کشف باستانشناسی در عراق؛ همزیستی مذهبی بینظیری را در ۱۵ قرن پیش به نمایش میگذارد
- مجموعه: اخبار گوناگون
به گزارش شفقنا به نقل از آرتی، این نتایج که توسط محققان دانشگاههای فرانکفورت و ارلانگن-نورنبرگ آلمان به دست آمده است، درک پیشین ما از روابط میان ادیان در قلمرو امپراتوری ساسانی ایران را بازنویسی میکند.
پژوهش چند ماهه اخیر در محوطه باستانی «گیرد-ی کزهاو» در منطقه کردستان عراق، بر روی مجموعهای از سازهها متمرکز بود که اولین بار در سال ۲۰۱۵ کشف شد و قدمت آن به حدود سال ۵۰۰ میلادی بازمیگردد؛ معمایی که تا پیش از این زمان، کاربری دقیق آن نامشخص بود.
ستونهای سنگی مربع شکل با پوشش گچ سفید که تعدادشان به پنج عدد میرسید، همواره احتمال کلیسایی بودن این سازه را مطرح میکرد. این فرضیه با مطالعات ژئوفیزیکی که از وجود دیوارهای اضافی در زیر زمین حکایت داشت، تقویت شد و این گمان را که این «کلیسای احتمالی» بخشی از یک مجموعه صومعهای بزرگتر بوده است، قوت بخشید. با این حال، رابطه این مجموعه با تپه استقراری مجاور، که در کنار یک استحکامات کوچک ساسانی مربوط به قرن پنجم و ششم میلادی قرار دارد، همچنان یک راز علمی باقی مانده بود؛ خصوصاً اینکه خود این استحکامات ساسانی نیز زیر یک گورستان متأخر اسلامی قرار گرفته است.
در فصل کاوش جاری که از اواخر تابستان آغاز شد، تیم تحقیقاتی دو منطقه اصلی را حفاری کرد: یکی منطقهای سطحی در اطراف ستونها، و دیگری برای بررسی گورستان اسلامی با تمرکز بر مستندسازی انسانشناختی. در منطقه سطحی، کشف دیوارهای آجری و کفهای کوبیده شده از خاک، و سپس کفهای جدیدتر ساخته شده از سنگ و آجر خرد شده، به دست آمد. مهمترین کشف، یافتن ستونهای سنگی اضافی بود که نشاندهنده یک طراحی معماری سه صحنی (سه راهرو) با صحن میانی است که از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد یافته؛ قالبی که در معماری اولیه مسیحی منطقه رایج بوده است. همچنین، یک اتاق متمایز کشف شد که کف آن با آجرهای پخته شده به دقت چیده شده و در انتهای شمال غربی به شکل نیمدایره ختم میشود.
تأیید هویت مسیحی و همزیستی ادیان
علاوه بر شواهد معماری، تیم کاوش سرنخ تعیینکنندهای مبنی بر هویت مسیحی مکان به دست آورد: قطعات سفالی که با صلیب مالت تزئین شده بودند. تاریخگذاری پیشنهادی بنا (قرون پنجم و ششم میلادی) وجود ساختارهای اولیه مسیحی مشابه در شمال سوریه و بینالنهرین را تأیید میکند.
اهمیت گستردهتر این کشف در نزدیکی جغرافیایی قابل توجه بین مجتمع مسیحی و استحکامات ساسانی نهفته است. این مجاورت، احتمال همزیستی فرهنگی و مذهبی میان زرتشتیان و مسیحیان را در این محیط روستایی در دوران ساسانی قویاً مطرح میکند. این کشف همچنین راه را برای پرسشهای پژوهشی آینده درباره زمان دقیق روی آوردن ساکنان منطقه به اسلام و شرایط تحول دینی در جوامع روستایی هموار میسازد.
این فعالیتها بخشی از یک پروژه تحقیقاتی وسیعتر است که به دنبال مطالعه جوامع و استقرارهای روستایی در دشت شهرزور در شمال عراق است؛ مناطقی که اغلب به دلیل تمرکز مطالعات بر پایتختها و شهرهای بزرگ، از منظر پژوهشی مغفول ماندهاند. هدف پروژه، درک مبانی اقتصادی و اجتماعی است که شکوفایی تمدنهای باستان را ممکن ساخت. از این رو، تلاشهای آتی بر مطالعه زیرساختهای اقتصادی محل، با استفاده از روشهای پیشرفته باستانشناختی نظیر باستانگیاهشناسی، باستانجانورشناسی و انسانشناسی قضایی متمرکز خواهد بود تا تصویر زندگی جامعهای که در این دیوارها سکونت داشته و جزئیات حیات روزمره، منابع و شیوههای معیشت آنها بازسازی شود.
