اثر تقدم چیست؟ تفاوت اثر تقدم و اثر تاخر

مجموعه: برای زندگی بهتر

اثر تقدم و تاخر

تاثير تقدم و تاخر تمرين ذهنی بر يادگيری يک مهارت ادراکی

آیا شده تا به حال بخواهید لیستی را به خاطر بسپارید ، حتما متوجه شده اید که اولین و آخرین موارد موجود در لیست را راحتتر به یاد می آورید ولی مواردی که در وسط لیست قرار دارند برایتان مبهم می شوند. 

این پدیده از نظر روانشناسی کاملا شناخته شده است و به عنوان " اثر تقدم " شناخته می شود. 

اثر تقدم چیست؟

اگر بخواهیم تعریف ساده ای از اثر تقدم (به انگلیسی : Primacy Effect) بیاوریم ، اثر تقدم یعنی تمایل در به یاد آوردن اطلاعات ابتدای یک فهرست بیشتر از اطلاعات وسط یا پایان آن است.  

محققین معتقدند که اثر تقدم با تمرین و سیستم های ذخیره سازی حافظه در ارتباط است. 

از اثر تقدم معمولا برای افزایش فروش در بازاریابی ، تلاش برای ایجاد انگیزه یا افزایش بهره وری هنگام مطالعه برای امتحانات استفاده می شود. 

تفاوت اثر تقدم و اثر تاخر

اثر تاخر به معنی تمایل فرد برای یادآوری سریعتر و بهتر آیتم های یک لیست است که احتمالا هنوز در حافظه کوتاه مدت نگهداری می شوند. 

قرار گرفتن اثر تقدم و اثر تاخر در کنار یکدیگر به شکل یک منحنی U شکل است که به عنوان منحنی موقعیت ترتیبی برای یادآوری مواد موجود در لیست شناخته می شود. 

علت اثر تقدم

علت اثر تقدم

دلایل متعددی وجود دارد که اثر تقدرم را توجیه می کند که بیشتر مربوط به چگونگی برخورداری فرد از اطلاعات و تمیرینات و حافظه است. 

تاثیر اثر تقدم بر تغییر برداشت مردم 

سولومون اش یکی از محققین پیشرو در بررسی اثر تقدم در سال 1946 بود. او آزمون معروفی را برای این که قدرت اثر تقدم بر دیدگاه مردم نسبت به چیزهای مختلف را بسنجد انجام داد. 

در این آزمون محققین متوجه شدند صفاتی که در اول فهرست توصیف یک فرد قرار می گیرند تاثیر بیشتری نسبت به صفاتی که در اخر لیست قرار گرفته اند روی دیدگاه می گذارد. 

برای این آزمون فهرستی متشکل از شش صفت برای دو گروه آزمودنی در مورد یک فرد خوانده می شد. 

• در فهرست اول صفات مثبت قبل از صفات منفی قرار گرفته بود : باهوش ، فعال ، دقیق ، لجوج ، حسود ، موذی

• در فهرست دوم صفات منفی قبل از صفات مثبت قرار گرفته بودد : موذی ، حسود ، لجوج ، دقیق ، فعال ، باهوش

محققین متوجه شد که ترتیب قرار گیری صفات روی برداشت کلی آزمودنی ها تاثیر قابل ملاحظه ای می گذارد.

آزمودنی های گروه اول نسبت به شخص مورد نظر برداشت مثبت داشتند ولی آزمودنی های گروه دوم نسبت به او برداشت منفی پیدا کردند. 

در نهایت محققین به این نتیجه رسیدن که صفاتی که اول ارائه شده بود در شکل گیری برداشت کلی اثر بیشتری می گذارد و این اثر را به اصطلاح " اثر تقدم " نامیدند و فرضیه خود را چنین بیان کردند. 

برای شکل گیری برداشت کلی ، آزمودنی باید صفات فرد را با هم ارتباط بدهد بنابراین به محض این که اولین صفت را می شنود شروع به شکل گیری برداشت در ذهن خود میکند. 

زمانی که دومین صفت را می شنود، براساس اولین برداشت خود شروع به تفسیر میکند.

و تفسیر سومین صفت را بر اساس برداشت خود از دو مورد قبلی تفسیر می نماید و همینطور تا آخرین صفت ادامه میدهد بنابراین هر صفت جدید با صفت قبلی مقایسه می شود ولی اولین صفات در مقایسه با صفات آخر ، در فرایند یکپارچه سازی ذهنی ، بیشتر مرور شده و بیشتر یادآوری می شوند. 

علت اصلی اثر تقدم

تمرین و اثر تقدم

علت اصلی اثر تقدم این است که افراد تمایل دارند چیزها را به یاد بیاورند. بنابراین مواردیه در ابتدای لیست قرار گرفته اند ، بیشتر از سایر موارد دیده می شوند بنابراین بیشتر احتمال دارد به یاد آورده شوند.

بنابراین زمانی که شرکت کنندگان در یک آزمون در هنگام مطالعه تمرین نکنند یا زمان کافی برای تمرین نگذارند ، اثر تقدم نادیده گرفته می شود. 

گستره توجه و اثر تقدم

به آخرین مکالمه ای که داشتید یا آخرین چیزی که خواندید ، گوش دادید یا نگاه کردید ، فکر کنید. امکان دارد که شما در نیمه راه به برخی نکات توجه کرده باشید ولی به احتمال زیاد ابتدا و انتهای مطلب بیشتر توجهتان را جلب کرده است.

بنابراین گستره توجه شما میتواند روی اثر تقدم تاثیر بگذارد.  افراد معمولا توجه بیشتری به ابتدا و انتهای هر لیستی دارند و به همین دلیل بهتر آنها را به یاد می آورند.

محدودیت حافظه و اثر تقدم

یکی از دلایل مهم اثر تقدم ، محدودیت در حافظ فرد است. شما ممکن است بتوانید چندین مورد مختلف را در حافظه بلندمدتتان ذخیره کنید و چندین مورد را در حافظه کوتاه مدت ولی مواردی که در وسط لیست هستند معمولا به دلیل محدودیت حافظه ، ذخیره نمی شوند. 

آیتم های موثر بر اثر تقدم

اثر تقدم میتواند تحت تاثیر عوامل متعددی قرار بگیرد از جمله: 

زمان ارائه بیشتر 

هر چه زمان ارائه یا مرور لیست بیشتر باشد ، اثر تقدرم بیشتر خواهد بود و موارد بیشتری در خاطر فرد باقی خواهد ماند. بنابراین تمرین میتواند اثر تقدم را تشدید کند. 

زمان یادآوری سریعتر

هر چه فاصله ثبت لیست تا یادآوری کمتر باشد احتمال به یاد آوردن بیشتر خواهد بود بنابراین تاخیر در یادآوری باعث کاهش اثر تقدم می شود. 

تاثیر حافظه کوتاه مدت و بلند مدت بر اثر تقدم

براساس بررسی محققین ، اثر تقدم تاییدی بر فضای جداگانه ذخیره حافظه کوتاه مدت و حافظه بلند مدت و بازنویسی آیتم ها برای ورود به حافظه بلند مدت است. 

موارد استفاده از اثر تقدم 

از اثر تقدم چه استفاده ای می شود؟

به نظر شما چطور می شود از اطلاعاتی که درباره اثر تقدم بدست آوردیم در زندگی روزمره استفاده کنیم؟

تصمیم گیری برای انتخابی پیچیده با اثر تقدم

نحوه دریافت اطلاعات متواندتاثیر مهمی دررند تصمیم گیری های پیچیده داشته باشد. از این اثر میتوانید هنگام بازی ، خرید بزرگ یا تصمیم مهم در زندگی استفاده کنید. 

کارشناسان بازاریابی از مزایای اثر تقدم برای فروش بهتر استفاده میکنند. 

آنها به گونه ای صحبت میکنند که اولین و آخرین برداشت مشتری از محصول ، مثبت باشد. 

به همین دلیل است که تبلیغات محصولی که هنوز در دسترس نیست را میبینم یا در ارائه نهایی بسته بندی محصول تغییر میکند.

اگر میخواهید تصمیم مهمی بگیرید به جای این که بگذارید توسط بازاریاب هدایت شوید خودتان تحقیق کنید تا بتوانید گزینه های مختلف را بسنجید و طعمه استراتژی تبلیغات و بازاریابی نشوید. 

ایجاد تجسم پایدار

اگر چیزی در زندگیتان وجود داردکه میخواهید آن را به خاطر بسپارید در ابتدا و انتخای روز آن را با خودتان تکرار کنید یا این که حداقل دو بار در روز تکرارش کنید. 

به این ترتیب تجسمی پایدار در ذهنتان هک می شود. 

اگر میخواهید کسی را متقاعد کنید چند بار حرفتان را تکرار کنید تا به خاطر داشته باشید. 

محتوای پیام شما هم اهمیت دارد بنابراین مهم است که ابتدا و انتهای پیام را به صورت مثبت بیان کنید. 

اثر تقدم در یادگیری و مطالعه 

دانش آموزان و دانشجویان هم میتوانند از اثر تقدم در مطالعه و یادگیری شان استفاده کنند . زمانی که بدانید مغزتان تمایل بیشتری برای یادآوری موارد ابتدا و انتهای چیزی که مطالعه میکنید دارد میتوانید موقعیت را تغییر دهید تا بتوانید همه مطالب را وارد حافظه بلند مدت نمایید. 

اگر به اندازه کافی وقت ندارید که تمام  اطلاعات مورد نیاز را حفظ کنید باید چیزی که برایتان مهم تری است را در ابتدای لیست قرار دهید. 

اثر تقدم در بازاریابی و فروش 

زمانی که به یک مشتری چند محصول را معرفی می کنید و او زمان کمی برای تصمیم گیری دارد به احتمال زیاد محصولی را انتخاب میکند که در ابتدا به او نشان داده اید. 

از طرفی دیگر زمانی که چند محصول را به مشتری نشان میدهید او محصولی را که اول دیده است را به عنون مرجع در نظر می گیرد و ویژگی سایر محصولات پیشنهای را با آن مقایسه میکند.

بنابراین مثلا اگر میخواهید یک دوربین بفروشید در ابتدا باید بهترین و پرفروش ترین محصولتان را به مشتری نشان دهید و سپس با توجه به بودجه او به سراغ سایر گزینه ها بروید. 

هنگام فروش محصولات باید به صورت هوشمندانه  از اثر تقدم برای ارائه قیمت یا ارائه ویژگی های محصول استفاده کنید. 

زمانی که میخواهید یک محصول مصرفی را بفروشید که ارزش آن از نظر مشتری مشخص است بهترین کار استفاده از اثر تقدم قیمت و زدن اتیکت بزرگ با قیمت مناسب است. 

ولی زمانی که میخواهید یک محصول خاص و لاکچری که قیمت نسبتا بالایی دارد را بفروشید باید از اثر تقدم در ارائه ویژگی های منحصر به فرد محصول استفاده کنید تا مشتری مطمئن شود محصول شما ارزش پولی که قرار است پرداخت شود را دارد.

گردآوری : بخش روانشناسی بیتوته