كریان یا كره‌دان (صنایع دستی استان ايلام )



صنایع دستی ایران , ساخت کریان

کریان ظرفی است که برای نگهداری کره استفاده می شود.

 

كره‌ی حیوانی بخصوص در فصل بهار مهم‌ترین فرآورده‌ی لبنی در بین مردم عشایر و دامدار است. عشایر استان ایلام برای نگهداری كره تا هنگام ذوب كردن و گرفتن روغن آن ظرفی محلی از پوست بره درست می‌كنند كه به آن كَریان یا كره‌دان می‌گویند.

 

برای درست كردن كریان، پوست بره یا بزغاله‌ی شیرخوار را هنگام ذبح كنده و پس از نمك‌سود كردن و عمل‌آوری آن در شیره‌ی گیاهان معطر كوهی برای دباغی كردن در قیماق یا كاچی آرد جو حرارت می‌دهند و پس از دباغی آن را به مدت چند روز در آفتاب می‌گذارند تا قوام نهایی یافته و برای استفاده آماده شود.

 

زنان ایل و دامداران هر روز مشك‌زنی كرده و پس از جدا كردن كره از دوغ، آن را فشرده تا دوغ آن خارج شده و در كریان می‌گذارند. كریان به ستونی چوبی دور از دسترس جانوران موذی و حشرات آویخته می‌شود تا به تدریج دوغ و رطوبت آن از منافذ كریان خارج شود. كره در این ظرف تا حدود 10 روز سالم و تازه می‌ماند و معمولاً كریان را در خنك‌ترین جای چادر یا آلاچیق نگهداری می‌كنند.

 

این نكته را هم یادآوری می‌كنیم كه كره به خاطر مواد قندی و پروتئینی اگر در معرض هوا باشد فاسد، بدبو و غیرقابل استفاده می‌شود. كره‌ی بهار از شنبه تا پنج‌شنبه در كریان نگهداری می‌شود و روز پنج‌شنبه طبق سنتی دیرینه، زن خانه پس از برآمدن آفتاب آتشی مختصر افروخته و دیگ سیاه مسی را روی آتش ملایم گذاشته و با ذكر دعا و صدقه دادن، كریان را از ستون جدا می‌كند.

 

این نكته را نیز بگوییم كه روز پنج‌شنبه هیچ مقداری از كره به بیرون خانه برده نمی‌شود و هرگز در این روز كره و روغن خرید و فروش نمی‌شود زیرا معتقداند تمام بركات خانه با آن از منزل خارج می‌شود. هنگام خالی كردن كره از كریان، اسپند در آتش ریخته تا به قول مردم محلی چشم حسود و بلا از بركت خانه دور شود و پس از ذوب شدن كره، باقیمانده‌ی دوغ و رطوبت آن را كه ته‌نشین می‌شود گرفته و روغن را پس از خنك شدن در خیك یا هیز می‌ریزند و به آن گل خوشبوی چویر می‌افزایند تا عمل‌آوری شده و برای مصرف یا فروش آماده شود. كریان را هرگز خالی خالی نمی‌كنند و همواره از كره‌ی آخرین روز مشك‌زنی مقداری به عنوان چین یا مایه در آن نگه می‌دارند تا به قولی بركت و روزی اهل خانه تداوم داشته باشد.

منبع:negahmedia.ir

کالا ها و خدمات منتخب

      ----------------        سیــاست و اقتصــاد با بیتوتــــه      ------------------

      ----------------        همچنین در بیتوته بخوانید       -----------------------