آشنایی با سفال زنوز
- مجموعه: هنرهای دستی و ترسیمی
در بین صنایع دستی زنوز سرامیک سازی بیش از صنایع دیگر دارای اهمیت می باشد و سابقه طولانی دارد ظروف کارگاهها به همان شکل سابق ساخته می شود و در سالهای اخیر نیز با توسعه راه های ارتباطی اکثر روستاها و دسترسی آنان به شهرها و توسعه ظروف پلاستیکی و ارزانی انها سبب شده است میزان تولید کارگاهها کمتر گردد.
تا مدت های مدید ، سفالگران مناطق دیگر هم از خاک سفید زنوز استفاده می کردند. از طرفی به دلیل وابستگی کیفیت هنرهای بومی به امکانات منطقه، اهالی زنوز به خوبی از این کیفیت که ناشی از محدودیت های زندگی در گذشته بود، بهره بردند و تولیدکنندگان و هنرمندان ماهری از میان آنها برخاست.
در زمانی که ظروف چینی نایاب بود و تکنولوژی ساخت این ظروف در اختیار کشور چین قرار داشت، از خاک زنوز به دلیل سفیدی اش برای ساخت بدل چینی استفاده می کردند و ظروفی که از آن بدست می آمد، شباهت هایی هم به چینی داشت. سفالگری با خاک سفید بومی منطقه با پیشینه سفالگری در زنوز پیوند تنگاتنگی دارد، چرا که حدود شصت سال پیش استاد عباس و احمد قابچی از زنوز به تبریز رفته بودند و با تأسیس کارگاه سفالگری در محله سرخاب تبریز این روش تولید را آغاز و تا به امروز پی گرفتند. استاد قابچی در سال ۱۲۹۸ شمسی در خانه استاد محمد قابچی در شهر زنوز بدنیا آمد و بهمراه برادران خود هنر سفالگری را نزد پدر خود فرا گرفت
استاد عباس قابچي با حدود 80 سال فعاليت جدي در ساخت سفالينههاي لعابدار و تربيت شاگردان ارزشمند خدمات زيادي براي حفظ فرهنگ و هنر بومي و ملي انجام داده است.
اين استاد برجسته ساخت سفال كه سالها سفالينههاي زيبايي با تكنيك خاك سفيد و لعاب آبي فيروزهاي و همچنين لعاب شفاف ميساخت، توانست با همكاري خانه سفال و هنردوستان جوان استان، اين هنر كهن را زنده نگاه دارد و به ترويج آن كمك كند.
شاگردان بسياري از حضور استاد عباس قابچي بهره برده و امروز نام و ياد ايشان در دل و ذهن تمام هنردوستان و هنرمندان آذربايجان شرقي و ايران زمين زنده است.
كارگاه سفالگري برادران قابچي از معدود كارگاههاي سنتي سفالگري منطقه است، كه از سال 1327 در محله سرخاب تبريز فعاليت ميكند.
توليدات اين كارگاه كه توسط استاد مرحوم قابچي ساخته ميشد، شامل ظروف سفالين كاربردي از جنس خاك سفيد (كائولن منطقه زنوز ) كه با پوشش لعاب شفاف فيروزه و يا لعاب شفاف بيرنگ و توسط چرخ سفالگري ساخته و پرداخته ميشوند.
تمام مراحل ساخت سفال اعم از تهيه خاك، گل و لعاب و همچنين ساخت و پخت و لعابزني، توسط برادران قابچي انجام ميپذيرد.
مرحوم استاد عباس و برادر مرحومشان احمد قابچي اين هنر را از پدر خود استاد محمد قابچي در «زنوز» فرا گرفته و در سالهاي پرشمار فعاليت خود آن را به شاگردان مشتاق آموزش دادهاند.
از استاد قابچی با عناوینی چون : پدر سفالگری خاک سفید – احیاگر ارزشمند سفال خاک سفید – مخترع رنگ فیروزه ای سفال – پیر سفالگری آذربایجان و فیروزه سفال ایران نام برده می شود.
استاد عباس قابچی زنوزی از آخرین بازماندگان استادکاران بومی سفال زنوز روز دوشنبه ۲۱/۱۰/۱۳۸۸ درسن ۹۰ سالگی در شهر تبریز دیده از جهان فرو بست . در زنوز سه کارگاه یکی وابسته به سازمان صنایع دستی و دو کارگاه خصوصی در این زمینه فعالیت می کردند، که در حال حاضر فقط یک کارگاه فعال است و تولیدات آنها عمدتاً شامل ظروف کاربردی همچون بشقاب، کاسه، فنجان، نعلبکی، پارچ آب، قوری، قنددان و … می شود.
منبع : seeiran.ir