تماشای نمودارها روی آن ها کلیک کنید.
تقسیم بندی کانی ها
طبقه بندی كانی ها براساس خواص شيميايی
براساس خصوصيات شيميايی، كانی ها به دو دسته كلی سيليكاته و غيرسيليكاته تقسيم می شوند. كانی های سيليكاته كانی هايی هستند كه در تركيب شيميايی آنها سيليس (Si) وجود دارد. كانی های غيرسيليكاته فاقد عنصر سيليس هستند، دسته بندی اين كانی ها به شرح نمودار زير است.
تقسیم بندی شیمیایی انواع کانی ها
فواید کانی ها و سنگ ها :
• موارد استفاده از کانی ها بسیار است.
• برخی از کانی ها انرژی مورد نیاز ما را تامین می کنند: نفت، گاز، زغال سنگ.
• مواد اولیه صنایع هستند: فلزات، کربن.
• در جواهرسازی موثرند: طلا، نقره، زمرد، الماس و یاقوت.
• در صنایع ساختمان سازی کاربرد دارند: مرمر، گچ، آهک و گرانیت.
• در صنایع داروسازی استفاده می شوند: تهیه پودرها و قرص ها، سولفات باریم برای عکس برداری برای تشخیص زخم ها در اندام های گوارشی.
• در صنایع شیمیایی مصرف دارند: گوگرد در تهیه مواد منفجره.
• در صنایع غذایی از کانی ها استفاده می شود: نمک طعام.
• در صنایع الکتریکی و الکترونیکی به کار می روند: فلزات، مس، نیکل و ... .
طلا یک کانی با ارزش است
در استفاده از کانی ها باید نهایت دقت و صرفه جویی را انجام داد.
کانی ها روز به روز در حال استفاده و تمام شدن هستند. برای استفاده کمتر از کانی ها باید:
_ در مصرف آن ها صرفه جویی کنیم.
_ گاهی می توان برخی از کانی ها را جایگزین کانی های کمیاب کرد.
_ با عملیات بازیافت دوباره آن ها را به محیط زیست برگردانیم. (ذوب فلزات استفاده شده)
گردآوری: بخش علمی بیتوته
