کرونای تیغی چیست؟ علائم و راههای درمان

مجموعه: بیماری ها و راه درمان

کرونای تیغی زیرواریانت NB.1.8.1 از خانواده اومیکرون است 

NB.1.8.1 چیست؟ همه چیز درباره کرونای تیغی

کرونای تیغی اصطلاحی عامیانه است که در سال ۲۰۲۵ برای توصیف یک زیرواریانت جدید از ویروس SARS-CoV-2 به کار رفته است. نام علمی آن NB.1.8.1 است و از خانواده اومیکرون مشتق شده. این نامگذاری مردمی به دلیل علامت شاخص و غالب آن (یعنی گلودرد بسیار شدید، تیز و سوزاننده که شبیه به بلعیدن تیغ یا بریدگی با چاقو توصیف می‌شود) انتخاب شده است. این علامت در برخی بیماران آن‌قدر دردناک است که بلع آب یا غذا را تقریباً غیرممکن می‌کند.

علائم اصلی کرونای تیغی شامل گلودرد برنده و سرفه خشک است

منشأ و گسترش جهانی

اولین نمونه NB.1.8.1 در ۲۲ ژانویه ۲۰۲۵ جمع‌آوری شد و ابتدا در چین و کشورهای آسیایی شناسایی گردید. سپس به سرعت به اروپا، بریتانیا و آمریکا گسترش یافت. سازمان جهانی بهداشت (WHO) آن را به عنوان «واریانت تحت نظارت» (Variant Under Monitoring) طبقه‌بندی کرده است، یعنی نیاز به رصد دقیق دارد اما هنوز به سطح «واریانت نگران‌کننده» یا «واریانت مورد علاقه» نرسیده است.

تا اواسط سال ۲۰۲۵، این سویه در آمریکا به دومین واریانت غالب تبدیل شد و طبق گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، حدود ۳۷ درصد موارد کووید را تشکیل می‌داد. موارد پراکنده‌ای نیز در ایالت‌هایی مانند نیویورک، کالیفرنیا، تگزاس، ایلینوی، هاوایی، اوهایو، رود آیلند، ویرجینیا و واشنگتن گزارش شده است. این گسترش عمدتاً از طریق مسافران ورودی از چین، فرانسه، ژاپن، هلند، اسپانیا، کره جنوبی، تایوان و تایلند رخ داده است.

علائم بالینی کرونای تیغی

علائم NB.1.8.1 بیشتر دستگاه تنفسی فوقانی را هدف قرار می‌دهد و معمولاً در عرض چند ساعت شدید می‌شود. شایع‌ترین علائم عبارتند از:

• گلودرد تیغ‌مانند و برنده (علامت اصلی و متمایزکننده)

• سرفه خشک و مداوم

• احتقان یا آبریزش بینی

• خستگی و بدن‌درد خفیف

• تب پایین یا عدم تب

برخلاف سویه‌های اولیه کرونا، از دست دادن حس بویایی یا چشایی در این واریانت بسیار نادر است. همچنین، علائم گوارشی مانند اسهال یا استفراغ کمتر دیده می‌شود. شدت گلودرد در برخی بیماران به حدی است که با عفونت‌های باکتریایی مانند استرپتوکوک (استرپ گلو) اشتباه گرفته می‌شود، اما این یک بیماری ویروسی است، نه باکتریایی.

کرونای تیغی بیماری شدید یا مرگباری ایجاد نمی‌کند

شدت بیماری و خطر مرگ

خوشبختانه، NB.1.8.1 بیماری شدید یا مرگباری ایجاد نمی‌کند. نرخ بستری و مرگ‌ومیر آن مشابه یا حتی کمتر از سایر زیرواریانت‌های اومیکرون است. این واریانت قابل‌انتقال‌تر است، اما هنوز باعث افزایش بستری‌ها نشده و نرخ‌ها پایدار مانده‌اند. تنها گروه‌های پرخطر (سالمندان، بیماران زمینه‌ای، افراد با نقص ایمنی) ممکن است نیاز به مراقبت بیشتر داشته باشند.

چرا قابل‌انتقال‌تر است؟

تغییرات ژنتیکی در پروتئین اسپایک ویروس باعث شده که NB.1.8.1 راحت‌تر به گیرنده‌های ACE2 روی سلول‌های تنفسی متصل شود. این جهش‌ها به ویروس کمک می‌کند تا سریع‌تر تکثیر شود و از سیستم ایمنی فرار کند، اما شدت بیماری را افزایش نمی‌دهد.

تشخیص و درمان کرونای تیغی

تشخیص:

تست PCR یا تست سریع آنتی‌ژن کووید. علائم اولیه شبیه سرماخوردگی است، پس تست زودهنگام ضروری است.

درمان:

• استراحت، مصرف مایعات گرم، داروهای تسکین‌دهنده مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای گلودرد.

• آنتی‌بیوتیک (مانند پنی‌سیلین، سفازولین و غیره) کاملاً ممنوع است مگر اینکه عفونت باکتریایی ثانویه تأیید شود.

• واکسن‌های به‌روز کووید (بوسترهای ۲۰۲۴-۲۰۲۵) همچنان مؤثر هستند و ایمنی نسبی در برابر بیماری شدید ایجاد می‌کنند.

کرونای تیغی با استرپ گلو اشتباه گرفته می‌شود

هشدار مهم درباره آنتی‌بیوتیک‌ها

در ایران، مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک یکی از معضلات جدی بهداشت عمومی است. دکتر محرز هشدار می‌دهد:

«ایران در کنار اوگاندا در صدر مصرف‌کنندگان آنتی‌بیوتیک جهان است. این مصرف بی‌رویه باعث مقاومت میکروبی می‌شود و نسل آینده را در برابر عفونت‌های ساده بی‌دفاع می‌کند.»

اخیراً آمپول سفازولین، که در گذشته برای گلودردهای شدید تجویز می‌شد ،از پوشش بیمه‌ای داروخانه‌ها خارج شده و فقط در بیمارستان‌ها بیمه‌ای است. این تصمیم ممکن است مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌های گران‌تر را افزایش دهد.

پیشگیری از کرونای تیغی

• واکسیناسیون به‌روز (به‌ویژه برای گروه‌های پرخطر)

• شستشوی مکرر دست‌ها

• استفاده از ماسک در مکان‌های شلوغ و بسته

• تهویه مناسب محیط

• اجتناب از تماس با افراد بیمار

• تست سریع در صورت بروز علائم

علائم اصلی شامل گلودرد برنده و سرفه خشک است

سوالات متداول

1. چرا گلودرد من شبیه تیغ است؟ آیا کرونای تیغی است؟

احتمالاً نه. گلودرد شدید فصلی در ایران معمولاً ناشی از: آنفولانزا ، سرماخوردگی ویروسی،

عفونت باکتریایی (استرپتوکوک) ، آلرژی یا خشکی هوا تست کووید بدهید تا مشخص شود.

2. آیا باید برای گلودرد شدید آنتی‌بیوتیک بزنم؟

خیر، به هیچ عنوان! کرونای تیغی ویروسی است. آنتی‌بیوتیک بی‌فایده و مضر است.

3. آیا کرونای تیغی کشنده است؟

خیر. کمتر از اومیکرون اولیه شدید است. بستری و مرگ بسیار نادر

فقط سالمندان و بیماران زمینه‌ای در خطرند.

4. واکسن کووید در برابر کرونای تیغی کار می‌کند؟

بله، تا حد زیادی. واکسن‌های به‌روز از بیماری شدید و بستری محافظت می‌کنند، حتی اگر جلوی عفونت کامل را نگیرند.

5. چطور تشخیص بدهم کرونای تیغی دارم؟

تست PCR یا تست سریع خانگی

اگر گلودرد شدید + علائم تنفسی دارید → تست کنید

تست منفی = احتمالاً سرماخوردگی یا استرپ

6. درمان خانگی کرونای تیغی چیست؟

استراحت کامل، مایعات گرم (چای، سوپ، آب با عسل)، قرقره آب نمک، ایبوپروفن یا استامینوفن (برای درد و التهاب)، بدون آنتی‌بیوتیک

7. آیا کودکان هم کرونای تیغی می‌گیرند؟

بله، اما علائم خفیف‌تر است. گلودرد شدید در کودکان کمتر گزارش شده.

8. کرونای تیغی چقدر مسری است؟

بسیار مسری (قابل‌انتقال‌تر از اومیکرون اولیه) به دلیل جهش در پروتئین اسپایک.

ماسک، تهویه، دوری از شلوغی = ضروری

نتیجه‌گیری

کرونای تیغی یک واریانت جدید، قابل‌انتقال اما کم‌خطر از خانواده اومیکرون است که با گلودرد بسیار شدید شناخته می‌شود. این سویه هنوز در ایران تأیید نشده و موارد گلودرد فصلی فعلی عمدتاً به دلایل دیگری مربوط است. مهم‌ترین اقدام: اجتناب از خوددرمانی با آنتی‌بیوتیک و تکیه بر درمان علامتی و پیشگیری.

کووید-۱۹ همچنان در حال جهش است، اما با رعایت اصول بهداشت عمومی و واکسیناسیون، می‌توان آن را کنترل کرد. در صورت بروز گلودرد شدید، تست کووید بدهید و به پزشک مراجعه کنید، نه به آنتی‌بیوتیک پناه ببرید.  

گردآوری:بخش سلامت بیتوته