خمس و زکات اموال کودک نابالغ

مجموعه: اصول و فروع دین

خمس و زکات اموال کودک نابالغ

آیا به اموال کودک نابالغ خمس و زکات تعلق می گیرد ؟

در ادامه با احکام خمس و زکات اموال کودک نابالغ، از نظر مراجع آشنا می شویم. زکات به بعضی چیزها تعلق می گیرد و همه چیز نیاز به زکات ندارد که قبلا در مورد آن صحبت کردیم.

آیا اموال کودک نابالغ، خمس دارد ؟

در صورت گذشت سال بر اموال کودک نابالغ، -مانند دیگر افراد- خمس بر او واجب می شود، اما به دلیل اینکه به بلوغ نرسیده است، بیشتر مراجع تقلید انجام این تکلیف را بر عهده ولیّ آن کودک دانسته اند. اما بعضی مراجع پرداخت آن را  پس از رسیدن به سن بلوغ بر عهده خود کودک می دانند.

احکام خمس و زکات

• پرسش : آیا خمس و زکات بر کودکانی که هنوز به سن تکلیف نرسیده اند، واجب می شود؟

پاسخ آیت الله خامنه ای : زکات مال بر شخص غيربالغ واجب نيست، ولی اگر خمس به مال او تعلّق بگيرد (مثل اينکه معدن يا حلال مخلوط به حرام باشد)، بر ولی شرعی او پرداخت آن واجب است، مگر خمسِ سودِ حاصل از تجارت با اموالِ او يا منافع کسبش که پرداخت آن بر ولی واجب نيست، بلکه بنابر احتياط در صورتی که سود حاصله باقی بماند ادای خمس آن بر خود طفل بعد از رسيدن به سن تکليف، واجب است.

• پرسش : تکلیف خمس کودکان و افراد صغیر چیست؟

پاسخ آيت الله مكارم شیرازی : پرداخت خمس اموال صغیر توسط ولی جایز نیست و باید خودش کبیر شود و چنانچه تا زمان بلوغ موجود بوده و حداقل يک سال از تمليک آن گذشته و مورد استفاده قرار نگرفته باشد، بنابر احتياط واجب بايد زماني که به بلوغ شرعی رسيد خمس آن را بپردازد.

• پرسش : زمانی که پدری به فرزندش پول بخشیده و کودک آن را در حساب بانکی گذاشته است، آیا به سودی که از این پول بدست می آید، خمس تعلق می گیرد؟ در صورت وجوب، پدر باید خمس آن را پرداخت کند؟

پاسخ آیت الله خامنه ای : پدر تکلیف ندارد، بنابر احتیاط واجب کودک باید پس از بلوغ، خمس سودی را که قبل از بلوغ به دست آورده‌ و تا زمان بلوغ بر مِلکش باقی مانده است، بپردازد.

• پرسش : اموالی را از محل پولی که بنیاد شهید ماهیانه به فرزندان صغیر شهدای عزیز می پردازد یا از محل سود کارخانه یا زمین زراعی که ملک بعضی از شهدای عزیز جهت امرار معاش آن ها بوده، برای فرزندان شهدا پس انداز کرده ایم و گاهی مقداری از این اموال پس انداز شده برای تأمین نیازهای ضروری آنان مصرف می شود. آیا این سودها و حقوق پس انداز شده خمس دارد یا اینکه تا زمانی که بزرگ نشده اند، خمس ندارد؟

پاسخ : آنچه به فرزندان عزیز شهدا از پدران آنان به ارث می‏‌رسد و یا توسط بنیاد شهید به آنان پرداخت می‏‌شود، خمس ندارد، ولی از سود حاصل از ارث یا هدیه ای که بنیاد شهید به آنان می دهد، آن مقداری که تا زمان رسیدن به بلوغ شرعی در ملک آنان باقی می ماند، بنابر احتیاط بر هریک از آنان واجب است که بعد از رسیدن به سن تکلیف، خمس آن را بپردازد.

• پرسش : آیا به منافع کسب حلال کودک که زائد بر موونه سال باشد، خمس تعلق می گیرد؟ در صورت تعلّق، چه کسی باید بپردازد؟

پاسخ آیت الله خامنه ای : بله تعلّق می گیرد و بنابر احتیاط واجب بعد از آن که بالغ شد، خودش باید بپردازد.

پاسخ آیت الله نوری همدانی : بله تعلق می گیرد و بلی، ولیّ او می تواند پیش از بلوغ او خمس آن را بدهد و اگر بعد از تمام شدن سال، خمس را ندهد، تصرف در آن مال برای او جایز نیست و در این صورت بر خود صغیر واجب است که پس از بلوغ خمس آن را بدهد.

پاسخ آیت الله صافی گلپایگانی : بله تعلّق می گیرد و ولیّ او می تواند پیش از بلوغ او خمس آن را بدهد و اگر بعد از تمام شدن سال، خمس را ندهد، نمی تواند در آن مال تصرف نماید و در این صورت بر خود صغیر واجب است بعد از آن که بالغ شد، خمس آن را بدهد.

احکام خمس و زکات اموال کودک نا بالغ

• آيا به جوان نابالغ كه سرمايه اى داشته و از آن منافعى به دست آورده، خمس واجب است؟

آيت الله بهجت، آيت الله خامنه اى و آيت الله مكارم شیرازی : بنابر احتياط واجب، بايد خمس آن را پس از بلوغ بدهد.

آيت الله سيستانى، آيت الله فاضل، آيت الله صافى، آيت الله نورى و آيت الله وحيد : آرى، بر ولى او واجب است خمس آن را بدهد و چنانچه آن را نپرداخت، بايد خود طفل بعد از بلوغ، خمس آن را بدهد.

آيت الله تبريزى : خير، واجب نيست بعد از بلوغ خمس آن را بدهد.

• اگر بچه صغیر سرمایه ای داشته باشد و از آن منافعی به دست آید بنا بر احتیاط واجب بعد از آن که بالغ شد، باید خمس آن را بدهد.

نظر آیت الله مکارم شیرازی : مسأله هرگاه بچه صغیر درآمدی داشته باشد و از هزینه سال او اضافه بماند بنا بر احتیاط واجب باید بعد از آنکه بالغ شد، خمس آن را بدهد.

نظر آیت الله سیستانی : مسأله اگر برای بچه صغیر منافعی بدست آید، هر چند از هدایا باشد، اگر در اثناء سال در مؤونه او مصرف نشود، خمس به آن تعلّق می گیرد و بر ولی ّ صغیر واجب است که خمس آن را بدهد و چنانچه نداد، برصغیر پس از بلوغ واجب است که خود، خمس آن را بدهد.

نظر آیت الله خوئی و آیت الله تبریزی : واجب نیست بعد از آن که بالغ شد، خمس آن را بدهد.

نظرهای آیت الله گلپایگانی، آیت الله صافی، آیت الله نوری : ولیّ او می تواند پیش از بلوغ او خمس او را بدهد و اگر بعد از تمام شدن سال خمس را ندهد نمی تواند در آن مال تصّرف نماید و در این صورت بر خود صغیر واجب است بعد از آن که بالغ شد، خمس آن را بدهد.

گردآوری: بخش مذهبی بیتوته