عوامل و عوارض ماندن شیر در سینه

مجموعه: بهداشت مادر کودک

یکی از عوامل ماندن شیر در سینه استرس است

انسداد و مسدود شدن مجاری شیر در مادران

باقی ماندن شیر در سینه عارضه ای دردناک است که در اکثر مادران شیرده قابل مشاهده است. زمانی که سرعت تولید شیر در بدن زودتر از تخلیه شدن شیر کامل از سینه ها شکل می گیرد، شیر اضافی در مجاری سینه مادر تجمع پیدا می کند. در طی این روند، مجرای شیر مسدود می گردد و زمینه برای شکل گیری التهاب و تورم به وجود می آید. 

با مسدود شدن مجرای شیر در روند تغذیه نوزاد اختلال به وجود می آید. در واقع جریان پذیری شیر بسیار کند می گردد و نوزاد را بهانه گیر می کند. 

بهتر است بدانید شیردهی حتی با وجود عفونت و انسداد در مجاری، سلامت نوزاد را به مخاطره نمی اندازد. 

عوامل دخیل در باقی ماندن شیر در سینه

ماندن شیر در سینه باعث ایجاد التهاب و تورم می شود

یکی از عواملی که زمینه را برای انسداد کانال های شیر مهیا می کند، استرس است. استرس در دوره شیر دهی با کاهش ترشح اکسی توسین در بدن همراه است. لذا میزان تولید شیر دستخوش تغییر می شود. 

مجرای شیر تحت تأثیر واکنش های جسمانی مادر قرار دارد. به طور مثال زمانی که مادر از سینه بند های تنگ استفاده می کند، مجرای شیر به موجب قرار گیری در فشار، آسیب می بیند. با آسیب دیدن مجرای سینه، شیر به درستی جریان نمی پذیرد و زمینه برای انسداد شیر مهیا می شود. 

یکی دیگر از عوامل دخیل در باقی ماندن شیر در سینه، وجود مشکل در تغذیه نوزاد است. به طور مثال هنگامی که نوزاد از مهارت کافی برای مکیدن نوک پستان برخوردار نباشد، حجم بسیار زیادی شیر در مجرای سینه باقی می ماند. 

بهتر است بدانید منع ناگهانی کودک از شیر نیز نقش چشمگیری در تجمع شیر ایفا می کند. توصیه می شود عمل گرفتن نوزاد از شیر را به تدریج تکمیل کنید و در صورت بروز درد های شدید برای تخلیه ی شیر از شیردوش قوی استفاده کنید. 

عوارض ناشی از باقی ماندن شیر در سینه 

ورم پستان از عوارض ماندن شیر در سینه است

متداول ترین عوارض باقی ماندن شیر در پستان، التهاب یا ماستیت است. عارضه التهاب تحت تأثیر عدم تخلیه کامل شیر و ایجاد زخم در نوک پستان به وجود می آید. زمانی که نوک پستان مادر شیرده زخم می شود، راه برای نفوذ میکروب به بدن میسر می گردد. بدین ترتیب در بافت های سینه مادر عفونت شکل می گیرد و عارضه التهاب به وجود می آید. 

آبسه، نتیجه عدم درمان التهاب پستان است. یکی از نشانه های ابتلا به التهاب و آبسه سینه ارتقای دمای عمومی بدن در سطح 38.3 درجه سانتی گراد است. علاوه بر این احتمال می رود بدن بیمار با نشانه هایی نظیر آنفولانزا و کوفتگی در بدن دچار مشکل گردد. 

بهتر است بدانید درصد مبدل شدن عارضه التهاب به آبسه در مادران استعمال کننده دخانیات و افراد مبتلا به چاقی مزمن بسیار بالا است. 

از دیگر عوارض باقی ماندن شیر در سینه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• شکل گیری توده در بافت سینه 

• شکل گیری احساس درد در یک نقطه ی حساس از سینه 

• به وجود آمدن قرمزی در سینه 

• ورم پستان

• احساس داغی در پستان 

روش های جلوگیری از باقی ماندن شیر در سینه 

در روز های نخست بدو تولد نوزاد، سینه مادر سرشار از آغوز است. سپس به مرور زمان شیر در حالت رقیق تری قرار می گیرند و از رنگ زرد به سفید متمایل می شود. 

در مواردی احتمال می رود در پروسه تبدیل شیر آغوز به شیر طبیعی، روند تولید شیر فزونی پیدا کند و با افزایش میزان گردش خون، احساس سفتی و درد در سینه بروز پیدا کند. 

در صورتی که نوزاد در سن تغذیه به وسیله ی شیر مادر قرار دارد، می توان عارضه انسداد مجاری سینه را با شیردهی مکرر درمان کرد. 

بهترین زمان برای گرفتن نوزاد از شیر، 24 ماهگی است. زمانی که قصد دارید کودک را از شیر بگیرید، دچار عارضه تجمع شیر در مجاری سینه می شوید.

مناسب ترین روش در خصوص خشک کردن شیر در سینه بهره گیری از دارو های مخصوص است که به وسیله ی متخصص زنان بر اساس سوابق بیماری و سن مادر تجویز می گردد. 

روش های مناسب تسکین درد ناشی از باقی ماندن شیر در سینه 

دوشیدن شیر از روش های مناسب کاهش درد ناشی از ماندن شیر در سینه است

بهره گیری از مسکن های ضد التهاب

همانطور که بیان کردیم عارضه التهاب و آبسه از تجمع شیر در مجاری سینه نشأت می گیرند. احتمال می رود با شکل گیری عارضه آبسه، در نوک پستان مادر زخم هایی به وجود آید. برای تسکین زخم و درد سینه می توان از ماساژ، کمپرس و مسکن های ضد التهابی اعم از استامینوفن و بروفن بهره مند شد. 

علاوه بر این، توصیه می شود برای درمان زخم نوک پستان پماد های آنتی بیوتیکی را به صورت موضعی در محل عارضه بمالید یا به صورت خوراکی از اریترومایسین و کلوگز اسیلین استفاده کنید. 

دوشیدن شیر

زمانی که سینه مادر از شیر لبریز است، گرفتن پستان توسط نوزاد امری دشوار تلقی می شود. علاوه بر این، مادر همواره سنگینی و سفتی در پستان را احساس می کند. 

بهتر است برای رفع احساس درد و نرم شدن هاله پستان، قبل از شیردهی مقداری از شیر را با فشار وارد کردن بر اطراف نوک پستان تخلیه کنید.

با دوشیدن شیر موجود در سینه در جریان می افتد و از انسداد مجاری جلوگیری می گردد. 

عمل دوشیدن شیر نیازمند 2 الی 3 دقیقه زمان است. علاوه بر این شما می توانید برای تخلیه کامل شیر از پستان از پمپ برقی به صورت محدود استفاده کنید. 

بهره گیری از کمپرس 

کارشناسان بر این باور هستند که بهره گیری از کمپرس در باز شدن مجرای شیر کمک شایانی می کند. ضرورت دارد نوع کمپرس سرد و گرم را بر حسب شرایط بدنی انتخاب کنید. 

در حقیقت شما ملزم هستید با کسب تجربه، کمپرسی را انتخاب کنید که درد موجود در بافت سینه را تسکین دهد. 

متخصصان در حوزه شیردهی معتقدند که بهره گیری از کمپرس گرم قبل از پروسه شیردهی و بهره گیری از کمپرس سرد پس از اتمام فرایند شیردهی برای کاهش درد سینه مفید است. 

ماساژ

یکی از راه های مؤثر در خصوص تسکین درد پستان ناشی از تجمع شیر، ماساژ است. شما می توانید عمل ماساژ را در سینه ای که احساس درد می کنید، اعمال نمایید. 

برای این منظور توصیه می شود به صورت دورانی از اطراف سینه به سمت نوک سینه عمل ماساژ را انجام دهید. 

در ادامه برخی از روش های تسکین درد ناشی از باقی ماندن شیر در سینه را بیان می کنیم:

• عدم استفاده از سینه بند در حین شیردهی

• شیردهی از طریق سینه دردناک 

• استراحت کافی

• هیدراته سازی بدن 

• تغییر وضعیت شیردهی 

• تقویت سیستم ایمنی بدن با مصرف مواد غذایی سالم، مغذی و انرژی زا

زمان مناسب برای مراجعه به پزشک متخصص

در صورتی که حدود 24 ساعت پس از اعمال ماساژ، کمپرس و شیردهی به صورت مکرر درد موجود در سینه رفع نشود ، مراجعه به پزشک ضرورت می یابد. 

علاوه بر این، بروز نشانه هایی اعم از تب و بی حالی نشان از عفونت مجرای مسدود شیر دارند. عدم درمان عفونت مجرای شیر زمینه را برای ابتلا به عفون پستان مهیا می کند. بدین ترتیب در صورت بروز علائم درد، تب و بی حالی در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. 

گردآوری: بخش کودکان بیتوته