علائم و روش های درمانی عفونت روده در کودکان
- مجموعه: بیماری های شایع کودکان
عفونت روده چیست؟
عفونت روده در اثر مسمومیت ناشی از سم میکروبهای موجود در مواد غذایی بروز پیدا میکند. مسمویت ناشی از میکروب موجود در مواد غذایی باعث بروز تب نمیشود ولی فرد بعد از چند ساعت دچار علائمی همچون دل درد، استفراغ، سردرد، اسهال و اسهال خونی خواهد شد که این علائم پس از چند ساعت بهبود می یابد.
این ویروس در سنین نوپایی شایع است چون در این سن بچه ها معمولا هر چیزی دم دستشان باشد در دهان می گذارند.
عفونت روده معمولا در پاییز و زمستان و اوایل بهار شیوع دارد و کودکان مبتلا به این بیماری علائم به درد شکم، اسهال، استفراغ و گاهی اوقات تب دچار میشوند. بسته به شرایط بیماری، اگر اسهال و استفراغ به مدت طولانی ادامه پیدا کند، باعث میشود بدن کودک آب زیادی را از دست بدهد و دچار کمآبی شود.
انواع عفونت روده ای:
عفونت رودهای به دو نوع تقسیم بندی میشود:
1- عفونت در رودهی کوچک
عفونت در رودهی کوچک از راه میکرو ارگانیزمها (ویروسها، باکتریها، انگلها و…) ایجاد میشود که خود را به صورت اسهال حجیم و آبکی نشان میدهد و معمولا نیازی به خوردن آنتیبیوتیک ندارد و خود بخود بهبود مییابد. اما در نظر داشته باشید با توجه به اینکه در این نوع عفونت حجم زیادی از آب بدن از دست میرود، باید املاح از دست رفته را بلافاصله جایگزین کرد. برای این کار باید بعد از هر بار اجابت مزاج، فرد بیمار برای جایگزین کردن آب از دست رفته، مایعات فراوان بنوشد و بهتر است که همراه با آب از محلول "او آر اس" (O.R.S) که دارای سدیم، کلر، پتاسیم و قند است، استفاده کند.
برای این کار یک بسته پودر او آر اس را در یک لیتر آب حل کنید و بعد از هر اجابت مزاج به بیمار بدهید تا آب و املاح از دست رفته بلافاصله جایگزین شود. مصرف غذاهای آبکی مانند سوپ و دوغ و چای کمرنگ همراه با نبات و کمپوت سیب بهترین غذاها در زمان اسهال است و شیر و موز شدت اسهال را افزایش میدهد.
2- عفونت در رودهی بزرگ
اما در عفونت رودهی بزرگ، تب مهمترین علامت است. در این نوع عفونت، اسهال حجیم و زیاد نیست؛ ولی ممکن است به صورت خونی باشد. مصرف آنتی بیوتیک در عفونت روده بزرگ الزامی است و باید مدفوع بیمار مورد آزمایش قرار گیرد تا با مصرف آنتی بیوتیک، میکروبهایی که به جدار روده بزرگ هجوم آوردهاند از بین بروند. در عفونت روده بزرگ، بر خلاف روده کوچک، بدن حجم زیادی از آب را دفع نمیکند. بنابراین، لزومی برای جبران این آب از دست رفته وجود ندارد و نوشیدن مایعات فراوان ضرورتی ندارد.
علت عفونت روده چیست؟
- نوشیدن آب آشامیدنی ناسالم
- عدم رعایت مناسب بهداشت: این شرایط همچنین میتواند باعث پخش شدن عوامل میکروبی ایجاد عفونت روده در بدن شود. عدم شستشوی مناسب دستها پس از دستشویی رفتن یکی از دلایل اصلی تماس با عوامل بیماریزا است. به این ترتیب دست زدن به سطوح، ظروف یا مواد غذایی پس از شستشوی نامناسب دستها میتواند باعث افزایش خطر تماس افراد با این عوامل میکروبی شده و خطر ابتلا به عفونت روده را افزایش دهد.
- عوامل بیماریزا: عفونت روده میتواند در نتیجه ورود عوامل بیماریزا به بدن و وارد شدن آسیب به بافتهای مسیر گوارشی آغاز میشود. به این ترتیب مسیر گوارش ممکن است ملتهب یا زخم شده و این وضعیت با مشاهده علائم و نشانههای جدید از ایجاد آسیب در بدن همراه است. عوامل بیماریزا که علت ایجاد عفونت هستند، معمولاً از طریق منابع غذایی آلوده به بدن وارد میشوند. مصرف محصولات لبنی فاسد، محصولات لبنی غیر پاستوریزه، گوشت فاسد، صدف آلوده، یا مواد غذایی قرار گرفته در معرض میکروبهای آلاینده و استریل نشده در فرآیند پختن غذا، در عمل میتوانند خطر ابتلا به عفونت روده را افزایش دهند
- نورو ویروس: نورو ویروس شایعترین علت اسهال و استفراغ بزرگسالان محسوب میشود که چون بیشتر در طول فصل زمستان منتشر میشود، گاهی اوقات “میکروب استفراغ زمستانی” نیز نامیده میشود. با این حال در هر زمان از سال احتمال بروز عفونت روده وجود دارد. این ویروس در مدفوع بیمارِ دچار عفونت در روده وجود دارد، بنابراین چنانچه بیمار پس از اجابت مزاج دستان خود را به خوبی نشوید، ویروس به تمام سطوح، اشیاء و مواد غذایی لمس شده توسط وی منتقل میشود و برای چند روز در چنین محیطهایی زنده باقی میماند که این باعث انتقال به افراد دیگر میشود.
- غذای نپخته و خام: طبخ نکردن غذا در دمای مناسب یا به مدت کافی
- نگهداری نامناسب مواد غذایی: نگهداری نکردن مواد غذایی در دمای مناسب و گرم بودن محیط
- مصرف مواد غذایی تاریخ گذشته
- مصرف مواد غذایی نامناسب: مصرف غذاهای حاوی کمپیلوباکتر، سالمونلا و اشرشیا کلی؛ غذاهایی نظیر گوشت خام یا نیم پز، شیر غیرپاستوریزه.
راه های پیشگیری از عفونت روده:
- نوشیدن آب از چشمه و چاه، هرچند به ظاهر این آبها زلال و شفاف و عاری از آلودگی باشند باعث بروز این بیماری میشود. زیرا این گونه آبها حاوی انگلهایی است که خوردن آب باعث بروز بیماری میشود.
- پیش از خوردن مواد غذایی آنها را گرم کنید.
- میوه و سبزیجات را قبل از مصرف حتما با چند قطره مایع ظرفشویی شسته و سپس آنها را آب بکشید.
- از مصرف یخ قالبی پرهیز کنید؛ زیرا در بهترین شرایط، تولید یخ قالبی در جریان توزیع با آلودگیها مواجه میشود که موجب عفونتهای رودهای خواهد شد.
- در فصل تابستان از خوردن توت نشسته خودداری کنید.
- از شیرهای غیر پاستوریزه استفاده نکنید.
راه های درمان عفونت روده:
پزشک شما در صورت شدید بودن علائم این بیماری، مصرف بعضی از داروها و قرصهایی که در زیر به آنها اشاره شده است را به پیشنهاد میکند:
داروهای ضد اسهال:
داروهای ضد اسهال گاهی اوقات برای کاهش اسهال مصرف میشوند. لوپرامید داروی ضد اسهالی است که معمولاً برای درمان عفونت معده و روده استفاده میشود. این دارو حرکت مواد موجود در روده را آهسته میکند و همچنین جذب آب از دستگاه گوارش را افزایش میدهد. یبوست و گیجی دو اثر جانبی رایج لوپرامید و دل پیچه، خواب آلودگی، حساسیت پوستی و نفخ از عوارض نادر آن محسوب میشوند. لوپرامید برای بیماران مبتلا به کولیت اولسروز یا دیسانتری (وجود خون یا مخاط در اسهال و تب) و بانوان باردار مناسب نیست؛ اما مصرف آن در دوران شیردهی مجاز است. کودکان زیر ۱۲ سال نباید داروی ضد اسهال مصرف کنند، مگر آن که پزشک معالج، آن را تجویز کرده باشد.
داروی ضد استفراغ:
داروهای ضد استفراغ، مانند متوکلوپرامید، گاهی اوقات در جلوگیری از استفراغ یا کاهش آن مفید هستند. متوکلوپرامید، به صورت قرص یا آمپول، عضلههای مورد استفاده در زمان استفراغ را شل میکند و در این بین جذب مایعات و مواد غذایی توسط دستگاه گوارش را نیز تسریع میکند.
آنتی بیوتیک:
آنتی بیوتیکها معمولاً برای درمان عفونت معده و روده تجویز نمیشوند، چون بسیاری از موارد این بیماری ناشی از ویروس است نه باکتری. حتی هنگامی که باکتری عامل بروز بیماری است، آنتی بیوتیک غالباً بیش از زمانی که بیمار صرفاً منتظر برطرف شدن علائم میماند، مؤثر نیست. با این حال آنتیبیوتیک در صورت اسهال و استفراغ شدید و تعیین وجود باکتریی خاص در نمونه مدفوع تجویز میشود. طعم فلز در دهان، حالت تهوع و استفراغ از اثرهای جانبی مصرف آنتیبیوتیک برای درمان عفونت روده و معده محسوب میشود.
تأمین آب بدن:
تأمین آب و مایعات کافی به بدن در طی دورهی ابتلا به عفونت روده و معده و اسهال و استفراغ ناشی از آن بسیار حائز اهمیت است. در صورت عدم کم آب شدن بدن، نوشیدن مایعات فراوان، مانند آب و آبمیوه، کافی خواهد بود. در دورهی بیماری باید از مصرف کافئین خودداری کرد زیرا سبب افزایش دفعات دفع ادرار میشود، موز، برنج، پورهی سیب و نان تست را میتوان مصرف کرد زیرا سیستم گوارشی حساس قادر به تحمل این مواد غذایی میباشد، اما در این خصوص بسیار مغذی نیستند.
بسیاری از تحقیقات علمی، اما نه همهی آنها، رژیم غذایی را توصیه میکنند که شامل تمام کربوهیدراتها (مانند برنج، گندم، سیبزمینی، نان و غلات)، گوشت کمچرب، ماست، میوه و سبزیها میباشد. شیر و دیگر محصولات لبنی، درصورتیکه جزئی از غذای روزانهتان میباشد، نباید موجب بروز ناراحتی شوند. باید از مصرف غذاهای چرب یا غذاهایی با قند بالا پرهیز کرد.
کاهش آب اندک یا متوسط بدن با محلولهای خوراکی احیای آب بدن درمان میشود که حاوی گلوکز و الکترولیت میباشد. این محلولها در بازار با نامهایی مانند نچرالیت (Naturalyte)، پدیالیت (Pedialyte) و رهیدرالیت (Rehydralyte) به فروش میرسند. فرمول تشکیلدهندهی این محلولها بر اساس خصوصیات فیزیولوژیکی میباشد. مایعاتی که بر اساس این خصوصیات نیستند – مانند نوشابههای گازدار، آب سیب و نوشیدنیهای انرژیزا- برای درمان کمآبی بدن توصیه نمیشوند. اگر همراه با کمآبی بدن، بیمار دچار استفراغ شود، دریافت مایعات اندک اما در دفعات بیشتر میتواند تحمل بیشتر آن در معده شود.
درصورتیکه محلولهای احیای آب بدن مؤثر واقع نشوند یا کمآبی بدن بسیار شدید باشد، باید درمان دارویی از طریق تزریق سرم انجام بگیرد. بعد از تزریق سرم یا درمان IV میتوان در دورهی بهبودی وضعیت بیمار، از داروهای خوراکی جهت تأمین آب بدن کرد. هرگاه میزان آب بدن به حد نرمال رسید، بیمار میتواند برنامهی غذایی روزمره و عادی خود را داشته باشد.
گردآوری: بخش کودکان بیتوته