نفقه فرزند چيست و پرداخت آن بر عهده کيست؟

مجموعه: نامزدی، عقد و بعد از ازدواج

نفقه فرزند یک امر واجب برای پدر است

همه چیز درباره نفقه فرزند

انواع نفقه

در مجموع 2 نوع نفقه وجود دارد. اول نفقه زوجه است که در ان، هنگامی که مرد ازدواج می کند باید تمامی هزینه های متعارف همسر خود را بپردازد. دوم نفقه اقارب است یعنی هزینه هایی که مخصوص خویشاوندان است. نفقه فرزند نیز یک جزء از نفقه اقارب است که در وحله اول بر عهده پدر می باشد.

نفقه فرزند شامل چیست و پرداخت ان چگونه انجام می شود؟

نفقه فرزند شامل تمامی هزینه های متعارفی است که فرزند برای ادامه زندگی به ان احتیاج دارد. به عنوان مثال غذا ، مسکن ، پوشاک ، تحصیل ، درمان و.. می باشد که در صورتی که پدر یا پدرجد استطاعت مالی لازم را نداشته باشد ، پرداخت ان الزامی نیست اما در صورتی که توانایی پرداخت ان را داشته باشد می بایست این کار را انجام دهد و در صورتی که انجام ندهد ، امکان شکایت از او وجود دارد.

در صورتی که پدر یا پدر جد استطاعت مالی برای پرداخت نفقه فرزند نداشته باشند ، واجب نیست

پرداخت در وحله اول توسط پدر

بر اساس ماده 1168 قانون مدنی ، حضانت یا نگهداری فرزند به عهده والدین بوده اما بر اساس 1199 همین قانون نفقه فرزند بر عهده پدر می باشد و در صورتی که فرزند پدر نداشته باشد ، و یا پدر توانایی پرداخت نفقه را نداشته باشد ، این وظیفه بر عهده اجداد پدری است.

اما در صورتی که اجداد پدری هم در قید حیات نباشد ، یا قادر به پرداخت نباشند ، این وظیفه بر عهده مادر منتقل می شود و اگر مادر نیز توانایی پرداخت را نداشت یا در قید حیات نبود این مورد بر عهده اجداد مادری خواهد بود و به همین صورت ادامه خواهد یافت.

در صورتی که پدر و مادر جدا شده باشند باز هم پدر موظف به این نفقه است؟

در هر صورت پرداخت نفقه فرزند ابتدا بر عهده پدر می باشد حتی اگر فرزند تحت حضانت مادر باشد هم پدر موظف به پرداخت هزینه نفقه به صورت ماهانه است.

حتی در صورتی که حضانت فرزند بر عهده مادر باشد ، پرداخت نفقه برای پدر واجب است

نفقه باید تا چه زمانی پرداخت شود؟

طبق ماده 48 قانون حمایت از خانواده: فرزندان دختر یا اناث تا زمانی که شغل ندارند و یا در صورتی که شغل ان ها کفاف خرج ان ها را نمی دهد همچنین مجرد هستند مستلزم دریافت نفقه هستند.

و در فرزندان ذکور یا پسر ، تا سن 20 سالگی در صورتی که از کار افتاده باشند یا معلول باشند ، همچنین در صورتی که در حال تحصیل باشند ، مستحق دریافت نفقه می باشند.

در حالت کلی سن فرزند شرط قطع نفقه نیست بلکه در صورتی که فرزند شاغل باشد ، متاهل باشد، تحصیل نکند و سلامت روحی و جسمانی داشته باشد ، مشمول نفقه نخواهد شد. همچنین لازم به ذکر است ، فرزند شاغل باید توانایی هزینه های متعارف خود را داشته باشد تا نفقه قطع شود. 

علاوه بر این موارد ، اگر دختری ازدواج کرده باشد و طلاق گرفته باشد و شغلی با درامد کافی نداشته باشد ، مستلزم دریافت نفقه می باشد.

قانون 1197 قانون مدنی ، نفقه برای فرزندان بالغ را اینگونه بیان می کند : کسی مستحق دریافت نفقه است که ندار باشد و به وسیله اشتغال و و شغلی که دارد نتواند معیشت خود را فراهم کند.

روش های دریافت نفقه فرزندان

پرداخت نفقه برای پدر واجب است و در صورت داشتن شرایط و عدم پرداخت ، امکان شکایت وجود دارد

در صورتی که پدر استطاعت مالی داشته باشد ولی از پرداخت نفقه امتناع کند ، فرزند به شرط رشد ، می تواند از او شکایت کرده و نفقه خود را مطالبه کند.

اگر فرزند دختر کمتر از 9 سال و فرزند پسر کمتر 15 سال سن داشته باشد ، به دلیل اینکه به بلوغ نرسیده اند به تنهایی امکان اقامه دعوی را ندارند. در این حال کسی می تواند برای ان ها اقامه دعوی برای مطالبه نفقه انجام دهد که قیم فرزند باشد؛ مانند مادر.

برای آن که فرزندان به تنهایی امکان اقامه دعوی برای دریافت نفقه خود را داشته باشند ، می بایست احکام رشد داشته باشند در غیر این صورت تا پایان 18 سالگی نمی توانند از کسی شکایت کنند.

درحالتی که والدین طلاق گرفته باشند ، نفقه فرزند باز هم از وظایف پدر است. طبق ماده 29 قانون حمایت خانواده ، دادگاه موظف است مقدار نفقه را برای فرزند مشخص کند و برای ان تعیین تکلیف کند.

مجازات عدم پرداخت نقه فرزند

بر اساس قانون مدنی ، استطاعت مالی شرط پرداخت نفقه است و ماده 642 قانون مجازات اسلامی و علاوه بر این ماده 53 قانون حمایت خانواده بیان شده است که هرکس که موظف به پرداخت نفقه اقارب است ، استطاعت مالی داشته باشد و از این کار سر باز زند، مجرم شناخته می شود و او را از 3 ماه و یک روز ، الی 5 ماه حبس محکوم می کند.

علاوه بر این هرکس که پرداخت نفقه بر او واجب باشد و نفقه اشخاص واجب النفقه را پرداخت نکند ، به حبس تعریزی درجه 6 محکوم خواهد شد.

تفاوت نفقه فرزند و نفقه زوجه

در صورتی که مطالبه نفقه تنها از طریق مراجع قضایی انجام شود و مرد با تمکن مالی موظف به پرداخت شود ، نفقه زوجه برای اینده و گذشته (نسبت به زمان اقام دعوی) نفقه را دریافت می کند. 

اما این حالت برای فرزند اینگونه است که فقط نفقه اینده یعنی پس از شکایت از پدر (یا کسی که موظف به پرداخت است) به وی پرداخت می شود.

آیا هزینه تحصیل هم جزئی از نفقه است؟

هزینه تحصیل تا دبیرستان نفقه فرزند محسوب می شود

هزینه تحصیل تنها تا زمانی که تحصیل ضروری است ، بله نفقه محسوب می شود و باید توسط پدر یا پدرجد پرداخت شود. اما در صورتی که فرزند قصد تحصیل در مراتب بیشتر مانند دانشگاه  را داشته باشد ، آن گاه پرداخت هزینه جزو نفقه و اجبار نخواهد بود.

آیا مادر شاغل و دارای درامد کافی باز هم نیاز به پرداخت نفقه فرزند توسط پدر هست؟

حتی درصورتی که مادر طلاق گرفته و حضانت فرزند را قبول کرده باشد و این شرایط را نیز داشته باشد ، باز هم پرداخت نفقه فرزند باید توسط پدر انجام شود.

بنابراین مادران شاغل نیز می توانند اقام دعوی برای مطالبه نفقه فرزند خود داشته باشند.

نکته ای که بهتر است بدانید این است که میزان نفقه فرزند هنگامی که والدین طلاق گرفته اند بر اساس نظر کارشناس قضایی تعیین می شود و در صورتی که سطح زندگی مادر بالا باشد ، میزان نفقه نیز بیشتر خواهد بود و بالعکس.

برای مثال اگر مادر قصد زندگی در شهر های پر هزینه را داشته باشد ، پدر موظف است میزان هزینه لازم برای فرزند خود در ان موقعیت را پرداخت کند. و در صورتی که مادر بخواهد در روستا زندگی کند به خاطر اینکه هزینه ها کمتر می باشد ، نفقه فرزند نیز کمتر خواهد بود.

خلاصه ای از مطالب

نفقه فرزند یکی از زیرشاخه های نفقه اقارب است که پرداخت ان توسط پدر امری ضروری است و سر باز زدن از ان جرم شناخته میشود. مقدار نفقه پرداختی باید برابر با هزینه زندگی فرزند باشد ، که این هزینه ها شامل غذا ، پوشاک ، مسکن ، درمان ، تحصیل و از این قریب موارد است.

گردآوری: بخش زناشویی بیتوته