اعمال مخصوص شب بیست و سوم ماه رمضان

مجموعه: اعمال مستحبی

اعمال مخصوص شب بیست و سوم ماه رمضان 

همه ی اعمال شب ۲۳ رمضان

شب قدر آن شبی است که در طول سال، شبی به خوبی و فضلیت آن یافت نمی‌شود و تقدیر امور سال در این شب صورت می‌گیرد؛ در کتاب مفاتیح الجنان نیز درباره اعمال شب بیست‌وسوم ماه مبارک رمضان آمده است: این شب از دو شب قدر گذشته افضل است و از احادیث بسیار استفاده می‌شود که شب قدر همین شب است و این شب، شبِ «جهنی» است؛ یعنی شبی است که دعاها در آن اجابت می‌شود و در این شب تمام کارها بر پایه حکمت الهی مقدر می‌شود.

شب قَدر یا لَیلَةُ القَدر شب نزول قرآن و مقدّر شدن امور یک‌ساله انسان‌هاست. قرآن در سوره‌های قدر و دخان از این شب سخن می‌گوید. براساس آیات قرآن و روایات، ارزش شب قدر بیش از هزار ماه است. این شب بافضیلت ترین شب سال و شب رحمت الهی و آمرزش گناهان است و در آن، فرشتگان به زمین می‌آیند و بنابر برخی از احادیث شیعه، مقدرات سال آینده بندگان را بر امام عرضه می‌کنند.

زمان دقیق شب قدر، روشن نیست؛ ولی بر اساس بسیاری از روایات، در ماه رمضان واقع شده و یکی از شب‌های ۱۹، ۲۱ یا ۲۳ این ماه دانسته شده است. شیعیان بر شب ۲۳ رمضان و اهل سنت بر شب ۲۷ رمضان تأکید بیشتری دارند.

شیعیان در این شب‌ها با الگوگیری از معصومین (ع)، به شب زنده داری، تلاوت قرآن، دعا، عبادت و مذاکره علمی و کسب دانش و معرفت می پردازند. ضربت خوردن و شهادت امام علی (ع) در این شب ها نیز به اهمیت آن نزد شیعیان افزوده و سوگواری برای آن امام با آیین های شب قدر همراه شده است.

اعمال شب 23 ماه رمضان :

1- اعمال شب قدر

اعمال شب های قدر بر دو نوع است یکی آنکه در هر سه شب باید انجام داد و دیگر آنکه مخصوص است به هر شبی اما اول رعایت چند چیز لازم است:

2- غسل

بهترین زمان برای غسل شب های قدر، مقارن با غروب آفتاب است که نماز شام را با غسل بخوانید.

3- دو رکعت نماز شب قدر

دو رکعت نماز است در هر رکعت بعد از حمد هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از سلام هفتاد مرتبه اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَاَتُوبُ اِلَیْهِ بگوید در روایت نبوی صَلَّی اللَّهِ عَلِیهِ وَ اله است که از جای خود برنخیزد تا حقّ تعالی او را و پدر و مادرش را بیامرزد.

4- اقامه 100 رکعت نماز

صد رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت یک سلام بدهد) که فضیلت بسیار دارد و افضل آن است که اگر توانایی داشته باشد در هر رکعت بعد از قرائت سوره «حمد» 10 مرتبه سوره توحید (قل هو الله احد) را بخواند.

5- خواندن نماز شب بیست و سوم ماه رمضان :

در شب بیست و سوم ماه رمضان خواندن نمازی هشت رکعتی به گونه‌ای که پس از سوره حمد، هر سوره دلخواهی خوانده شود، مورد سفارش قرار گرفته است.

6- خواندن سوره عنکبوت و روم :

خواندن سوره عنکبوت و روم که امام صادق (ع) قسم یاد فرموده که خواننده این دو سوره، در این شب از اهل بهشت است.

7- خواندن سوره حم دخان.

8- خواندن هزار مرتبه سوره قدر.

9- خواندن دعا در حال سجود و قیام و قعود :

روایت شده که در شب بیست ‏و سوم از ماه رمضان دعا زیر را به دفعات در حال سجود و قیام و قعود بخوانید و بر هر حالى که هستید در تمام ماه، و در طول حیاتت تا جایى که ممکن باشد، و هر زمانى که به یادتان آید.

اعمال شب بیست و سوم ماه رمضان

اَللهمَّ کُن لولیّکَ الحُجةِ بنِ الحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیهِ و عَلی ابائهِ فی هذهِ السّاعةِ، و فی کُلّ ساعَة وَلیّا و حافظا وقائِداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیناً حَتّی تُسکِنَهُ اَرضَکَ طَوعاً و تُمَتّعَهُ فی‌ها طَویلًا.

خدایا، ولىّ‏ ات حضرت حجّة بن الحسن که درودهاى تو بر او و بر پدرانش باد در این لحظه و در تمام لحظات سرپرست و نگاهدار و راهبر و یارى گر و راهنما و دیدبان باش، تا او را به صورتى که خوشایند اوست ساکن زمین گردانیده، و مدّت زمان طولانى در آن بهره‏مند سازى.

10- همچنین بخوانید دعای زیر را :

یا مُدَبّرَ الاُموُرِ، یا باعِثَ مَن فی القُبُور، یا مُجرِی البُحُور، یا مُلَیَّن الحَدیدِ لِداوُد، صَل عَلی مُحَّمد وَافعَل بی کَذا وَ کَذا

اى تدبیرگر امور، اى برانگیزنده مرده‌هاى در گور، اى روان کننده دریاها، اى نرم‌کننده آهن براى داود، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و با من چنین و چنان کن؛ و به جاى «کذا و کذا» حاجات خود را بخواهید و سپس بگویید : اللَّیْلَة اللَّیْلَةَ، السَّاعَةَ السَّاعَةَ. و دست‌های خود را در وقت خواندن «یا مدبّر الامور» تا آخر به سوى آسمان بردارید. این دعا را در حال رکوع و سجود و ایستاده و نشسته بخوانید و آن را تکرار کنید.

11- این دعا را بخواند:

اللَّهُمَّ امْدُدْ لِی فِی عُمُرِی

وَ أَوْسِعْ لِی فِی رِزْقِی

وَ أَصِحَّ لِی جِسْمِی

وَ بَلِّغْنِی أَمَلِی

وَ إِنْ کُنْتُ مِنَ الْأَشْقِیَاءِ فَامْحُنِی مِنَ الْأَشْقِیَاءِ وَ اکْتُبْنِی مِنَ السُّعَدَاءِ

فَإِنَّکَ قُلْتَ فِی کِتَابِکَ الْمُنْزَلِ عَلَی نَبِیِّکَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ یَمْحُو اللَّهُ مَا یَشَاءُ وَ یُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْکِتَابِ

خدایا عمرم را طولانی گردان

و روزی‌ام را وسعت بخش

و بدنم را تندرست بدار

و به آرزویم برسان

و اگر در زمره بدفرجامان هستم، مرا از آن گروه محو کن و در گروه سعادتمندان ثبت فرما

که تو در کتاب فرو فرستاده‌ به پیامبر مرسلت(درود تو بر او و خاندانش) فرمودی: خدا محو می‌کند آنچه را بخواهد و ثبت می‌نماید آنچه را اراده کند و کتاب جامع نزد اوست.

12- این دعا را که مخصوص شب بیست و سوم است بخواند:

یَا رَبَّ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ جَاعِلَهَا خَیْرا مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ

وَ رَبَّ اللَّیْلِ وَ النَّهَارِ وَ الْجِبَالِ وَ الْبِحَارِ

وَ الظُّلَمِ وَ الْأَنْوَارِ وَ الْأَرْضِ وَ السَّمَاءِ

یَا بَارِئُ یَا مُصَوِّرُ یَا حَنَّانُ یَا مَنَّانُ

یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا اللَّهُ یَا قَیُّومُ

یَا اللَّهُ یَا بَدِیعُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ یَا اللَّهُ

لَکَ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَی وَ الْأَمْثَالُ الْعُلْیَا وَ الْکِبْرِیَاءُ وَ الْآلاءُ

أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ

وَ أَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هَذِهِ اللَّیْلَةِ فِی السُّعَدَاءِ

وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ

وَ إِحْسَانِی فِی عِلِّیِّینَ

وَ إِسَاءَتِی مَغْفُورَةً

وَ أَنْ تَهَبَ لِی یَقِینا تُبَاشِرُ بِهِ قَلْبِی

وَ إِیمَانا یُذْهِبُ الشَّکَّ عَنِّی

وَ تُرْضِیَنِی بِمَا قَسَمْتَ لِی

وَ آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَ فِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً

وَ قِنَا عَذَابَ النَّارِ الْحَرِیقِ

وَ ارْزُقْنِی فِیهَا ذِکْرَکَ وَ شُکْرَکَ وَ الرَّغْبَةَ إِلَیْکَ وَ الْإِنَابَةَ وَ التَّوْبَةَ

وَ التَّوْفِیقَ لِمَا وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّدا وَ آلَ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِمُ السَّلامُ 

ای پروردگار شب قدر و قراردهنده آن بهتر از هزار ماه،

و پروردگار شب‌ و روز، و کوه‌ها و دریاها

و تاریکی‌ها و روشنایی‌ها و زمین و آسمان

ای پدیدآورنده، ای صورت‌بخش، ای‌ عطا کننده، ای نعمت ده،

ای خدا، ای بخشنده، ای خدا، ای به خود پاینده،

ای خدا، ای نو آفرین، ای خدا، ای خدا، ای خدا،

نام‌های نیکوتر و نمونه‌های والاتر و بزرگ‌منشی و نعمت‌ها از آن توست،

از تو درخواست می‌کنم که بر محمّد و خاندان‌ محمّد درود فرستی،

و قرار دهی در این شب نامم را در زمره سعادتمندان

و روحم را با شهیدان

و نیکوکاری ام‌ را در بلندمرتبه‌ ترین درجه بهشت

و گناهم را آمرزیده

و ببخشی بر من یقینی که دلم با آن همراه باشد

و ایمانی که شک را از من‌ زدوده گرداند

و خشنودی به آنچه نصیبم نموده‌ای

و ما را در دنیا و آخرت پاداش نیکو عنایت فرما

و از عذاب آتش سوزان حفظ کن

و در این شب ذکر و شکر خویش و رغبت به سوی خود و بازگشت و توبه روزی‌ام فرما

و به آنچه محمّد و خاندان محمّد(درود خدا بر آنان باد) را به آن موفق کردی توفیقم ده.

13- اين دعا را كه امام صادق (ع) نقل شده است،‌ بخواند:

اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِيمَا تَقْضِي وَ فِيمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ خدايا قرار ده در آنچه حكم مى‏كنى و مقدّر مى‏نمايى،از فرمان حتمى، وَ فِيمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَكِيمِ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِي لا يُرَدُّ وَ لا يُبَدَّلُ

أَنْ تَكْتُبَنِي مِنْ حُجَّاجِ بَيْتِكَ الْحَرَامِ فِي عَامِي هَذَا

اَلْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ

اَلْمَشْكُورِ سَعْيُهُمْ

اَلْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ

اَلْمُكَفَّرِ عَنْهُمْ سَيِّئَاتُهُمْ

وَ اجْعَلْ فِيمَا تَقْضِي وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِيلَ عُمْرِي

وَ تُوَسِّعَ لِي فِي رِزْقِي

در آنچه از كار حكيمانه جدا مى‏سازى در شب قدر،از حكمى كه بازگشت نپذيرد و تغيير نيابد،

اينكه مرا در اين سال از حاجيان خانه محترمت بنويسى

حاجيانى كه حجّشان پذيرفته،

و سعيشان قبول افتاده

و گناهانشان‏ آمرزيده گشته

و بدی هايشان محو شده است

و قرار ده در آنچه فرمان مى‏دهى و مقدّر مى‏نمايى كه عمرم را طولانى گردانى

و در روزى ام‏ وسعت بخشى.

14- اين دعا را كه از امام حسين (ع) نقل شده است بخواند:

يَا بَاطِنا فِي ظُهُورِهِ

وَ يَا ظَاهِرا فِي بُطُونِهِ

وَ يَا بَاطِنا لَيْسَ يَخْفَى

وَ يَا ظَاهِرا لَيْسَ يُرَى

يَا مَوْصُوفا لا يَبْلُغُ بِكَيْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ

وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ

وَ يَا غَائِباً غَيْرَ مَفْقُودٍ

وَ يَا شَاهِداً غَيْرَ مَشْهُودٍ يُطْلَبُ فَيُصَابُ

وَ لا يَخْلُو مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَيْنَهُمَا طُرْفَةَ عَيْنٍ

لا يُدْرَكُ بِكَيْفٍ وَ لا يُؤَيَّنُ بِأَيْنٍ وَ لا بِحَيْثٍ

أَنْتَ نُورُ النُّورِ

وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ

أَحَطْتَ بِجَمِيعِ الْأُمُورِ

سُبْحَانَ مَنْ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ‏ءٌ

وَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ

سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَكَذَا وَ لا هَكَذَا غَيْرُهُ

اى پنهان در حال آشكار بودنش

و اى آشكار در حال پنهان بودنش

و اى پنهانى كه مخفى نمى‏شود

و اى آشكارى كه ديده نمى‏شود

اى به وصف آمده‏اى كه هيچ ممكنى به حقيقتش نمى‏رسد

و هيچ حدّ بسته‏اى به او احاطه پيدا نمى‏كند

و اى غايب گم نشده

اى حاضرى كه مشهود نيست تا آنكه جستجو شود و او را بيابند

آسمانها و زمين و آنچه بين آنهاست،به اندازه چشم برهم‏زدن از او خالى نيست

به كيفيتى معين دانسته نمى‏شود و محدود به مكان و جهت نمى‏گردد

تويى روشنايى نور

پروردگار پرورندگان

به همه امور احاطه كرده‏اى،

منزه خدايي كه مانندش چيزي نيست

و او شنوا و بيناست،

منزّه است آن‏كه داراى اين صفات است و براى غير او چنين صفاتى نيست.

سپس هر حاجتي دارد از خدا بطلبد.

15- طلب آمرزش گناهان و دعا برای امور دنیوی و اخروی

اعمال شب 23 ماه رمضان

16- قرآن را باز کند

قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید: اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِکِتابِکَ الْمُنْزَلِ وَما فیهِ وَ فیهِ اسْمُکَ الاْکْبَرُ وَ اَسْماَّؤُکَ الْحُسْنی وَ ما یُخافُ وَ یُرْجی اَنْ تَجْعَلَنی مِنْ عُتَقاَّئِکَ مِنَ النّارِ

17- قرآن به سر گرفتن و استمداد از قرآن و 14 معصوم

آنکه مُصحَف شریف را بگیرد و بر سر بگذارد و بگوید:

اَللّهُمَّ بِحَقِّ هذَا الْقُرْآنِ وَ بِحَقِّ مَنْ اَرْسَلْتَهُ بِهِ وَ بِحَقِّ کُلِّ مُؤْمِنٍ مَدَحْتَهُ فیهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَیْهِمْ فَلا اَحَدَ اَعْرَفُ بِحَقِّکَ مِنْکَ

پس هر کدام از ذکرهای زیر را ده مرتبه بگوید:

بِکَ یا اَللّهُ

بِمُحَمَّدٍ

بِعَلی

بِفاطِمَةَ

بِالْحَسَنِ

بِالْحُسَیْنِ

بِعَلِیّ بْنِ الْحُسَیْنِ

بُمَحَمَّدِ بْنِ عَلِی

بِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ

بِمُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ

بِعَلِیِّ بْنِ مُوسی

بِمُحَمَّدِ بْنِ عَلِی

بِعَلِیِّ بْنِ مُحَمَّدٍ

بِالْحَسَنِ بْنِ عَلِی

بِالْحُجَّةِ

18- زیارت امام حسین علیه السلام :

علامه مجلسی فرمود: زیارت امام حسین (ع)؛ در هر یک از سه شب قدر مستحب موکد است و در روایتی آمده است که سبب آمرزش گناهان می‌شود و اگر از نزدیک دسترسی به زیارت نداشته باشد از دور زیارت کند.

19- احیاء و شب زنده داری به همراه راز و نیاز و توبه و انابه

20- خواندن دعای 

اَللّهُمَّ اِنّی اَمْسَیْتُ لَکَ عَبْداً داخِراً لا اَمْلِکُ لِنَفْسی نَفْعاً وَ...

21- قرائت ادعیه:

• دعای افتتاح

در هر شب از ماه رمضان بخواند: اللَّهُمَّ إِنِّی أَفْتَتِحُ الثَّنَاءَ بِحَمْدِکَ وَ أَنْتَ مُسَدِّدٌ لِلصَّوَابِ...

• دعای ابوحمزه ثمالی

درسحر ماه رمضان این دعا را بخواند: إِلَهِی لا تُؤَدِّبْنِی بِعُقُوبَتِکَ وَ لا تَمْکُرْ بِی فِی حِیلَتِکَ...

• دعای جوشن کبیر

در هر یک از این سه شب بخوانند: سُبْحَانَکَ یَا لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ الْغَوْثَ الْغَوْثَ خَلِّصْنَا مِنَ النَّارِ یَا رَبِّ...

• دعای مجیر

• دعای جوشن صغیر و دعاهای دیگر ...

• دعای مخصوص شب بیست و سوم

• این دعا را در مفاتیح الجنان بخوانید:

یا رَبَّ لَیْلَةِ الْقَدْرِ وَ جاعِلَها خَیْراً مِنْ اَلْفِ شَهْرٍ وَ رَبَّ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ...

علاوه بر اعمال مشترک فوق در شب های قدر از قبیل قرآن بر سرگرفتن و قرائت دعای جوشن کبیر و.. شایسته است این اعمال نیز در شب ۲۳ ماه رمضان انجام شود. البته این اعمال با استناد به روایات در ذیل ذکر می شود.

گردآوری : بخش مذهبی بیتوته