آزمایش کاتکولامین؛ هدف، نحوه انجام و عوارض

کاتکولامین ها هورمون هایی هستند که توسط غدد فوق کلیوی ، دو غده کوچک واقع در بالای کلیه ها، ساخته می شوند. این هورمون ها در پاسخ به استرس فیزیکی یا احساسی در بدن ترشح می شوند . انواع اصلی کاتکول آمین ها دوپامین، نوراپی نفرین و اپی نفرین هستند. اپی نفرین به عنوان آدرنالین نیز شناخته می شود. آزمایشات کاتکولامین میزان این هورمون ها را در ادرار یا خون شما اندازه گیری می کند. سطوح بالاتر از حد طبیعی دوپامین، نوراپی نفرین و/یا اپی نفرین می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی باشد.

• کاتکول آمین ها 

• دوپامین

• نوراپی نفرین

• تست اپی نفرین

• کاتکول آمین های آزاد

خون و ادرار

آزمایش کاتکول آمین ممکن است در ادرار یا خون انجام شود. آزمایش ادرار اغلب انجام می شود زیرا سطح کاتکول آمین خون می تواند به سرعت تغییر کند و همچنین ممکن است تحت تأثیر استرس آزمایش قرار گیرد.اما آزمایش خون می تواند برای کمک به تشخیص تومور فئوکروموسیتوم مفید باشد. اگر این تومور را داشته باشید، مواد خاصی در جریان خون آزاد می شود.

برای آزمایش ادرار کاتکولامین ، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی از شما می خواهد که تمام ادرار را در یک دوره 24 ساعته جمع آوری کنید. این آزمایش نمونه ادرار 24 ساعته نامیده می شود. برای آزمایش نمونه ادرار 24 ساعته، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی یا متخصص آزمایشگاهی ظرفی برای جمع‌آوری ادرار و دستورالعمل‌هایی در مورد نحوه جمع‌آوری و نگهداری نمونه‌ها به شما می‌دهد. دستورالعمل های تست معمولاً شامل مراحل زیر است:

1. صبح مثانه خود را خالی کنید و آن ادرار را خارج کنید. زمان را ثبت کنید.

2. برای 24 ساعت آینده، تمام ادرار خارج شده خود را در ظرف ارائه شده ذخیره کنید.

3. ظرف ادرار خود را در یخچال یا یک خنک کننده با یخ نگهداری کنید.

4. ظرف نمونه را طبق دستور به مطب پزشک یا آزمایشگاه برگردانید.

5. در طول آزمایش خون ، یک متخصص مراقبت های بهداشتی با استفاده از یک سوزن کوچک از رگ بازوی شما نمونه خون می گیرد. پس از وارد کردن سوزن، مقدار کمی خون در یک لوله آزمایش یا ویال جمع آوری می شود. وقتی سوزن داخل یا خارج می شود ممکن است کمی احساس سوزش کنید. این معمولا کمتر از پنج دقیقه طول می کشد.

• هیچ خطری برای آزمایش ادرار وجود ندارد.

• انجام آزمایش خون خطر بسیار کمی دارد. ممکن است در نقطه ای که سوزن گذاشته شده درد خفیفی یا کبودی داشته باشید، اما بیشتر علائم به سرعت از بین می روند.

• آزمایش کاتکولامین معمولاً به صورت ناشتا انجام می شود. این بدان معناست که بیمار باید قبل از انجام آزمایش، حداقل 8 ساعت غذا نخورده باشد.

• ممکن است از شما خواسته شود دو تا سه روز قبل از انجام آزمایش از مصرف برخی غذاها اجتناب کنید. 

• همچنین ممکن است از شما خواسته شود که از استرس و ورزش شدید قبل از آزمایش خودداری کنید، زیرا اینها می توانند بر سطح کاتکولامین تأثیر بگذارند. برخی از داروها نیز ممکن است بر روی سطوح تأثیر بگذارند. حتماً در مورد تمام داروهایی که مصرف می کنید به ارائه دهنده خود بگویید. 

• برای تشخیص فئوکروموسیتوما، یک تومور نادر که از سلول های فوق کلیوی ایجاد می شود. فئوکروموسیتوما می تواند مقادیر زیادی کاتکولامین تولید کند که می تواند منجر به علائمی مانند سردرد، تعریق، لرزش و فشار خون بالا شود.

• برای تشخیص سایر شرایطی که بر سطح کاتکولامین تأثیر می گذارد، مانند:

- اختلالات روانی مانند اختلال دوقطبی و فوبیا

- بیماری های نورولوژیکی مانند بیماری پارکینسون

- بیماری های تیروئید

- سوء مصرف مواد مخدر

• آزمایش کاتکولامین همچنین ممکن است برای نظارت بر درمان فئوکروموسیتوما یا سایر شرایطی که بر سطح کاتکولامین تأثیر می گذارد، استفاده شود.

• در اینجا برخی از علائم و نشانه هایی که ممکن است پزشک را به انجام آزمایش کاتکولامین ترغیب کند، آورده شده است:

- سردردهای شدید

- تعریق بیش از حد

- لرزش

- فشار خون بالا

- ضربان قلب سریع

- تاری دید

- درد قفسه سینه

- حالت تهوع و استفراغ

- درد شکم

- مشکل در خواب

- تغییرات خلقی

- مشکلات تمرکز

- ضعف و خستگی

اگر پزشک شما آزمایش کاتکولامین را برای شما تجویز کرده است، مهم است که دستورالعمل های او را به دقت دنبال کنید. این به اطمینان از دقت نتایج آزمایش کمک می کند.

• شما باید از برخی غذاها و نوشیدنی ها اجتناب کنید، از جمله:

- موز

- نوشیدنی های کافئین دار

- شکلات

- مرکبات، مانند پرتقال

- قهوه

- نوشیدنی های انرژی زا

- غذاهای حاوی وانیل

- چای

• بدون صحبت با پزشک خود، مصرف داروها را قطع نکنید. داروهایی که می توانند بر نتایج آزمایش خون یا ادرار کاتکول آمین های شما تأثیر بگذارند عبارتند از:

استامینوفن 

آمفتامین 

داروهای سرماخوردگی و سینوس

داروهای افسردگی (داروهای ضد افسردگی)

دیورتیک ها، مانند فوروزماید ، که مایعات اضافی را از بین می برند.

انسولین 

لیتیوم 

تتراسایکلین 

وازودیلاتورها مانند هیدرالازین که عروق خونی باریک را شل می کند.

• اگر نتایج شما سطوح بالایی از کاتکول آمین ها را در ادرار یا خون شما نشان دهد، ممکن است به این معنی باشد که فئوکروموسیتوم، نوروبلاستوما یا تومور پاراگانگلیوما دارید. اگر برای یکی از این تومورها تحت درمان هستید، سطوح بالا ممکن است به این معنی باشد که درمان شما کارساز نیست. سطوح بالای این هورمون ها همیشه به معنای ابتلا به تومور نیست. سطوح دوپامین، نوراپی نفرین و/یا اپی نفرین شما می تواند تحت تاثیر استرس، ورزش شدید، کافئین، سیگار کشیدن و الکل باشد.

• وجود مقداری کاتکولامین در خون یا ادرار طبیعی است. سطوح پایین دلیلی برای نگرانی نیست. اگر سطح کاتکول آمین بالا باشد، ممکن است یک تومور نادر آدرنال داشته باشید. با این حال، این نتایج برای تشخیص کافی نیست. پزشک شما ممکن است یک آزمایش تکراری را برای تعیین دقیق بودن نتایج تجویز کند یا، ممکن است با سفارش آزمایش‌های بیشتر، مانند بیوپسی ، برای تأیید یا رد تومور، ارزیابی شما را پیش ببرند.

1. آیا نتایج آزمایش کاتکولامین فوری است؟

خیر، نتایج آزمایش کاتکولامین معمولاً 24 تا 48 ساعت طول می کشد. این به این دلیل است که نمونه ادرار باید به آزمایشگاه ارسال شود و آزمایش توسط یک متخصص انجام شود.

2.آیا نتایج آزمایش کاتکولامین می تواند تحت تأثیر عوامل دیگری قرار گیرد؟

بله، نتایج آزمایش کاتکولامین می تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار گیرد، از جمله:استرس، ورزش ، رژیم غذایی ، داروها و برخی بیماری ها 

3. اگر نتایج آزمایش کاتکولامین غیرطبیعی باشد، چه اقداماتی باید انجام شود؟

اگر نتایج آزمایش کاتکولامین غیرطبیعی باشد، پزشک ممکن است آزمایش های بیشتری را برای تأیید تشخیص و تعیین علت افزایش یا کاهش سطح کاتکولامین تجویز کند. در صورت تشخیص یک بیماری که بر سطح کاتکولامین تأثیر می گذارد، پزشک ممکن است درمان را برای کنترل بیماری و بهبود علائم تجویز کند.

4. نتایج آزمایش کاتکولامین چگونه تفسیر می شود؟

نتایج آزمایش کاتکولامین به صورت مقادیر نسبی یا مطلق گزارش می شود. مقادیر نسبی به مقدار کاتکولامین در مقایسه با مقدار ادرار اندازه گیری می شود. مقادیر مطلق به مقدار کاتکولامین در واحد میلی گرم بر لیتر یا میکروگرم بر لیتر اندازه گیری می شود.

میزان طبیعی کاتکولامین در ادرار به سن، جنس و شرایط سلامتی فرد بستگی دارد. به طور کلی، میزان کاتکولامین در ادرار در حالت ناشتا در بزرگسالان سالم کمتر از 100 نانوگرم بر میلی لیتر است.

• آزمایش خون یا ادرار کاتکولامین سطوح بالای هورمون را بررسی می کند که می تواند نشانه ای از تومورهای نادر آدرنال باشد. این تومورها بزرگسالان و کودکان را تحت تأثیر قرار می دهند و شامل نوروبلاستوم، پاراگانگلیوما و فئوکروموسیتوم می شوند. این تست به تغییرات جزئی در سطح هورمون حساس است، بنابراین پیروی از تمام دستورالعمل های آماده سازی ضروری است. 

• اگر در مورد نتایج خود یا نتایج فرزندتان سؤالی دارید، با پزشک خود صحبت کنید.

از اطلاعات موجود در این مقاله نباید به عنوان جایگزین نظر حرفه ای پزشک استفاده شود. اگر در مورد سلامتی خود سوالی دارید حتما با پزشک خود تماس بگیرید.