صنایع دستی زیبای هند

مجموعه: هنرهای دستی و ترسیمی

صنایع دستی هند

صنایع دستی و سوغاتی کشور هندوستان

صنایع دستی زیبای هند

شالبافی هند

این رشته بیشتر در کشمیر وجود دارد و شال کشمیر را می توان با ظرافت ترین و لطیف ترین پارچه بافته شده از پشم در دنیا نامید. شال‌های بافته شده بر دو نوع است به نام های شاتوش و پشمینه.

روش بافت بر دو نوع است: در روش اول کانیکار، نقش های مورد نظر بر روی دستگاه بافندگی طراحی و پیاده می شود ولی در روش دوم، بعد از بافت پارچه به طور ساده، روی آن را با نقش های گوناگون گلدوزی می کند که آن آملیکار گویند.

شالبافی هند

کوزه‌گری هند

سفال یک نمونه آشکار از ظرافت و هنر در آثار باستانی کهن است. سنت سفالگری به‌ طور دستی در هند از سالیان قبل متداول بوده و حال هم وجود دارد. شهرهای گوناگونی در هند وجود دارند که این سفال‌های زیبا را در رنگ‌ها و طرح‌های گوناگونی تهیه می‌کنند.

کوزه گری هند

محصولات چوبی هند 

حتما نام چوب صندل را در صنایع دستی هندوستان زیاد شنیده اید. چوب صندل، چوبی معطر و مطلوب از نوع درختی به نام سانتالوم، دومین چوب گران‌ قیمت دنیا است.

خصوصیات خاص چوب صندل این است که تا چندین دهه، عطر و بوی خود را حفظ می‌کند و به‌ دلیل بافت نرمی که دارد، از قابلیت شکل‌پذیری مناسبی برخوردار است.

چوب صندل استفاده های وسیعی در ساخت لوازم گوناگون مثل مجسمه و تندیس‌های نمادین، جعبه‌های تزئینی، جای پاکت و کارت، جای قلم و خودکار، بادبزن‌های دستی و شانه‌های چوبی کوچک داشته و همین طور از روغن این چوب هم در صنعت آرایشی و بهداشتی برای داشتن خاصیت درمانی در خیلی از کشورها استفاده می‌شود.

مجسمه فیل چوبی تهیه شده از چوب صندل، یکی دیگر از معروف‌ترین صنایع دستی هند محسوب می شود که به عنوان نماد برکت و رفع موانع و انرژی‌های منفی در خانه‌های هندی و حتی در دیگر نقاط جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به جز چوب صندل که بهترین نوع چوب برای طراحی اشیای دست‌ساز چوبی در این کشور به حساب می آید، چوب درختان دیگری مانند درخت آبنوس، گردو، فوفل و ساج هم در صنایع دستی چوبی هند استفاده می شود. همین طور مشبک‌کاری و معرق‌کاری به وسیله چوب از دیگر صنایع دستی متداول در بعضی از ایالات هند محسوب می شود.

محصولات چوبی هند

وسایل چرمی هند

قبلا، چرم نه‌ فقط در لباس و کفش بلکه در ساخت کلاه، زین، سپر و .. هم استفاده می‌شد. محصولات چرمی هند در همه جای دنیا معروف است. در هند اقلام چرمی گوناگونی مثل کفش، کیف و پوشاک تهیه می‌شود که به طور دستی بوده و باظرافت مخصوصی دوخته شده‌اند.

وسایل چرمی هند

محصولات کنفی هندی

صنایع‌دستی که توسط کنف ساخته می‌شود در دنیا خیلی طرفدار دارد. وسایل گوناگونی مثل کیف، کفش، وسایل تزئین دیواری، زیورآلات و … همگی از کنف ساخته شده و خیلی زیبا هستند. گردشگران در اکثر سفرهای خود از غرفه‌ها و نمایشگاه صنایع‌دستی ساخته شده از کنف دیدن کرده و محصولاتی را به‌عنوان یادگاری می‌خرند.

محصولات کنفی هند

طلای هندی

زیورآلات و طلای هندی قسمتی از سنت هندی‌ها است که در اکثر مراسم‌ها از آن استفاده می‌کنند. این زیورآلات مانند گوشواره، گردنبند، النگو، سربند، نگین بینی و پابند در میان خانم ها هندی ترویج شده است. در این زیورآلات از طلای 14 عیار و حتی پایین‌تر استفاده می‌شود و بعضی هم از جنس نقره هستند و بر روی آنها از سنگ‌های قیمتی و معمولی استفاده شده است.

طلای هندی

صنایع‌دستی برنجی هند

فلز برنج محکم است به همین جهت در صنایع‌دستی هند خیلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هندی‌ها از این فلز در وسایل گوناگون مثل گلدان‌ها، جعبه‌های تزئینی، ظرف‌ها، النگوها و مجسمه‌ها استفاده می‌کنند. 

صنایع دستی برنجی هند

صنایع‌دستی بامبوی هند

صنایع‌دستی که از بامبو درست می‌شود هماهنگ با محیط زیست هستند. از این نی‌ها در تولید انواع ظرف‌ها، سبدها، عروسک و اسباب بازی‌ها، مبل، جعبه جواهرات و … استفاده می‌کنند. 

صنایع دستی بامبوی هند

پارچه‌های گلدوزی شده هندی

در شیوه های گلدوزی از طرح‌های پیچیده و به‌ طور عمودی، کج و افقی استفاده می‌شود. این گل‌دوزی‌ها بیشتر روی پارچه‌های مرغوب انجام می‌شود و خانم های هندی از این گلدوزی‌ها برای تزئین لباس‌ها، شال و هر گونه لباسی استفاده می‌کنند.

پارچه های گلدوزی شده هندی

زری بافی هندی

زری نوعی پارچه‌ی ابریشمی است که با تزئینات اضافی بر روی آن پر تر می شود. به این شکل که از نخهای طلا یا نقره به ضخامت موی سر در قسمت پودگذاری هنگام بافت استفاده می شود.

به همین علت به جز وزن تقریبا زیاد دارای درخشندگی و جاذبه‌ی بینظیری می باشد. پارچه‌ی زری امکان دارد. برای استفاده‌ی لباس یا رویه‌ی مبلمان به طور یک رو بوده و یا به عنوان پرده و آویز به صورت بافت دو رو داشته باشد.

برای تولید پارچه‌ی زری با کیفیت عالی، ابریشم مورد احتیاج از کشورهایی مانند چین، ژاپن و ایتالیا وارد می شود اما نخهای طلا و نقره برای بافت زری به اندازه‌ی کافی در داخل هند تولید می شود.

در سال‌های اخیر برای کاهش قیمت بیشتر از ابریشم ارزان داخلی همراه با رشته‌های مسی آب طلا داده شده یا برنجی استفاده می شود.

طرح‌های متداول شامل طرح شکارگاه ” و گل بوته ” شاخ و برگ‌های به هم پیچیده و نظایر آن می باشد. البته انتخاب اینگونه نقوش و یا سایر طرح ‌ها بستگی به سلیقه‌ی خریداران خارجی دارد.

معمولاً اروپایی ‌ها و آمریکایی ‌ها خواستار نقش‌های ساده بر روی پارچه‌های زری هستند چون عموماً به صورت شال از آن استفاده می کنند در حالی که کشورهای عربی خاورمیانه نقش‌های درشت و رنگارنگ را ترجیح می دهند.

زری بافی هندی

لباس ساری هندی

با اطمینان در فیلم‌های هندی لباس‌های بسیار هندی موسوم به ساری را دیده‌اید. ساری یک قواره پارچه 4.5 تا 8 متری است که زنان هندی می پوشند. یک طرف آن بر روی کمر قرار گرفته و طرف دیگر بر روی شانه قرار می‌گیرد. ساری بافی یک سنت خانگی در جنوب هندوستان است.

لباس ساری هندی

قالی‌بافی هند

قالی‌بافی و بافت فرش فقط در کشور ایران گذشته تاریخی ندارد، این هنر زیبا از زمان‌های قدیم در هند هم شایع بوده و به وسیله دستان زحمتکش هندی‌ها پیدا می‌شود. هنر بافت فرش و قالی در هندوستان شایع است و فرش‌های خیلی زیبایی به‌ طور دستی در این کشور بافته می‌شوند. فرش‌های ابریشمی هند یکی از صنایع‌دستی با ارزش و گران‌قیمت این کشور محسوب می شود.

 قالی بافی هند

خاتم سازی هند

این صنعت که در هند، سادلی نامیده میشود، بیش از ۳۰۰ سال است که شایع است، و در ابتلا به ایرانیان یاد داده شده و در انحصار عده ای از استادکاران پارسی بوده اما کم کم هندوها هم رمزهای آن را فرا گرفته اند.

خاتم سازی بیشتر برای تزیین کاخ ‌ها مورد علاقه‌ی شدید فرمانروایان هندی بوده و درهای کاخ قدیمی در نور بار نزدیک جی پور با استفاده از این هنر تزیین یافته است. 

مواد اولیه‌ی اصلی شامل عاج فیل به صورت ساده و یا رنگ شده. چوب‌های گوناگون از جمله چوب، فوفل و عنّاب، ورق قلع و مفتول نقره یا برنج می باشد.

روش ساخت به این ترتیب است که مواد مذکور را به شکل رشته‌های دراز و باریک درآورده و با دسته کردن و چسب زدن آنها به یکدیگر به گونه ای عمل می کنند که بعد از برش طولی، مقطع آنها نقش‌های گوناگون هندسی را نشان می دهد. که در نهایت تعبیری از خط اصلی گل ‌ها می باشد.

این نوارهای لایه مانند به طور طولی برش داده شده و با چسباندن آنها بر روی صفحه‌ی نازک چوبی، نوارهای موازی را به وجود می آورند و آنگاه با چسباندن این نوارها بر سطح اشیاء گوناگون طرح مورد نظر را پیاده می کند. برای اتصال لایه‌ی خاتم بر روی اشیاء از سریشم حیوانی که دارای مقاومت بسیاری می باشد، استفاده می کنند.

بعد از خشک شدن محصولات ساخته شده، با استفاده از سوهان و کاغذ سمباده اقدام به هموار کردن سطح اشیاء و پرداخت آن با استفاده از لاک و الکل یا لاک پولیستر می کند.

خاتم سازی هند

گردآوری: بخش فرهنگ و هنر بیتوته