آزمایش CMP: سلامتی کلی در یک نگاه

آزمایش CMP یا Comprehensive Metabolic Panel یک آزمایش خون است که به منظور اندازه گیری سطوح مختلفی از شاخص های بالینی در بیماران بکار می رود. این آزمایش شامل اندازه گیری سطوح گلوکز، کلسترول، تری گلیسرید، سدیم، پتاسیم، کلسیم، آلبومین، بیلی روبین و آنزیم های کبدی مانند آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) و آلانین آمینوترانسفراز (ALT) است.

 

آزمایش CMP به عنوان یک آزمایش خونی تشخیصی برای بررسی وضعیت سلامتی کلی بدن بکار می‌رود و به دلیل دقت بالای آن، معمولاً به عنوان یکی از آزمایش‌های پایه در برنامه‌های آزمایشات پزشکی مصرف می‌شود. همچنین، این آزمایش به عنوان یک ابزار برای پایش وضعیت سلامتی بیمارانی که به عنوان بیمار مزمن دارو مصرف می‌کنند، بکار می‌رود.

 

در زیر به بررسی شاخص‌های مختلفی که در آزمایش CMP مورد بررسی قرار می‌گیرند، پرداخته‌ایم:

 

• گلوکز: گلوکز سطح قند خون را نشان می‌دهد و میزان نرمال آن بین 70 تا 100 میلی گرم در دسی لیتر است.

 

• کلسترول: کلسترول سطح چربی خون را نشان می‌دهد و میزان نرمال آن کمتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر است.

 

• تری‌گلیسرید: تری‌گلیسرید سطح چربی خون را نشان می‌دهد و میزان نرمال آن کمتر از 150 میلی گرم در دسی لیتر است.

 

• سدیم: سدیم سطح الکترولیت‌های خون را نشان می‌دهد و میزان نرمال آن بین 135 تا 145 میلی‌گرم در دسی لیتر است.

 

• پتاسیم: پتاسیم همچنین سطح الکترولیت‌های خون را نشان می‌دهد و میزان نرمال آن بین 3.5 تا 5.0 میلی‌گرم در دسی لیتر است.

 

• کلسیم: کلسیم سطح کلسیم خون را نشان می‌دهد و میزان نرمال آن بین 8.5 تا 10.2 میلی گرم در دسی لیتر است.

 

• آلبومین: آلبومین سطح پروتئین در خون را نشان می‌

نام کامل آزمایش CMP، Comprehensive Metabolic Panel است.

• آزمایش CMP با نام‌های دیگری همچون Comprehensive Metabolic Panel، Chem 14، Chem 20، SMA 14، SMA 20، Sequential Multi-Channel Analysis، Metabolic Panel، Metabolic Panel 14، Metabolic Panel 20، Renal Function Panel شناخته می شود.

نوع نمونه برای آزمایش CMP، نمونه خون است.

برای انجام آزمایش CMP، از نمونه خون استفاده می شود. برای گرفتن نمونه خون معمولاً از ورید دست یا آرنج استفاده می شود. پیش از انجام آزمایش، منطقه ای که نمونه خون از آن گرفته خواهد شد، با الکل تمیز شده و سپس یک سوزن و شلنگ به ورید دسترسی داده می شود. سپس، نمونه خون به یک لوله خالی از هوا و سپس به آزمایشگاه ارسال می شود.

 

بهتر است پیش از نوبت آزمایش، حداقل 8 ساعت با مصرف غذای سنگین و فست فود و همچنین برخی از داروها از جمله آنتی بیوتیک ها، آسپرین و داروهای کاهنده قند خون خودداری کنید تا نتیجه آزمایش دقیق تر باشد. همچنین، در صورت مصرف هر گونه داروی تجویز شده توسط پزشک، حتماً باید از پزشک خود در مورد اینکه آیا باید آن را قبل از آزمایش مصرف کنید یا نه، سوال کنید.

آزمایش CMP به طور کلی از خطرات و عوارض جدی برای بیماران صورت نمی گیرد، اما ممکن است در بعضی از موارد ممکن است علائمی ظاهر شود. برخی از این علائم عبارتند از:

 

درد و یا تورم در محلی که نمونه خون گرفته شده است.

 

خونریزی در محل نمونه گیری، به خصوص در صورتی که بیمار داروی خون گرفتگی دارد.

 

احتمال اشتباه در تفسیر نتایج، به خصوص در صورتی که نمونه خون به درستی جمع آوری نشده باشد.

 

در صورتی که بیمار دچار بیماری کبدی یا کلیوی است، ممکن است نتایج آزمایش CMP با نتایج واقعی تفاوت داشته باشد.

 

به هر حال، باید توجه داشت که خطرات ذکر شده بسیار نادر و کمیاب هستند و بیشتر بیماران بدون هیچ گونه مشکلی این آزمایش را انجام می دهند. در صورتی که بعد از آزمایش هرگونه علائم نامطلوبی دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.

باید به صورت 8-12 ساعت چیزی نخورید و ناشتا باشید.

قبل از انجام آزمایش CMP از مصرف نوشیدنی های الکلی و دخانیات خودداری کنید.

 

آزمایش CMP به عنوان یک آزمایش تشخیصی برای بررسی وضعیت سلامتی کلی بدن و همچنین برای تشخیص بعضی بیماری ها تجویز می شود. برخی از مواردی که این آزمایش برای تشخیص آن‌ها مورد استفاده قرار می گیرد عبارتند از:

 

– بررسی وضعیت کلی بیماران در زمان بررسی پزشکی معمولی.

– تشخیص بیماری های کبدی مانند هپاتیت و سیروز کبد.

– بررسی وضعیت کلیوی و تشخیص بیماری های کلیوی.

 

– بررسی وضعیت قلبی و عروقی و تشخیص بیماری هایی همچون بیماری‌های قلبی و عروقی.

– بررسی وضعیت تغذیه‌ای و تشخیص بیماری هایی همچون دیابت و بیماری های مرتبط با چربی خون.

 

– بررسی وضعیت اسیدیته خون و تشخیص بیماری هایی مانند اسیدوز و آلکالوز.

– بررسی وضعیت عملکرد تیروئید و تشخیص بیماری های تیروئید.

– بررسی وضعیت عملکرد آندوکرین و تشخیص بیماری هایی مانند آدیسون و کوشینگ.

– بررسی وضعیت سلامت بیماران قبل از برخی از عمل های جراحی.

 

با این حال، تصمیم نهایی برای تجویز آزمایش CMP بر عهده پزشک شما است و باید با او مشاوره کنید که آیا این آزمایش برای شما مناسب است یا نه.

بعضی داروها و عوامل مداخله گر ممکن است بر نتایج آزمایش CMP تأثیر بگذارند و باید قبل از انجام آزمایش به پزشک خود اطلاع داده شوند. برخی از داروها و عوامل مداخله‌گر آزمایش CMP عبارتند از:

 

• داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن، که ممکن است باعث کاهش سطح آنزیم‌های کبدی در نتیجه آزمایش شوند.

 

• داروهای قلبی مانند آمیودارون، اندراپریل و کاروبوکسیلات، که ممکن است سبب افزایش سطح آنزیم‌های کبدی در نتیجه آزمایش شوند.

 

• داروهای ضدافسردگی مانند فلوکستین و سرترالین، که ممکن است باعث کاهش سطح آنزیم‌های کبدی در نتیجه آزمایش شوند.

 

• داروهای تنظیم کننده قند خون مانند اینسولین و متفورمین، که ممکن است باعث کاهش سطح گلوکز خون در نتیجه آزمایش شوند.

 

• داروهای تنظیم کننده تیروئید مانند لووتیروکسین، که ممکن است باعث تغییر در سطح TSH و تیروکسین در نتیجه آزمایش شوند.

 

• دخانیات، الکل، قهوه و غذاهای سنگین پرچرب قبل از آزمایش، که ممکن است باعث تغییرات در نتایج آزمایش شوند.

 

• ورزش شدید و فعالیت بدنی قبل از آزمایش، که ممکن است باعث تغییرات در نتایج آزمایش شود.

 

به هر حال، برای آماده سازی بهتر برای آزمایش CMP، بهتر است با پزشک خود در مورد هر دارویی که در حال مصرف هستید و هر عاملی که می‌تواند بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارد، صحبت کنید.

آزمایش CMP برای بررسی وضعیت سلامتی کلی بدن و همچنین برای تشخیص بعضی بیماری ها انجام می شود. نتایج آزمایش CMP شامل مقادیر سرمی برای چندین آنزیم کبدی، گلوکز، کلسترول، کلسیم و سایر نشانگرهای بیوشیمیایی است.

 

تفسیر نتایج آزمایش CMP بستگی به سطح هر یک از این نشانگرهای بیوشیمیایی دارد و همچنین به وضعیت سلامتی کلی بیمار و سابقه پزشکی و داروهایی که در حال مصرف هستند، وابسته است. با این حال، برخی از تفسیرهای معمول برای نتایج آزمایش CMP عبارتند از:

 

• آنزیم‌های کبدی: نتایج آزمایش CMP شامل سطح آنزیم‌های کبدی مانند آلانین آمینوترانسفراز (ALT)، آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) و آلکالین فسفاتاز (ALP) است. افزایش سطح این آنزیم‌ها ممکن است نشان دهنده آسیب به کبد باشد.

 

• گلوکز: سطح گلوکز در آزمایش CMP ممکن است نشان دهنده بیماری دیابت باشد.

 

• کلسترول: سطح کلسترول در آزمایش CMP ممکن است نشان دهنده خطر بالای بیماری های قلبی و عروقی باشد.

 

• کلسیم: سطح کلسیم در آزمایش CMP ممکن است نشان دهنده بیماری هایی همچون هیپرپاراتیروئیدیسم و هیپوپاراتیروئیدیسم باشد.

 

• سایر نشانگرهای بیوشیمیایی: سایر نشانگرهای بیوشیمیایی مانند کراتینین، سدیم، پتاسیم و مگنزیم نیز در آزمایش CMP اندازه‌گیری می‌شوند و نتایج آن ها می‌تواند برای تشخیص بعضی بیماری ها مفید باشد.

 

به هر حال، تفسیر نتایج آزمایش CMP برای هر فرد به صورت جداگانه باید با پزشک خود مشاوره شود. پزشک شما می تواند بیشتر در مورد نتایج آزمایش CMP شما توضیح دهد و برای تشخیص بیماری و تعیین درمان مناسب، دستورالعمل های لازم را ارائه کند.

مقادیر نرمال آزمایش CMP بستگی به آزمایشگاه و روش انجام آزمایش دارد و ممکن است در هر آزمایشگاه متفاوت باشد. با این حال، معمولاً مقادیر نرمال برای آزمایش CMP در آزمایشگاه های مختلف به صورت زیر است:

 

• آلانین آمینوترانسفراز (ALT): زیر 40 واحد در لیتر (U/L)

• آسپارتات آمینوترانسفراز (AST): زیر 40 U/L

 

• آلکالین فسفاتاز (ALP): زیر 120 U/L

• بیلی روبین: زیر 1.2 میلی‌گرم در دسی لیتر (mg/dL)

 

• کلسترول: بین 125-200 میلی‌گرم در دسی لیتر

• گلوکز: بین 70-100 میلی‌گرم در دسی لیتر

 

• کراتینین: بین 0.6-1.2 میلی‌گرم در دسی لیتر

• سدیم: بین 135-145 میلی‌گرم در دسی لیتر

 

• پتاسیم: بین 3.5-5.0 میلی‌گرم در دسی لیتر

• کلسیم: بین 8.6-10.3 میلی‌گرم در دسی لیتر

 

مجموعه مقادیر نرمال آزمایش CMP ممکن است با وابستگی به جنسیت، سن، وضعیت سلامتی و سابقه پزشکی شخص، تغییر کند. به هر حال، برای تفسیر نتایج آزمایش CMP، باید با پزشک خود مشاوره کنید و بهتر است تفاوت مقادیر نرمال در هر آزمایشگاه را با او بررسی کنید.

برخی از سوالات رایج درباره آزمایش CMP عبارتند از:

 

• آیا برای انجام آزمایش CMP باید با شکم خالی باشم؟

پاسخ: بسته به آزمایشگاه ممکن است نیاز به شکم خالی باشد. به عنوان مثال، در صورتی که سطح گلوکز در نمونه خون اندازه‌گیری شود، باید حداقل 8 ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید.

 

• آیا باید قبل از انجام آزمایش CMP داروهای خاصی را قطع کنم؟

پاسخ: بسته به داروهایی که مصرف می‌کنید، پزشک شما ممکن است از شما بخواهد قبل از آزمایش CMP مصرف آن‌ها را متوقف کنید. به هر حال، هرگز نباید بدون مشاوره با پزشک خود مصرف داروهای خود را قطع کنید.

 

• آیا آزمایش CMP دردناک است؟

پاسخ: خیر، آزمایش CMP دردناک نیست. آزمایش CMP با پرداختن به یک نوک تیغه کوچک در زیر پوست شما انجام می‌شود و ممکن است کمی دردناک باشد.

 

• چه مقدار زمان برای دریافت نتایج آزمایش CMP لازم است؟

پاسخ: معمولاً بین 24 تا 48 ساعت زمان لازم است تا نتایج آزمایش CMP آماده شوند، اما بستگی به آزمایشگاهی که آزمایش را انجام می‌دهد دارد. پزشک شما پس از دریافت نتایج آزمایش CMP، به شما توضیح خواهد داد که آیا نتایج شما در محدوده نرمال هستند یا خیر.

 

• آیا آزمایش CMP برای تشخیص بیماری‌های خاصی مفید است؟

پاسخ: آزمایش CMP برای تشخیص بسیاری از بیماری‌ها و مشکلات سلامتی، از جمله بیماری‌های کبدی، بیماری‌های کلیوی، دیابت و اختلالات الکترولیتی مفید است. با این حال، برای تشخیص دقیق بیماری‌ها نیاز به انجام آزمایش‌های دیگر نیز وجود دارد.

بعضی از نکات مهم دیگر درباره آزمایش CMP عبارتند از:

 

آزمایش CMP یکی از آزمایش‌های پایه ای است که در بیمارستان‌ها و مراکز پزشکی مختلف قابل انجام است.

 

آزمایش CMP شامل اندازه‌گیری سطح چندین نشانگر بیوشیمیایی در خون شما است که می‌تواند به پزشک شما کمک کند تا سلامتی کلی شما را ارزیابی کند.

 

برای تفسیر نتایج آزمایش CMP، باید با پزشک خود صحبت کنید. پزشک شما می‌تواند به شما توضیح دهد که آیا نتایج شما در محدوده نرمال هستند یا خیر، و در صورت وجود هرگونه اختلال، اقدامات درمانی را برای شما پیشنهاد دهد.

 

بهتر است قبل از انجام آزمایش CMP، با پزشک خود در مورد داروهایی که در حال مصرف هستید و هرگونه مشکل سلامتی قبلی صحبت کنید.

 

در صورتی که نتایج آزمایش CMP شما در محدوده نرمال نیستند، نیاز به انجام آزمایش‌های دیگر و مشاوره با پزشک خود دارید.

 

آزمایش CMP ممکن است برای برخی از افراد با عوارض کلیوی و کبدی خاص، مانند بیمارانی که دچار بیماری کبدی و یا کبد چربی هستند، نتایج ناصحیح داشته باشد. در این موارد، پزشک شما ممکن است آزمایش‌های دیگر را به شما توصیه کند.

از اطلاعات موجود در این مقاله نباید به عنوان جایگزین نظر حرفه ای پزشک استفاده شود. اگر در مورد سلامتی خود سوالی دارید حتما با پزشک خود تماس بگیرید.