آموزش اندازه گیری قند خون در خانه و راهنمای خرید دستگاه قند خون

مجموعه: بیماری ها و راه درمان

دستگاه تست قند خون ابزاری پزشکی برای کمک به نظارت بر مقدار گلوکز خون است

کاهش قند خون از استاندارد متعارف (بسته به جنسیت و سن متفاوت است)، باعث بروز بیماری هیپوگلیسمی(هایپوگلیسمی) می‌گردد. افزایش قند خون از استاندارد متعارف نیز باعث بیماری هیپرگلیسمی (هایپرگلیسمی) می‌گردد که نوع حاد آن، دیابت نامیده می‌شود.

مقادیر قند خون مطلوب برای افراد مبتلا به دیابت به شرح زیر می‌باشد:

- قند خون ناشتا: ۷۰ تا ۱۳۰ میلی‌گرم در دسی لیتر (۳/۹ تا ۷/۲ میلی‌مول بر لیتر)

- قند خون پس از وعده غذایی: کمتر از ۱۸۰ میلی‌گرم در دسی لیتر (۱۰ میلی‌مول بر لیتر)

- قند خون ۲ ساعت پس از صرف غذا: کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی لیتر (۷/۸ میلی‌مول بر لیتر)

قند خون ۲ ساعت بعد از صرف غذا در فرد عادی باید کمتر از ۱۲۰ میلی‌گرم در دسی لیتر (۶/۶ میلی‌مول بر لیتر) باشد، ولی هدف مطلوب در بیماران دیابتی این است که این قند خون به کمتر از ۱۴۰ میلی‌گرم در دسی لیتر برسد. (۷/۸ میلی‌مول بر لیتر)

به فرآیند کنترل قند خون توسط خود بیمار در خانه با دستگاهی به نام گلوکومتر گفته می شود. این روش بسیار کم زحمت و نسبتا دقیق است. کنترل قند خون برای همه بیماران دیابتی و به طور خاص بیمارانی که انسولین دریافت میکنند، توصیه میشود.

دستگاه تست قند خون ابزاری پزشکی برای کمک به نظارت بر مقدار گلوکز (یک نوع قند موجود در خون که عامل اصلی بیماری هایی نظیر دیابت است) خون است. با وجود نقش قابل توجه آن، انتخاب جدیدترین و بهترین مارک دستگاه تست قند خون به دلیل تنوع گسترده این محصولات تا حدودی ممکن است دشوار باشد.

خرید بهترین برند همیشه انتخابی عاقلانه است، زیرا باعث می شود شما در مسیر داشتن محصولی با کیفیت قرار گیرید، به ویژه اگر این محصولات مرتبط با زمینه پزشکی و سلامت باشند. ما بیش از آنکه زمان و پول خود را صرف هزینه های آزمایشگاهی کنیم، می توانیم با تهیه لوازم پزشکی مناسب همچون “دستگاه تست قند خون“، بر شرایط سلامتی خود نظارتی دقیق داشته باشیم.

افزایش قند خون از استاندارد متعارف نیز باعث بیماری هیپرگلیسمی می‌گردد 

انواع دستگاه قند خون:

دستگاه قند خون خانگی نواری: در هر خانه ای که فردی مبتلا به دیابت است می بایست دستگاه قند خون خانگی برای کنترل میزان گلوکز موجود در خون وجود داشته باشد.

دستگاه قند خون مچی: دستگاه قند خون مچی با بسته شدن به مچ دست مانند ساعت و بدون سوزش و بدون خونگیری میزان قند خون را اندازه می گیرد و در صورت کاهش یا افزایش قند خون هشدار می دهد تا فرد را متوجه کند.

دستگاه قند خون بدون نوار: برای کودکانی که به بیماری دیابت مبتلا هستند و تحمل درد ناشی از خونگیری را ندارند، دستگاه تست قند بدون نوار بهترین روش برای حفظ سلامتی کودکانمان است. گلوکومتر بدون نوار از طریق سنسور، قند خون شما را حتی تا هشت ساعت قبل نیز نشان می دهد. از مزایای دیگر دستگاه های تست قند بدون نوار این است که ضد آب اند و حتی در استخر و حمام هم کاربری دارند. 

 در هر خانه ای که فردی مبتلا به دیابت است باید دستگاه قند خون خانگی وجود داشته باشد

هنگام خرید دستگاه قند خون به چه نکاتی توجه کنیم:

بطور کلی دستگاه های تست قندخون شامل اجزای زیر می‏باشند:

دستگاه ،نوار تست ،سوزن لنست، قلم لانست یا قلم نمونه گیری، باتری ، CD و دفترچه راهنما ، کارت گارانتی ، کیف مخصوص

دقت اندازه‏ گیری:

یکی از مهم‏ترین ویژگی‏ها در خرید دستگاه تست قندخون که باید به آن توجه کرد، دقت اندازه‎گیری آن در نتایج اعلامی است. نتیجه اندازه ‏گیری بسیار حیاتی و تعیین کننده است و بایستی صحیح و دقیق باشد و کمترین میزان خطا را به همراه داشته باشد. چرا که پزشک شما با مشاهده این نتایج در روند درمانی شما قرار می‏گیرد.

سیستم کنترل حجم خون :

دستگاههایی که مجهز به سیستم کنترل حجم خون (BVC) می باشند از بهترین دستگاههای موجود در بازار می باشند . در این دستگاهها اگر خون ناکافی به دستگاه بدهید دستگاه عدد کمتر و اشتباه به شما نشان نمی دهد بلکه به شما error  نشان می دهد . ولی دستگاههایی که این سیستم را ندارند در صورت دادن خون ناکافی به دستگاه ، به شما عدد پایین نشان می دهد. 

نوار آزمایش:

در هر جعبه دستگاه‌های گلوکومتر که از بازار خریداری می‌کنید چندین نوار اندازه‌گیری قند خون وجود دارد که شما قطره خونتان را به روی آن می‌چکانید و درون دستگاه می‌گذارید. سطح این نوارها به مواد شیمیایی آغشته شده است که با قند خون شما واکنش نشان می‌دهند. در برخی دستگاه‌ها لازم است قبل از این‌که نوار اندازه‌گیری قند خون را درون دستگاه بگذارید یک کد را وارد کنید. این کد روی بسته حاوی نوارها درج شده است. پس از وارد کردن کد، دستگاه تنظیم شده و میزان قند خون را نشان می‌دهد. کد دستگاه برای کالیبراسیون به کار می‌رود و نشان‌دهنده دقت بیشتر دستگاه است. آنچه که در این رابطه اهمیت دارد آن است که اولا از نوارهای دارای تاییدیه وزارت بهداشت (هولوگرام) استفاده کنید و ثانیا به نگام تهیه نوارهای تست قند خون از اعتبار تاریخ مصرف آنها اطمینان پیدا نمایید. البته برخی دستگاه‌ها قابلیت تشخیص نوارهای تاریخ مصرف گذشته را دارند ولی به هرحال توجه به تاریخ مصرف نوارها ضروری است.

دستگاههایی که مجهز به سیستم BVC می باشند از بهترین دستگاه موجود در بازار می باشند

روش اندازه گیری قند خون:

اندازه گیری قند خون در دستگاه های تست قند خون با ۲ روش انجام می شود:

فتومتری و یا الکتروشیمیایی.

فتومتری: دستگاه هایی که با این سیستم کار می کننند، به یک منبع نور، نیاز در داخل دستگاه نیاز دارند. در واقع، نور منعکس شده اندازه گیری می شود. در این روش، گلوکز طی واکنش آنزیمی، یک ماده رنگی تولید می کند. نور با طول موج مشخص به نوار تست قند خون می رسد و ماده رنگی تولید شده نور را جذب می کند. مقدار ماده رنگی تولید شده با مقدار گلوکز نمونه متناسب است.

گلوکز بیشتر در نمونه، رنگ بیشتر تولید می کند، نوار نور بیشتری را جذب و بنابراین نور کمتری را منعکس می کند، بنابراین مشخص می شود که قند خون بالاست.

الکتروشیمیایی: در این روش، گلوکز طی واکنش آنزیمی اکسید می شود که الکترون تولید کند. تعداد الکترون هایی که به دام می افتد، با مقدار گلوکز نمونه متناسب است. گلوکز بیشتر، الکترون بیشتر و گلوکز کمتر، الکترون کمتر تولید می کند.

روش فتومتری، در صورتی می تواند کارایی خوبی داشته باشد که دستگاه کاملا تمیز باشد. ولی از آنجا که اغلب بیماران به این موضوع واقف نیستند، معمولا لنز دستگاه خود را تمیز نمی کنند، بنابراین، این موضوع می تواند روی نتایج حاصله از دستگاه اثر بگذارد. روش الکتروشیمیایی چون وابسته به نور نیست، از خطاهای ناشی از تمیز نکردن دستگاه جلوگیری می کند.

میزان خون لازم :

میزان قطره خونی که برای اندازه‌گیری قند خون باید به دستگاه بدهید، متفاوت است. این میزان از ۳/۰ میکرو‌لیتر تا ۲ میکرو‌لیتر متفاوت است. انواع قدیمی‌تر دستگاه گلوکومتر نیاز به مقدار خون بیشتری دارند. تقریبا یک تا ۲ میکرولیتر خون برای هر بار اندازه‌گیری قند خون، مقدار مناسب و قابل قبولی است. در این خصوص بهتر است از دستگاه‌هایی استفاده کنید که بصورت خودکار، امکان تنظیم حجم خون مورد نیاز را دارا هستند.

اندازه گیری از نقاط  دیگر :

بعضی از دستگاه‌ها علاوه بر اندازه گیری از نوک انگشتان، قابلیت اندازه گیری از ساعد و بازو را هم دارند که این ویژگی برای کسانی که روزانه چند بار باید نمونه گیری کنند موضوع مهمی است. زیرا معمولا افراد دیابتی به صورت منظم ۳ تا ۴ بار در روز قند خون خود را اندازه گیری می‌کنند.

داشتن حافظه و گرفتن میانگین :

موضوع مهمی که پزشک شما برای تنظیم برنامه درمان به آن توجه دارد میانگین دوره ای میزان قند شما است. به همین علت اکثر دستگاه‌ها دارای حافظه برای ذخیره میزان قند خون هستند. داشتن امکان محاسبات هفتگی، دو هفتگی و ماهانه قند خون امکان این محاسبه را برای شما آسانتر و دقیق‌تر می‌کند خصوصا برای افراد مسن که حوصله محاسبات ریاضی و…. را ندارند.

میزان قطره خونی که برای اندازه‌گیری قند خون باید به دستگاه بدهید، متفاوت است

سرعت اندازه‌گیری :

دستگاه‌های مختلف موجود در بازار در طول زمان‌های متفاوتی قند خون شما را اندازه‌گیری کرده و نشان می‌دهند. این زمان از ۵ ثانیه تا ۶۰ ثانیه متفاوت است. طبیعتا هرچه سرعت اندازه‌گیری بیشتر باشد، میزان آرامش روحی شما و نیز سرعت واکنشی که باید به نتایج داشته باشید، بیشتر خواهد بود.

قابلیت اتصال به کامپیوتر : 

تجزیه و تحلیل نمودارهای نتایج و نوسانات قند خون، کمک بزرگی در تنظیم دوز دارو به کادر پزشکی می کند.

اندازه ‏ی دستگاه:

دستگاه‏های تست قندخون به شکلی طراحی شده ‏اند که حمل آن به راحتی انجام می‏گیرد و فضای زیادی را اشغال نمی‏کنند. با این حال دستگاه‏ هایی هم هستند که نسبت به دستگاه‏های دیگر جمع و جورتر می‏باشند.

اصالت دستگاه :

مهم‌ترین مشخصه در این رابطه توجه به هولوگرام وزارت بهداشت است. هولوگرام و شماره مجوز وزارت بهداشت به عنوان اولین پیش شرط جهت اطمینان از اصالت دستگاه و بهترین چاره‌جویی برای در امان بودن از دستگاه‌های تقلبی است. نصب هولوگرام بر روی دستگاه در واقع برچسب اطمینانی برای شما محسوب می‌شود که دستگاه از لحاظ ایمنی مورد تایید وزارت بهداشت است و از مجاری قانونی وارد کشور شده است. متاسفانه در کشور ما، تعداد زیادی کمپانی چینی، تایوانی و کره‌ای اقدام به عرضه محصولات کم‌کیفیت با پیشنهادهای قیمتی ارزان نموده‌اند که فروشندگان نیز به علت سود بالاتر ممکن است آنها را پیشنهاد کنند، اما باید توجه داشت که توصیه پزشکان و متخصصین دستگاه‌های مطرح اروپایی می‌باشد که از طریق مجاری رسمی و تحت نظارت وزارت بهداشت وارد کشور شده‌اند.

گارانتی و خدمات پس از فروش:

یکی از نکات بسیار مهم در خرید دستگاه تست قندخون، توجه به پشتیبانی و خدمات پس از فروش محصول می‏باشد. از آنجا که دستگاه‏های تست قندخون برای اندازه‏ گیری نیاز به نوار تست مخصوص به خود را دارند و نوارها هم یکبار مصرف می‏باشند، بایستی دستگاهی خریداری شود که شرکت واردکننده و نماینده در داخل کشور داشته باشند تا پس از اتمام نوار تست، توسط شرکت مربوطه نوار تست آن همه جا و همه زمان در دسترس باشد. علاوه بر آن چنانچه دستگاه دچار نقص فنی شد قابلیت تعمیر و یا تعویض آن از سوی نماینده فراهم باشد.

دستگاه‏های تست قندخون به شکلی طراحی شده ‏اند که حمل آن به راحتی انجام می‏گیرد

نکاتی که قبل از گرفتن قند خون باید بدانید:

- حتما باید تاریخ مصرف نوار را نگاه کنیم 

- نباید انگشت را برای جمع شدن خون فشار داد، زیرا این کار قند خون را تغییر می دهد. به جای آن باید انگشتان را یکی دو دقیقه آویزان نگه داشت تا خون به آرامی در آنها جمع شود. 

- برای اندازه گیری قند خون اول باید دست ها را شست و خشک کرد، زیرا چربی پوست دست می تواند روی میزان قند خون اثر بگذارد. ولی لازم نیست پوست را با الکل ضدعفونی کنید 

- از وسط انگشت خون نگیرید، بلکه سوزن را باید به کناره ها وارد کرد.

- بیمار باید در ساعات و حالات مختلف قند خون را کنترل کند. 

به عنوان مثال صبح ناشتا، قبل از ناهار، قبل از شام و دو ساعت بعد از هر یک از وعده های غذایی و نیز قبل از خوابیدن و در ساعت سه بامداد می تواند قند را کنترل کند و به صورت چرخشی زمان چک قند در روزهای مختلف را تغییر دهد. 

- با خوردن غذاهای نشاسته ای، قند خون بالاتر می رود، در حالی که غذاهای پروتئینی کمتر قند را بالا می برند.خوردن غذاهای فیبردار نیز به دلیل کند کردن جریان حرکت غذا در روده ها، باعث کم شدن قند خون می شوند. 

- هر گونه فعالیت ورزشی قند خون را پایین می آورد. همین طور استرس، هیجان، ناراحتی و ترس باعث افزایش قند خون می شود. 

 از وسط انگشت خون نگیرید، بلکه سوزن را باید به کناره ها وارد کرد

آموزش اندازه گیری قند خون در خانه :

شما ممکن است از گلوکومترهایی ساخت شرکت های متفاوت استفاده کنید، اما اساس استفاده از تمامی آنها تقریباً مشابه می باشد در موقع استفاده به نکات زیر دقت کنید:

قبل از استفاده از گلوکومتر جدیدتان، دستورالعملهای استفاده از آن را که در بروشورهاي کارخانه درج شده، بخوانید

یا از راهنمای نمایندگی فروش بخواهید آن را برایتان توضیح دهد.

باتری دستگاه را بررسی کنید. در زمان شروع براي اولین بار بر روي باتري ممکن است چسب باشد که آن را جدا

کنید.

دو دکمه بر روی دستگاه قرار دارد که توسط آن می توانید روز، ماه و ساعت را تنظیم کنید.

به کدی که روی جعبه نوار اندازه گیری نوشته شده دقت کنید و دستگاه را با آن کد تنظیم کنید.

شما می توانید در هنگام خرید از فروشنده بخواهید تا موارد بالا را براي شما انجام دهد.

دستگاه را روشن و امتحان کنید

قلم لانست را یک بار تا آخر بکشید تا بتواند درون انگشت شلیک شود.

نوار اندازه گیری را درون دستگاه قرار دهید

قلم لانست را کنار انگشت خود بزنید، زیرا درد آن کمتر از نوك انگشتان است.

توجه داشته باشید که هر بار از یکی از انگشتان خود براي این منظور استفاده کنید.

قطره خون را روي نوار قرار دهید که درون خود دستگاه مکیده می شود.

پس از چند ثانیه قندخون شما بر روی دستگاه مشخص می شود.

اگر دستگاه علامت High یا Low را نشان داد به این معنی است که میزان قند خون شما خیلی بالاتر و یا پائین تر از مقدار تعریف شده برای دستگاه است که با توجه به دفترچه راهنمای دستگاه می توانید این میزان تعریف شده را مشخص کنید.

سپس نوار تست را دور بیندازید و سوزن درون قلم لانست را تعویض نمائید.

مقدار قند را در جدول اندازه گیری قندخون با ذکر ساعت و تاریخ یادداشت نمائید.

گردآوری:بخش سلامت بیتوته