آشنایی با زندگینامه ابوالعباس مروزی اولین شاعر فارسی زبان



عباس مروزي , آشنایی با ابوالعباس مروزی , اشعار ابوالعباس مروزی

ابوالعباس مروزی اولین شاعر فارسی زبان

 

زندگی نامه ابوالعباس مروزی 

ابوالعباس مروزی یکی از شاعران قدیمی ایرانی و اولین شاعر پارسی گوی (به گفته محمد عوفی) است که در سده دوم قمری زندگی می کرده است. اطلاعات اندک و بحث های بسیاری در رابطه با او وجود دارد که در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرند.

ابوالعباس مروزی کیست؟

عباس مروزی یکی از شاعران خراسان و اولین شاعر پارسی گوی به گفته محمد عوفی است که در قرن دوم قمری یا هشتم میلادی در مرو زندگی می کرده است. در رابطه با زندگی او اطلاعاتی در دسترس نیست و در رابطه با آثار به جای مانده و شخصیت او نظریه های متفاوتی وجود دارد.

 

البته اینکه ابوالعباس مروزی اولین شاعر پارسی گوی بوده است بدین معنی نیست که تا قبل از این زمان هنر سرودن شعر و ادبیات در ایران کمیاب بوده، بلکه گمان می رود مروزی نخستین شاعری باشد که پس از اسلام با استفاده از ترکیب زبان های فارسی و عربی به شعر گفتن پرداخته است.

 

معرفی عباس مروزی

منابع و تحقیقات انجام شده باعث به وجود آمدن نظریه های مختلفی شده است. با توجه به گفته جلال الدین سیوطی، اولین شاعر فارسی زبان ابوالعباس بن خرد مروزی نام داشته است و برخی افراد منبع سخن او «مشارب التجارب» از ابولحسن بستی می دانند. همچنین خوانساری این شاعر را ابوالعباس بن جبود مروزی معرفی کرده است.

 

بعضی از محققان معتقدند ابولحسن بستی یکی از مولفان نزدیک به ابوالعباس مروزی بوده است اما با توجه به پژوهش های انجام شده توسط محمد قزوینی،‌ مشارب التجارب و غوارب الغرائب نوشته ابولحسن علی بن زید بیهقی و مروری بر تاریخ یمینی است.

 

اولین شاعر فارسی , ابوالعباس مروزی , ابوالعباس مروزی کیست

منابع بسیاری ابولعباس مروزی را اولین شاعر پارسی گوی معرفی کرده اند

 

علاوه بر این لغت نامه دهخدا نیز ابوالعباس مروزی و ابوالعباس عباسی را یکی دانسته است. واسیلی بارتولد نیز نظریه ای داد که در آن ابوالینبغی عباس بن طرخان را همان عباس مروزی معرفی کرده است و یان ریپکا نظریه او را تایید کرده است. اما مسئله ای که وجود دارد حضور عباس بن طرخان در اطراف برمکیان و زندگی اش در بغداد باعث می شود پذیرش این نظریه دشوار باشد.

 

همچنین سیوطی به دو ابوالعباس مروزی اشاره کرده است که یکی شاعر پارسی است که معرفی شد و دیگری با عنوان ابوالعباس قاسم بن مهدی مروزی سیاری، فقیه، محدث و صوفی معرفی شده است و اولین شخصی که از صوفیه در مرو سخن گفته است می باشد.

بعضی از پژوهشگران معاصر همچون ذبیح الله صفا و سعید نفیسی هر دو شخص را یکی دانسته اند؛ این درحالی است که ابوالعباس فقیه صوفی، همان عباس سیاری است که در حدود ۹۵۳ میلادی یا ۳۴۲ قمری در مرو فوت شده است.

 

آثار به جا مانده از ابوالعباس مروزی

یک چهار بیتی قدیمی تنها اثر به جای مانده است که به ابوالعباس مروزی نسبت داده می شود که طبق گفته محمد عوفی، در مدح مامون عباسی نوشته شده است:

 

ای رسانیده به دولت فرق خود تا فرقدین

گسترانیده به جود و فضل در عالم بدین

مر خلافت را تو شایسته چو مردم دیده را

دین یزدان را تو بایسته چو رخ را هر دو عین

کس براین منوال پیش از من چنین شعری نگفت

مر زبان پارسی را هست با این نوع بین

لیک زان گفتم من این مدحت تو را تا این لغت

گیرد از مدح و ثنای حضرت تو زیب و زین

 

در رابطه با زمان سروده شدن این شعر و نسبت آن به ابوالعباس مروزی اختلاف نظر هایی وجود دارد؛ چرا که سبک این ابیات و ترکیب واژه ها به شکلی است که انتساب آن به شاعری از قرن دو هجری را مورد تردید قرار می دهد. به نظر می رسد زبان مورد استفاده در آن زمان برای ادبیات و آثار هنری به متفاوت بوده و از زبان فارسی به این شکل استفاده نمی شده است و بیشتر به قصیده های دوران بعدی شباهت دارد.

 

به همین دلیل محققان معاصر بسیاری زیاد بودن واژه های عربی و استفاده از کلمات مترادف را به دلیل تعلق این شعر به سده هفتم یا هشتم قمری می دانند. از طرفی با توجه به منابعی، ابوالعباس به زبان عربی و فارسی تسلط کاملی داشته است. به همین ترتیب ترکیب واژگان عربی و فارسی به دلیل مهارت شاعر و مدح برای مامون عباسی از نظر پژوهشگرانی چون جلال الدین همایی طبیعی است.

 

زندگی نامه ابوالعباس مروزی , بیوگرافی ابوالعباس مروزی , مقاله در مورد ابوالعباس مروزی

در رابطه با اثر به جای مانده از عباس مروزی بحث های بسیاری وجود دارد

 

همچنین ریپکا نیز بیان کرده است احتمالا این اشعار به سده دوم مربوط هستند اما با دگرگونی زبان و موازین با شعر فارسی در دوره های بعدی تغییر یافته است اما به نظر علی اشرف صادقی دستکاری و اصلاح کاتبان نمی تواند یک شعر را انقدر دگرگون کند و گمان می کند اگر شاعری به نام عباس مروزی هنگام ورود مامون عباسی به مرو شعری برای او سروده باشد امروزه از بین رفته است.

 

تاریخ وفات ابوالعباس مروزی

تنها یک منبع به تاریخ مرگ ابوالعباس مروزی اشاره کرده است؛ رضاقلی خان هدایت تاریخ فوت او را حدودا سال ۲۰۰ قمری یا ۸۱۶ میلادی ذکر کرده است.

 

گردآوری:بخش علمی بیتوته 

 

کالا ها و خدمات منتخب

      ----------------        سیــاست و اقتصــاد با بیتوتــــه      ------------------

      ----------------        همچنین در بیتوته بخوانید       -----------------------