طرز تهیه تتالی (ته تالی)؛ غذای سنتی و خوشمزه اراکی

مجموعه: آموزش انواع غذاها

طرز تهیه تتالی (ته تالی)؛ غذای سنتی و خوشمزه اراکی

طرز درست کردن تتالی (ته تالی) یکی از غذاهای سنتی اراک

نحوه پخت تتالی (ته تالی) غذای سنتی اراک

تتالی یا ته تالی یکی از غذاهای محلی و سنتی شهر اراک در استان مرکزی ایران است که به دلیل طعم لذیذ، بافت آبدار و مواد اولیه ساده اش در بین مردم این منطقه و حتی فراتر از آن محبوبیت زیادی دارد. نام این غذا از کلمه "تال" به معنای ماهیتابه در گویش اراکی گرفته شده است، زیرا در گذشته این غذا در تابه های گود مسی به نام "تال" پخته می شد.

تتالی شباهت زیادی به کباب تابه ای دارد، اما استفاده از سبزیجات و چاشنی های خاص، آن را به یک غذای منحصر به فرد تبدیل کرده است. در این مقاله، به صورت کامل و دقیق طرز تهیه تتالی را مرحله به مرحله توضیح می دهیم و نکات کلیدی برای پخت یک تتالی خوشمزه و اصیل را ارائه می کنیم.

مواد لازم برای تهیه تتالی (برای 4 تا 6 نفر)

مواد اولیه:

چاشنی ها:

مراحل تهیه تتالی (ته تالی) :

مرحله 1: آماده سازی مواد اولیه

پیاز برای گوشت: یک عدد پیاز را با رنده ریز رنده کنید. آب اضافی پیاز را با فشار دست بگیرید تا گوشت شل نشود. این پیاز رنده شده به مخلوط گوشت اضافه خواهد شد.

پیاز برای سس: دو عدد پیاز دیگر را به صورت نگینی ریز خرد کنید. این پیازها برای تهیه سس تتالی استفاده می شوند.

سیب زمینی: سیب زمینی ها را پوست بکنید و به صورت حلقه ای با ضخامت متوسط (حدود 5 میلی متر) برش دهید.

گوجه فرنگی: گوجه فرنگی ها را به صورت حلقه ای برش دهید. دقت کنید که برش ها نه خیلی نازک باشند که له شوند و نه خیلی ضخیم که دیر بپزند.

فلفل دلمه ای (اختیاری): فلفل دلمه ای را به صورت حلقه ای یا قطعات کوچک برش دهید.

برنج (اختیاری): اگر از برنج استفاده می کنید، آن را به مدت 30 دقیقه با کمی نمک خیس کنید.

مرحله 2: آماده سازی مخلوط گوشت

در یک کاسه بزرگ، گوشت چرخ کرده را با پیاز رنده شده (که آبش گرفته شده)، نمک، فلفل سیاه، زردچوبه، پودر سیر (در صورت استفاده) و سبزی معطر مخلوط کنید.

اگر از برنج استفاده می کنید، برنج خیس خورده را داخل مخلوط کن ریز کنید و به مخلوط اضافه کنید. این کار باعث می شود گوشت انسجام بیشتری پیدا کند و بافت بهتری داشته باشد.

مخلوط را به مدت 5 تا 7 دقیقه ورز دهید تا کاملاً یکدست و چسبنده شود. این مرحله برای جلوگیری از وا رفتن گوشت هنگام پخت بسیار مهم است.

مخلوط گوشت را به مدت 30 دقیقه در یخچال قرار دهید تا استراحت کند و طعم ها به خورد هم بروند.

طرز تهیه تتالی گوشت و عکس غذای تتالی

مرحله 3: تهیه سس پایه

یک تابه گود یا ماهیتابه بزرگ را روی حرارت متوسط قرار دهید و مقدار کمی روغن (به اندازه ای که کف تابه چرب شود) اضافه کنید.

پیازهای نگینی خردشده را در روغن تفت دهید تا سبک و طلایی شوند.

زردچوبه، فلفل سیاه و فلفل قرمز (در صورت استفاده) را به پیاز اضافه کنید و چند ثانیه تفت دهید تا عطر ادویه ها آزاد شود.

رب گوجه فرنگی را اضافه کنید و خوب تفت دهید تا رنگ آن باز شود و طعم خامی رب از بین برود.

1.5 تا 2 پیمانه آب جوش به تابه اضافه کنید و هم بزنید تا سس یکدستی ایجاد شود. حرارت را کم کنید و اجازه دهید سس به آرامی بجوشد.

مرحله 4: چیدن مواد در تابه

مخلوط گوشت را از یخچال خارج کنید. به اندازه یک گردو یا کمی بزرگ تر از گوشت بردارید، در دست به شکل گلوله درآورید و سپس آن را پهن کنید تا به شکل دایره ای یا بیضی با ضخامت حدود 1 سانتی متر درآید.

کباب های گوشتی را به آرامی در سس داغ داخل تابه بچینید. دقت کنید که کباب ها با هم فاصله داشته باشند تا به هم نچسبند.

حلقه های سیب زمینی را روی کباب های گوشتی بچینید. می توانید به گونه ای قرار دهید که هر کباب یک حلقه سیب زمینی روی خود داشته باشد.

حلقه های گوجه فرنگی را روی سیب زمینی ها قرار دهید.

در صورت استفاده از فلفل دلمه ای، حلقه های فلفل را روی گوجه فرنگی ها بچینید.

اگر از غوره یا لواشک استفاده می کنید، آن ها را به صورت پراکنده روی مواد پخش کنید یا آبغوره را به سس اضافه کنید.

مرحله 5: پخت تتالی

درب تابه را ببندید و حرارت را روی حالت ملایم تنظیم کنید. اجازه دهید غذا به مدت 45 دقیقه تا 1 ساعت با بخار و حرارت کم بپزد. این روش پخت باعث می شود گوشت و سبزیجات به آرامی پخته شوند و طعم ها به خوبی با هم ترکیب شوند.

هر 15 تا 20 دقیقه، تابه را چک کنید. اگر احساس کردید سس در حال تمام شدن است، کمی آب جوش (حدود نصف پیمانه) اضافه کنید تا غذا خشک نشود.

وقتی سیب زمینی ها نرم شدند و سس غلیظ شد، تتالی آماده است. در این مرحله، می توانید مقدار کمی آبغوره یا آب لیموترش اضافه کنید تا طعم ترش غذا متعادل شود.

مرحله 6: سرو تتالی

تتالی را به آرامی در ظرف سرو بکشید تا لایه های گوشت و سبزیجات حفظ شوند.

این غذا را می توانید به دو صورت سرو کنید:

با نان: تتالی به صورت سنتی با نان سنگک یا نان محلی اراکی و سبزی خوردن سرو می شود.

با برنج: اگر تتالی را به صورت خوراک آبدار تهیه کرده اید، می توانید آن را همراه با برنج زعفرانی یا کته میل کنید.

برای تزئین، می توانید کمی سماق یا سبزی تازه (مانند جعفری خردشده) روی غذا بپاشید.

تتالی را با مخلفاتی مانند ترشی، ماست یا سالاد شیرازی سرو کنید تا طعم آن کامل تر شود.

ته تالی اراکی

نکات کلیدی برای تهیه تتالی اصیل و خوشمزه

• انتخاب گوشت مناسب: استفاده از گوشت مخلوط گوسفندی و گوساله باعث می شود تتالی طعم متعادلی داشته باشد. گوشت گوسفندی به غذا چربی و طعم بیشتری می دهد، در حالی که گوشت گوساله بافت سفت تری ایجاد می کند.

• ورز دادن گوشت: ورز دادن کافی گوشت باعث انسجام و جلوگیری از وا رفتن کباب ها هنگام پخت می شود.

• چاشنی های ترش: غوره، آبغوره یا لواشک طعم ترش و دلپذیری به تتالی می دهند. مقدار آن را بسته به ذائقه خود تنظیم کنید.

• پخت با حرارت ملایم: پخت آرام و طولانی با حرارت کم باعث می شود سبزیجات و گوشت به خوبی پخته شوند و طعم ها به هم نفوذ کنند.

• استفاده از تابه مناسب: تابه گود یا ماهیتابه با دیواره بلند برای پخت تتالی ایده آل است، زیرا باید فضای کافی برای چیدن لایه های گوشت و سبزیجات وجود داشته باشد.

• تنظیم آب سس: اگر تتالی را به صورت آبدار (مشابه خورشت) می خواهید، مقدار آب بیشتری اضافه کنید. برای تتالی خشک تر، آب کمتر استفاده کنید.

• اضافه کردن سبزیجات دیگر: برخی افراد از هویج حلقه شده یا کدو سبز برای تنوع در تتالی استفاده می کنند. این سبزیجات باید نازک برش داده شوند تا به سرعت بپزند.

• تنظیم ادویه ها: ادویه های تتالی باید ملایم باشند تا طعم گوشت و سبزیجات غالب بماند. از افزودن ادویه های تند یا غالب (مانند دارچین) خودداری کنید.

ارزش غذایی و ویژگی های تتالی :

تتالی به دلیل استفاده از گوشت، سیب زمینی و سبزیجات، یک غذای کامل و مغذی محسوب می شود. این غذا حاوی:

– پروتئین: از گوشت چرخ کرده

– کربوهیدرات: از سیب زمینی و برنج (در صورت استفاده)

– ویتامین ها و مواد معدنی: از گوجه فرنگی، پیاز و سبزیجات معطر

– چربی: از روغن و چربی طبیعی گوشت

این غذا به دلیل پخت با بخار و حرارت ملایم، روغن کمی مصرف می کند و برای وعده های شام یا ناهار گزینه ای سالم و سیرکننده است. همچنین، تتالی به دلیل مواد اولیه ساده و در دسترس، برای خانواده هایی که زمان زیادی برای آشپزی ندارند، انتخابی عالی است.

ریشه های فرهنگی تتالی :

تتالی نه تنها یک غذای خوشمزه، بلکه بخشی از فرهنگ غذایی اراک است. طبق یک ضرب المثل محلی اراکی، «کوفته، شفته و تتالی، غذای زن های اراکی»، این غذا به همراه کوفته و شفته از غذاهایی است که به طور سنتی توسط زنان اراکی در خانه پخته می شود و کمتر در رستوران ها یافت می شود. این غذای خانگی نشان دهنده هنر آشپزی ساده اما لذیذ زنان این منطقه است که با مواد اولیه در دسترس، طعم هایی بی نظیر خلق می کنند.

ایده های خلاقانه برای تتالی :

• تتالی با پنیر: برای تنوع، می توانید در 5 دقیقه آخر پخت، کمی پنیر پیتزا یا پنیر محلی روی تتالی بریزید و اجازه دهید ذوب شود.

• تتالی گیاهی: اگر گیاه خوار هستید، می توانید به جای گوشت از سویا یا قارچ چرخ شده استفاده کنید و مراحل را به همان ترتیب دنبال کنید.

• تتالی تند: برای علاقه مندان به غذاهای تند، می توانید از فلفل سبز تند یا پودر چیلی در سس استفاده کنید.

• تتالی ساندویچی: تتالی پخته شده را با نان باگت و سبزیجات تازه به صورت ساندویچ سرو کنید.

آیا می توان تتالی را با گوشت مرغ پخت ؟

بله، تتالی را می توان با گوشت مرغ نیز تهیه کرد، هرچند در دستور سنتی و اصیل اراکی معمولاً از گوشت چرخ کرده گوسفندی یا مخلوط گوسفندی و گوساله استفاده می شود. استفاده از گوشت مرغ باعث می شود غذا سبک تر و کم چرب تر باشد، اما طعم آن کمی متفاوت از نسخه سنتی خواهد بود.

در پایان :

تتالی (ته تالی) یک غذای سنتی، ساده و در عین حال خوشمزه است که با مواد اولیه در دسترس و روش پخت آسان، می تواند زینت بخش سفره های شما باشد. این غذا با طعم متعادل و بافت آبدارش، هم برای وعده های خانوادگی و هم برای مهمانی های کوچک مناسب است. با رعایت نکات ذکرشده و تنظیم چاشنی ها بر اساس ذائقه خود، می توانید تتالی را به یک غذای به یادماندنی تبدیل کنید. امیدواریم از پخت و سرو این غذای اصیل اراکی لذت ببرید!

گردآوری: بخش آشپزی بیتوته