کربوپلاتین؛ همه چیز درباره عوارض و نحوه مصرف

• نام دارو: کربوپلاتین

• نام لاتین: Carboplatin

• نام تجاری: Paraplatin ® ، Carboplatin Teva ، Carboplatin Accord و غیره

• رده دارویی: داروی ضد سرطان - ترکیبات پلاتینیوم (آلکیله کننده)

• اشکال دارویی: ویال تزریقی 

• فروش دارو: با نسخه پزشک متخصص انکولوژی - داروی بیمارستانی

• سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC) - خط اول همراه با پاکلیتاکسل یا جم‌سیتابین

• سرطان ریه سلول کوچک (SCLC)

• سرطان تخمدان پیشرفته

• سرطان سر و گردن

• سرطان مثانه

• سرطان بیضه و سمینوما

• سارکوم بافت نرم

• تومورهای ژرم سل (در کودکان و بزرگسالان)

• سرطان دهانه رحم

• حساسیت شناخته‌شده به کربوپلاتین یا سایر داروهای حاوی پلاتین (سیس‌پلاتین، اگزالی‌پلاتین)

• نارسایی شدید کلیه (کلیرانس کراتینین کمتر از ۱۵-۲۰ میلی‌لیتر در دقیقه)

• سرکوب شدید مغز استخوان (نوتروپنی یا ترومبوسیتوپنی شدید)

>مقدار، نوع و توالی زمانی داروهایی که مصرف می کنید به موارد زیر بستگی دارد:

• سن بیمار

• نوع و شدت بیماری تحت درمان

• نحوه واکنش به اولین مقدار مصرفی دارو

• سایر شرایط پزشکی بیمار

 

• دوز معمول بر اساس فرمول Calvert: دوز (mg) = AUC هدف × (GFR + ۲۵)

• AUC هدف معمولاً ۴-۷ (برای درمان ترکیبی ۴-۶ و مونوتراپی ۵-۷)

• در بیماران با عملکرد کلیوی طبیعی: ۳۰۰-۴۰۰ میلی‌گرم بر مترمربع هر ۳-۴ هفته

• تزریق وریدی آهسته (۳۰-۶۰ دقیقه) بعد از هیدراتاسیون کافی

• معمولاً همراه با پاکلیتاکسل، اتوپوزید، جم‌سیتابین یا پمترکسد 

• تهوع و استفراغ شدید (به خصوص ۶-۱۲ ساعت پس از تزریق)

• کاهش شدید پلاکت (ترومبوسیتوپنی) - شایع‌ترین عارضه محدودکننده دوز

• کاهش گلبول‌های سفید (نوتروپنی)

• کم‌خونی (آنمی)

• ریزش مو (آلوپسی)

• خستگی و ضعف شدید

• کاهش اشتها

• اسهال یا یبوست

• نوروتوکسیسیتی (به مراتب کمتر از سیس‌پلاتین)

• نفروتوکسیسیتی (آسیب کلیوی - کمتر از سیس‌پلاتین)

• واکنش‌های آلرژیک (آنافیلاکسی در برخی بیماران)

• اختلالات الکترولیتی (کاهش منیزیم، پتاسیم، سدیم)

• وزوز گوش یا کاهش شنوایی (نادرتر از سیس‌پلاتین)

• سندرم همولیتیک اورمیک (نادر)

• لکوپنی شدید و خطر عفونت

• خونریزی به دلیل ترومبوسیتوپنی شدید

نکته: در صورت مشاهده هر کدام از این علائم حتما به پرشک خود اطلاع دهید.

• آمینوگلیکوزیدها (جنتامایسین، آمیکاسین) → افزایش نفروتوکسیسیتی و اتوتوکسیسیتی

• داروهای نفروتوکسیک (سیکلوسپورین، آمفوتریسین B)

• داروهای میلوساپرسور (کلوزاپین، والپروئیک اسید)

• فنی‌توئین → کاهش سطح فنی‌توئین

• واکسن‌های زنده (BCG، سرخک، اوریون) → خطر عفونت شدید

• وارفارین → افزایش اثر ضد انعقادی

• تاکسان‌ها (پاکلیتاکسل) → افزایش خطر نوروپاتی (در صورت تزریق قبل از کربوپلاتین)

• نفازودون، ریتوناویر → ممکن است متابولیسم را تغییر دهند

نکته: برای جلوگیری از این تداخل، لیست تمام داروهایی که مصرف می کنید را در اختیار پزشکتان قرار دهید。

• حساسیت به داروهای دیگر: در صورت سابقه حساسیت به سیس‌پلاتین یا اگزالی‌پلاتین با احتیاط شدید و احتمالاً دسنسیتیزاسیون استفاده شود.

 

• مصرف کربوپلاتین در دوران بارداری: دسته D - ممنوع. باعث نقایص جنینی و مرگ جنین می‌شود.

 

• مصرف کربوپلاتین در دوران شیردهی: ممنوع. دارو وارد شیر مادر می‌شود و برای نوزاد سمی است.

 

• مصرف کربوپلاتین در سالمندان: به دلیل کاهش عملکرد کلیه، دوز باید با احتیاط و بر اساس GFR تنظیم شود.

 

• مصرف کربوپلاتین در کودکان: تأیید شده و ایمن است؛ دوز بر اساس وزن بدن یا BSA محاسبه می‌شود.

• کربوپلاتین یک عامل آلکیله‌کننده آنالوگ پلاتین است.

• با اتصال به DNA و ایجاد پیوندهای عرضی (cross-link) بین رشته‌های DNA مانع تکثیر و رونویسی می‌شود.

• باعث آپوپتوز (مرگ برنامه‌ریزی‌شده) سلول‌های سرطانی می‌گردد.

• نسبت به سیس‌پلاتین نفروتوکسیسیتی و اتوتوکسیسیتی کمتر و میلوستوپرسیون (به خصوص ترومبوسیتوپنی) بیشتر دارد.

• در دمای اتاق (۱۵-۳۰ درجه سانتی‌گراد) و دور از نور نگهداری شود.

• پس از رقیق‌سازی با دکستروز ۵٪ یا نرمال سالین تا ۸ ساعت در دمای اتاق پایدار است.

• از یخ‌زدگی محافظت شود.

• دور از دسترس کودکان نگهداری شود.

• قبل و بعد از تزریق مایعات فراوان بنوشید (هیدراتاسیون کافی).

• از داروهای ضد تهوع طبق دستور پزشک به موقع استفاده کنید.

• از تماس با افراد مبتلا به عفونت خودداری کنید.

• از بارداری در طول درمان و حداقل ۶ ماه پس از آن جلوگیری کنید.

• در صورت بروز کبودی، خونریزی یا تب فوراً به پزشک اطلاع دهید.

• آزمایش خون منظم (CBC، عملکرد کلیه و کبد) انجام دهید.

• از مصرف خودسرانه داروهای گیاهی یا مکمل بدون نظر پزشک خودداری کنید.

مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد؛ خود درمانی و تجویز دارو با تکیه بر این مطالب جایز نیست. برای مصرف دارو حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید。