اختلالات سلامت روانی: انواع، تشخیص و گزینه های درمان

مجموعه: مشاوره خانواده

اختلالات روانی چیست

شایع ترین انواع اختلالات روانی؛ علائم و درمان

اختلال روانی چیست؟

اختلال رواین به طیف وسیعی از مشکلات روحی گفته می شود که بر تفکر، ادراک ، خلق و خو و رفتار فرد تاثیر می گذار و باعث می شود که بیمار در ایجاد رابطه با دیگران دچار مشکل گردد. مشخصا استرس باعث شدت بیماری روحی افراد میگردد.

به طور کلی نمی توان دلیل واحدی را برای بروز این اختلالات بیان نمود اما برخی عوامل مانند تجاوز جنسی یا جسمی در کودکی، عوامل بیولوژی مانند عدم تعادل شیمیایی در مغز، آسیب های مغزی بر اثر ضربه ، ژن ها و سوابق خانوادگی ، مصرف الکل و مواد مخدر، احسال تنهایی و انزوا و... می توانند در ایجاد اختلالات روانی موثر باشند.

اختلالات روانی بر افکار، رفتار و ادراک فرد تاثیر می گذارد

انواع اختلالات روانی

بسیاری از اختلالات روانی با تظاهرات بالینی مختلف مانند روابط غیرعادی با دیگران ، افکار و عواطف عجیب وغریب و... بروز می کنند. این اختلالات در فرد بیمار باعث پریشانی و استرس می گردند و جنبه های مختلف زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهند.رایج ترین آنها عبارتند از:

1- اختلالات تکوین عصبی 

این نوع اختلالات در دوران نوزادی، کودکی یا بزرگسالی قابل تشخیص هستند این نوع بیماری شامل موارد زیر است:

• کم توانی ذهنی: این اختلال در سنین پیش از 18 سالگی آغاز می شود و با علائمی مانند نقص ذهنی و رفتارهای متناسب با آن مشخص می گردد ضریب هوشی در این نوع بیماران کمتر از 70 می باشد. بطور کلی این اختلال باعث محدویدیت های عملکرد ذهنی در بیمار می گردد.

• تاخیر کلی رشد:  این تاخیرها مربوط به مهارتهای گفتاری، زبانی، حرکتی ، عملکرد اجتماعی و مهارتهای شناختی  است. و در کودکان زیر 5 سال قابل شناسایی است. شناسایی این اختلالات به طور موقت می باشد و با رشد کودک و انجام آزمون های IQ  می توان نظر قطعی در مورد ناتوانی ذهنی این بیماران داد.

• اختلالات ارتباطی: این نوع اختلالات توانایی عملکرد ، درک و گفتار را تحت تاثیر قرار می دهند از جمله این موارد می توان به لکنت زبان، اختلال زبان، اختلال ارتباط اجتماعی و اختلال صدای گفتار اشاره نمود.

• اختلالات طیف اوتیسم: در این نوع اختلال فرد بیمار نمی تواند با دیگران و اجتماع ارتباط و تعامل برقرار نماید و این علائم در جنیه های مهم زندگی از جمله عملکرد اجتماعی و شغلی فرد اختلال جدی ایجاد می نماید.

• اختلال بیش فعالی – کمبود توجه: معمولا این علائم  قبل از سن 12 سالگیدر خانه، مدرسه و موقعیت های اجتماعی تشخیص داده میشوند. علائمی مانند بیش فعالی یا تکانشگری و یا کم توجهی باعث اثر گذاری منفی بر فعالیت های اجتماعی ، شغلی یا دانشگاهی فرد می گردد.

اختلالات روانی - باعث کلافگی و عصبانیت فرد می شود

2- اختلال دوقطبی

اختلالات دوقطبی اغلب شامل تغییر در خلق و خو و تغییر در فعالیت و سطح انرژی قابل تشخیص هستند. از جمله این رفتارها می توان به تغییرات احساسی بین حالت سرخوشی و افسردگی اشاره نمود. چنین حالتهای سرخوشی به عنوان مانیا یا هیپومانیا بیان میگردند. خوشبختانه این افراد با مصرف دارو و روان درمانی می توانند بیماری خود را کنترل نمایند.

• شیدایی:  این حالت با افزایش سطح انرژی و فعالیت و تحریک پذیری بیش از اندازه در بیمار نمایان می شود. خوشحالی و پریشانی ، اعتماد به نفس بیش از اندازه در این نوع اختلال باعث می شود که بیمار فعالیت هایی انجام دهد که عواقب منفی دراز مدتی برایش در پی داشته باشد . مانند قمار و ولخرجی

• دوره افسردگی: افراد دوقطبی در این دوره تمایلی به انجام فعالیت ها  و کارهایی که قبلا از آنها لذت می بردند ندارند. این دوره با احساس افسردگی، بد خلقی و عدم علاقه به انجام کارهای روزمره در افراد نمایان می گرددو باعث ایجاد مشکلاتی مانند کم خوابی و خودکشی می شود.

اختلالات روانی و بررسی رفتارهای افرد دو قطبی

3- اختلالات اضطراب

افراد در این نوع اختلال با ترس بیش از حد و مداوم، اضطراب ، نگرانی و اختلالات رفتاری روبرو هستند. انواع این اختلالات عبارتند از :

• اختلال اضطراب فراگیر: GAD نگرانی بیش از اندازه از وقایع روزمره است که باعث میشود سلامت و عملکرد فرد دچار اختلال گردد.

• ترس از مکان های شلوغ: آگورافوبیا باعث می گردد که فرد بیمار از مکان های عمومی بترسد و در شرایطی که امکان فرار دشوار باشد دچار حمله پانیک یا وحشت زدگی می شود. این افراد ممکن است حتی نتوانند از خانه خارج شوند.

• اختلال اضطراب اجتماعی: این اختلال یک ترس غیر منطقی از مورد قضاوت قرار گرفتن توسط افراد دیگر را شامل می شود. اضطراب ناشی از این اختلال باعث می گردد فرد در مدرسه، محل کار و ... دچار مشکل گردد.

• فوبیای خاص:  ترس شدید از یک شی(ترس از عنکبوت) یا موقعیت خاص اجتماعی ( ترس از خانه خالی) را فوبیا می گویند. افراد در هنگام مواجهه با این موقعیت ها دچار، حالت تهوع، افزایش ضربان قلب، لرزش می شوند.

• اختلال هراس: پانیک حملات هراس انگیزی هستند که بدون دلیل و بطور ناگهانی بروز می کنند. افراد مبتلا به این اختلال همواره نگران حمله پانیک هستند و بخاطر همین ممکن است از قرارگیری در موقعیت هایی که در گذشته در آنجا دچار حمله شده اند پرهیز نمایند و در نتیجه در برخی از کارهای روزمره اشان دچار مشکل می شوند. 

• اختلال اضطراب جدایی: در این اختلال فرد، ترس بیش از انداره از جدا شدن از افرادی که دلبسته آنها است را دارد. در مواردی که این اختلال دارای شدت بسیار باشد علائمی مانند خارج نشدن از خانه و یا ازدواج نکردن در این افراد بوجود می آورد.

اختلالات روانی مربوط به اضطراب

4- اختلال مربوط به استرس

این اختلالات باعث ایجاد آسیب های روحی در فرد می گردد. انواع مختلف این اختلالات شامل موارد زیر است:

• اختلال استرس حاد: این اختلال یک ماه پس از وقوع حادثه عوارض خود را نشان می دهد. جنگ، تصادف و شاهد مرگ کسی بودن از نومنه های ناگواری است که باعث ایجاد اختلال استرس حاد می گردد. از عوارض این بیماری می توان به ناتوانی در به خاطر آوردن جنبه های مهم رویداد، فلاشبک هایی واضح چنان که گویی این رویداد در حال تکرار است، کاهش حساسیت عاطفی، یادآوری خاطرات دردناک و تجربه احساسات مثبت اشاره نمود.

• اختلالات سازگاری: این نوع اختلال روان شناختی می تواند با یک تغییر ناگهانی در زندگی مانند طلاق، پایان یک رابطه عاطفی، از دست دادن شغل و... رخ دهد. در این نوع اختلال بیمار با علائمی مانند اضطراب ، افسردگی، تحریک پذیری، ناامیدی، کناره گیری از دیگران و... روبرو می شود.

• اختلال استرس پس از سانحه: افراد مبتلا به PTSD کسانی هستند که یک تجربه تلخ مانند تجاوز جنسی، رویارویی با مرگ واقعی یا تهدید جدی را داشته اند. علائمی مانند دیدن کابوس، فلاش بک ها،عصبانیت های شدید ، مشکل در تمرکز و... این افراد را آزار می دهد. مبتلایان به اختلال استرس، دچار احساس بروز حمله و یا داشتن افکار منفی  هستند. 

5- اختلالات گسستگی

این اختلالات باعث وقفه در جنبه های آگاهی ، از جمله هویت و حافظه می شود. انواع این اختلال عبارتند از:

• آمنزیای گسسته: در این اختلال فرد ممکن است یه طور موقت حافظه خود را از دست بدهد.

• اختلال هویت تجزیه ای: در این بیماری فرد دارای دو یا چند هویت و شخصیت متفاوت می گردد. افراد مبتلا به این اختلال با تغییرات حافظه، رفتار، عاطفی و آگاهی همراه هستند.

• اختلال واقعیت زدایی – شخص زدایی: افراد مبتلا به این اختلال غالبا حس غیر واقعی بودن و عدم ارتباط با خاطرات ، احساسات خود را دارند. زیرا این افراد تجربه بیرون بودن از بدن و جدا شدن از واقعیت را دارند.

6- اختلالات روان تنی 

در این اختلالات فرد دچار درگیری ذهنی می گردد و این درگیری ذهنی باعث ایجاد اختلال در کنار آمدن با زندگی روزمره و پریشانی عاطفی می گردد. البته این اختلال انواع مختلفی مانند اختلال ساختگی، اختلال تبدیلی، اختلال اضطراب بیماری و... دارد.

7- اختلالات اشتها 

در این اختلال فرد با نگرانی ها و وسواس شدیدی در مورد وزن خود مواجه است و با الگوهای تغذیه ای مخرب بر سلامت روح و جسم خود تاثیر منفی می گذارد. این نوع اختلال شامل مواردی مانند بی اشتهایی عصبی ، پر اشتهایی عصبی ، اختلال نشخوار ، اختلال پایکا (شامل ولع در مصرف مواد غیر غذایی مانند خاک ، صابون) و اختلال پرخوری افراطی است.

8- اختلالات خواب

اختلالات خواب باعث ایجاد وقفه در الگوی خواب می شوند و این تغییرات منجر به پریشانی و تاثیر بر عملکرد کارهای روزانه می گردد. از انواع این اختلالات میتوان به اختلال بی خوابی، نارکولپسی، اختلال پرخوابی، اختلالات خواب مربوط به تنفس ، سندرم پاهای بی قرار، پاراسومنیا و... اشاره کرد.

گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته