سرطان خون یا لوسمی در کودکان

مجموعه: بیماری های شایع کودکان

شايع ترين نوع سرطان در كودكان، سرطان خون می باشد

 سرطان خون چیست:
سرطان خون (لوسمی) شايع ترين نوع سرطان در كودكان است و شامل آن دسته از بيماري هاي بدخيم مي شوند كه از سلول هاي خوني و بافت سازنده ي آن ها (مغز استخوان) منشأ مي گيرند. اين دسته از سرطان ها بر اساس سرعت پيشرفت به دو نوع حاد (پيشرفت سريع) و مزمن (پيشرفت آهسته) تقسيم مي شوند. نوع مزمن در كودكان ناشايع است.

مغز استخوان بافتي اسفنجي است كه مسؤليت ساخت سلول هاي خوني سفيد (سلول هاي دفاعي بدن)، سلول هاي قرمز (حمل و نقل اكسيژن و دي اكسيدكربن) و پلاكت ها (انعقاد خون) را بر عهده دارند. سرطان های خوني از اختلال در توليد و بلوغ سلول هاي سفيد ايجاد مي شوند و بر اساس اينكه كدام رده (سلول‌ هاي لنفوئيد يا ميلوئيد) از سلول هاي خوني دچار اختلال شده باشند، به دو نوع لوسمی لنفوبلاستيك حاد (ALL) و لوسمی ميلوئيدي حاد (AML) تقسيم مي شوند. لوسمی ها با اينكه از سلول هاي مغز استخوانی منشأ مي گيرند، ممكن است در ابتدا و يا در سير خود منجر به ايجاد درگيری دستگاه عصبي مركزي و يا درگيري بيضه ها (در پسران مبتلا به ALL) شوند.

چه چیزی باعث می‌شود کودکان به سرطان خون مبتلا شوند ؟
با وجود این‌که محققان هنوز نتوانستند علت دقیق این بیماری را تشخیص دهند اما به‌نظر می‌رسد که برخی از انواع سرطان خون در کودکان به ژنتیک و عوامل محیطی مربوط باشد.در افراد دوقلو، اگر یکی از قل‌های همسان در سنین کم به بیماری سرطان خون مبتلا باشد احتمال ابتلای قل دیگر به سرطان خون حاد لنفوئیدی و میلوئیدی بسیار بالا است.

از طرفی، کودکانی که مشکلات ژنتیکی خاص نظیر سندروم دان، سندروم کلاین فلتر، نوروفیبروماتوز یا آتاکسی تلانژکتازی را به ارث برده‌اند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان خون هستند.

کودکانی که برای درمان سرطان در گذشته درمعرض تشعشات پزشکی یا شیمی‌درمانی بودند یا حتی اطفالی که بعد از پیوند عضو مجبور به مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن بودند بیشتر در خطر ابتلا به سرطان خون هستند.

در بیشتر موارد، کنترل عواملی که موجب سرطان خون می‌شود برای اولیاء و یا حتی کودکان غیرممکن است. بیشتر سرطان‌های خون ناشی از جهش‌های غیراختصاصی (تغییرات) در ژن‌های رشد دهنده سلولهای خونی می‌باشد.

از آن‌جایی که چنین خطاهایی به صورت تصادفی و غیرقابل پیش‌بینی رخ می‌دهند در حال حاضر هیچ راه موثری برای پیشگیری از انواع سرطان خون وجود ندارد.برای محدود کردن خطر تشعشات پیش از زایمان که از عوامل ایجاد کننده سرطان خون (به ویژه سرطان خون حاد لنوفوئیدی) شناخته شده‌اند، توصیه می‌شود زنان باردار و یا زنانی که مشکوک به حاملگی هستند باید قبل از انجام هرگونه آزمایش و یا روش‌های پزشکی که شامل تشعشعات (نظیر اشعه ایکس) هستند با پزشک مشاوره کنند.

بدن کودک مبتلا به لوسمی ممکن است پس از یک آسیب جزئی سریع کبود شود

علائم سرطان خون یا لوسمی در کودکان:
معمولاً علائم سرطان خون در کودکان خیلی اختصاصی نیست اما اگر علائم زیر در کودک دیده شود نیاز به مراجعه به پزشک و بررسی بیشتر دارد.

کبودی و خونریزی:
کودک مبتلا به لوسمی ممکن است پس از یک آسیب جزئی سریع کبود شده و یا خون دماغ شود. این کبودی ممکن است شبیه اجتماعی از لکه های قرمز کوچکی بر روی پوست به نظر برسد. این لکه های قرمز از رگ های کوچک خونی ناشی می شود. در این کودکان توانایی لخته شدن خون بستگی به پلاکت های سالم خون دارد. در یک کودک مبتلا به سرطان خون، آزمایش خون می تواند تعداد پلاکت های که به صورت غیر طبیعی کم است را نشان دهد.

درد معده و بی اشتهایی:
یک کودک مبتلا به لوسمی ممکن است به صورت مکرر از دل درد شکایت کند. دلیل این موضوع این است که سلول های سرطان خون می تواند در طحال، کبد، و کلیه تجمع یابند و باعث بزرگ شدن آن ها شوند. در برخی از موارد، پزشک ممکن است قادر به دیدن اندام های شکمی بزرگ شده باشد. این کودکان همچنین ممکن است بی اشتهایی داشته باشند و یا قادر به خوردن مقدار طبیعی مواد غذایی نباشند. کاهش وزن در این کودکان شایع است.

مشکلات تنفسی:
سلولهای بدخیم می توانند در اطراف تیموس، که یک غده در قاعده گردن است تجمع کنند. تنگی نفس، یا مشکل تنفسی با این تجمع رخ می دهد. البته این کودکان می توانند از تورم غدد لنفاوی در قفسه سینه که به نای فشار وارد می کند، دچار مشکلات تنفسی شوند. کودک مبتلا به لوسمی ممکن است سرفه یا خس خس سینه نیز داشته باشد.

عفونت های مکرر:
گلبول های سفید برای مبارزه با عفونت ضروری هستند. اما شکل گیری گلبولهای سفید نابالغ در سرطان خون موجب می شود که آن ها قادر نباشند که عملکرد طبیعی داشته باشند. به همین دلیل کودک مبتلا به لوسمی، حملات مکرر یا طولانی مدت عفونت های ویروسی یا باکتریایی را تجربه می کند. علائم بیماری شامل سرفه، تب و آبریزش بینی است. این عفونت ها، حتی با استفاده از آنتی بیوتیک یا درمان های دیگر بهبود پیدا نمی کنند.

ورم:
وظیفه غدد لنفاوی فیلتر کردن خون است. اما سلول های سرطانی خون گاهی اوقات در غدد لنفاوی جمع می شوند. این می تواند باعث تورم در نواحی زیر شود:
- زیر بغل
- گردن
- بالای استخوان ترقوه
- کشاله ران

MRI و CT اسکن قادر است تورم غدد لنفاوی شکم و یا داخل قفسه سینه را نشان دهد.

اگر سلول های سرطانی در تیموس تجمع پیدا کنند، وریدی که خون را از بازوها و سر به قلب حمل می کند، تحت فشار قرار می گیرند. این فشار می تواند باعث شود خون در بدن تجمع پیدا کرده و منجر به تورم صورت و دست ها، سر، بازوها، و قسمت بالای قفسه سینه شود. با این وضعیت رنگ پوست مایل به آبی یا قرمز است. سایر علائم شامل سردرد و سرگیجه می باشد.

درد استخوان و مفاصل:
خون در مغز استخوان تولید می شود. لوسمی باعث می شود تکثیر سلول های خون شتاب بیشتری داشته باشد. این موضوع منجر به ازدحام بیش از حد سلول های خون می شود. این تجمع سلول می تواند به درد استخوان ها و مفاصل منجر شود. برخی از کودکان مبتلا به سرطان خون ممکن است از درد کمر شکایت کنند. برخی نیز ممکن است به دلیل درد در پاها، هنگام راه رفتن لنگ بزنند.

کم خونی:
سلول های قرمز خون (گلبولهای قرمز) برای توزیع اکسیژن در سراسر بدن طراحی شده اند. ازدحام بیش از حد آن ها باعث می شود تولید گلبول قرمز به اندازه کافی میسر نباشد. این امر منجر به یک بیماری به نام کم خونی می شود. علائم کم خونی عبارتند از:
- خستگی
- رنگ پریدگی پوست
- تنفس سریع

برخی از کودکان نیز احساس ضعف و یا سبکی سر را گزارش می دهند. اگر جریان خون به مغز کودک کاهش پیدا کند، ممکن است گفتار او دچار مشکل شده و لکنت زبان بگیرد.

علائم بیان شده حتماً علتی بر وجود سرطان خون در کودکان نیست و ممکن است این علائم به هزاران علت دیگر در کودک ظاهر شود. به طور مثال دردهای استخوانی در کودکان می تواند به علت رشد قدی یا فعالیت های روزانه کودک باشد. پس لطفا با دیدن این علائم سریع نگران نشوید و حتما با پزشک متخصص مشورت کنید.

بیشتر کودکان مبتلا به سرطان خون می‌توانند درمان شوند

تشخیص سرطان خون در کودکان:
پزشک برای تشخیص و تایید بیماری سرطان خون در یک کودک به معاینه فیزیکی و بررسی علائم و نشانه‌های عفونت، کم‌خونی، خونریزی غیرطبیعی و تورم غددلنفاوی می‌پردازد. از آن‌جایی که اندام‌های داخلی شکم نظیر طحال و کبد به دلیل برخی از سرطان‌ها در کودکان ممکن است بزرگ شوند پزشک برای بررسی وضعیت کبد و طحال، شکم بیمار را با دست معاینه خواهد کرد.

پزشک با طرح سوالاتی در خصوص علائم بیماری، وضعیت سلامتی کودک در گذشته، تاریخچه سلامت خانواده، داروهایی که کودک مصرف می‌کند، آلرژی‌ها و همچنین مسائل دیگر سوابق پزشکی بیمار را تکمیل می‌کند.بعد از این مرحله، پزشک جهت تعیین تعداد گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌های خون کودک، آزمایش شمارش کامل سلول‌های خونی (CBC) را تجویز خواهد کرد. برای بررسی انواع خاص سلول‌های خونی غیرطبیعی در بیماران مبتلا به سرطان خون، اسمیر خون زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار خواهد گرفت. لازم به ذکر است که شیمی‌های خون نیز باید بررسی شوند.

سپس بسته به نتایج معاینه فیزیکی و همچنین آزمایش اولیه خون، کودک ممکن است به آزمایشات دیگر نیاز داشته باشد:
-  بیوپسی مغز استخوان وآسپیراسیون که در طی آن نمونه مغز استخوان (معمولا از پشت لگن) برای آزمایش برداشته می‌شود.

-  تکه برداری از غدد لنفاوی که در طی آن جهت برررسی سلول‌های غیرطبیعی باید غدد لنفاوی خارج و زیر میکروسکوپ بررسی ‌شوند.

-  سوراخ کردن ستون‌فقرات کمری که در طی آن مایع نخاعی از پایین کمر برداشته شده و برای تشخیص سلول‌های غیرطبیعی مورد بررسی قرار خواهد گرفت. از طریق این روش می‌توان تشخیص داد که آیا سرطان خون به سیستم عصبی مرکزی (مغز وطناب نخاعی) گسترش یافته یا خیر.

-  آزمایشات تصویربرداری نظیر اشعه ایکس، سونوگرافی، سی‌تی اسکن و ام‌آرآی

علاوه‌بر این آزمایشات پایه، جهت تمایز بین انواع خاص سرطان خون و ویژگی‌های خاص سلول‌های سرطانی ارزیابی‌های سلولی ازجمله مطالعه ژنتیک باید انجام شود. هر یک از روش‌های تشخیص که با درد توام باشد باید تحت بیهوشی و یا با تجویز داروهای آرامش‌بخش به کودک انجام شوند. در موارد بسیار نادر که سرطان به مشکلات ژنتیکی موروثی، درمان سرطان در گذشته یا مصرف داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی برای پیوند اعضاء مرتبط باشد چکاپ‌های منظم بهترین روش برای تشخیص زودهنگام علائم بیماری است.کودکانی که سرطان خون در آن‌ها تشخیص داده می‌شود معمولا جهت ارزیابی، درمان و نظارت دقیق به انکولوژیست اطفال یا به‌عبارتی متخصص سرطان اطفال ارجاع داده می‌شوند.

درمان سرطان خون در کودکان:
درمان سرطان خون معمولا توسط تیم متشکل از متخصصین از جمله پرستاران، مددکاران اجتماعی، روانشناسان، جراحان و سایر متخصصین مراقبت‌های پزشکی صورت می‌گیرد.

برخی از ویژگی‌های خاص بیمار (ازقبیل سن و تعداد اولیه گلبول‌های سفید خون) در انتخاب بهترین درمانی که با شانس زیاد بهبودی بیمار همراه باشد کمک شایانی به پزشک خواهند کرد.با وجود این‌که میزان و ترکیب داروها در شیمی درمانی ممکن است متفاوت باشد اما این روش یکی از درمان‌های اصلی بیماری سرطان خون در اطفال است.

داروها در شیمی درمانی ممکن است به صورت خوراکی و یا تزریق به ورید و یا داخل مایع نخاعی مصرف شوند.شیمی درمانی سرطان خون حاد با عوارض جانبی خاص از قبیل ریزش مو، حالت تهوع، استفراق، افزایش خطر ابتلا به عفونت و ریزش مو در کوتاه مدت و همچنین سایر مشکلات سلامتی دیگر در آینده همراه است.هنگامی که سرطان خون در یک کودک درمان می‌شود تیم درمان سرطان، عوارض جانبی را که ممکن است بیمار را درگیر کند به دقت تحت نظر گرفته و درصورت نیاز اقدام به درمان می‌کنند.

انواع دیگر درمان‌های سرطان خون اطفال شامل پرتودرمانی ( از بین بردن سلول‌های سرطانی با پرتوهای پرانرژی)، هدف درمانی (مصرف داروهای مخصوص جهت تشخیص و حمله به سلول‌های سرطانی بدون آسیب سلول‌های طبیعی) و پیوند سلول‌های بنیادی (معرفی سلول بنیادی سالم به بدن) می‌باشد.با یک درمان مناسب، چشم‌انداز کودکان و نوجوانان مبتلا به بیماری سرطان خون بسیار خوب خواهد شد.

درحقیقت درصد بهبودی کامل در بیشتر کودکان بالای 90% است (منظور از رمیژن یا فروکشی حالتی است که بیمار بهبود یافته و هیچ نشانه‌های از سلول‌های سرطانی در بدن او یافت نمی‌شود).به‌طور کل میزان بهبودی به ویژگی‌های خاص بیماری بستگی دارد. خوشبختانه بیشتر کودکان مبتلا به سرطان خون می‌توانند درمان شوند. ( منظور از درمان، بهبودی کامل برای همیشه است)

گردآوری: بخش کودکان بیتوته

niniban.com

infosalamat.com