نامگذاری فرزند از نظر قرآن و احکام اسلامی
- مجموعه: احکام دینی
نامگذاری فرزند از نظر قرآن و احکام اسلامی
در اسلام، تأکیدات فراوانی بر انتخاب نام نیکو برای فرزندان شده است. در روایات و احادیث متعددی از پیامبر اکرم (ص) و ائمه اطهار (ع) اهمیت این موضوع بیان شده است.
از جمله مستحبات و حقوقی که کودک تازه متولد شده برعهده والدین دارد، انتخاب نام شایسته و نیکو است، نام نیکو، بهترین هدیهای است که هر نوزاد در روزهای اوّل زندگی دریافت میکند، نام هرکس همیشه با اوست و از او جدا نمیشود و همواره در شخصّیت فردی و اجتماعیاش مؤثر است لذا دارای اهمیت است. انتخاب نام شایسته برای کودک از چنان اهمیّتی برخوردار است که مستّحب است نوزاد پسر را تا روز هفتم محمّد بنامند، پس از آن اگر خواستند، نامش را تغییر دهند.
نام گذاری فرزند از نظر قرآن و احکام اسلامی:
انتخاب نام نیکو برای فرزند، از جمله حقوق و وظایف مهمی است که بر عهده پدر و مادر گذاشته شده است. نام نیکو، هدیهای ارزشمند برای فرزند است که میتواند در طول زندگی او، تأثیرات مثبت و ماندگاری داشته باشد.
در اسلام، تأکیدات فراوانی بر انتخاب نام نیک برای فرزندان شده است.
امیرالمؤمنین (ع) از حضرت محمد (ص) نقل میکند که فرموده است: «قٰالَ رَسُولَ الله (صلیاللهعلیهوآلهوسلّم): اِنَّ اَوَّلَ مٰا یَنْحَلُ اَحَدُکُمْ وَلَدَهُ الاِسْمُ الْحَسَنُ فَلْیُحْسِنْ اَحَدُکُمْ اسْمَ وَلَدِهِ». اوّلین هدیهای که هر یک از شما به فرزندش میبخشد نام خوب است، پس نام نیکو برای فرزندان خود انتخاب نمایید.
امام رضا (ع) می فرمایند: «اَوَّلَ ما یَبَرُّ الرَّجُلُ وَلَدَهُ اَنْ یُسَمِّیَهُ بِاسْمِ حَسَنِ، فَلْیُحْسِنْ اَحَدُکُمُ اسْمَ وَلَدِهِ». نخستین احسان و نیکی که پدر در حق فرزندش روا میدارد، انتخاب نام زیبا برای اوست، پس لازم است هر یک از شما نام نیکو برای فرزند خود انتخاب کند.
انتخاب نام فرزند به عهده ی کیست؟
شاید این سوال خیلی از شماها باشد که انتخابکنندۀ نام فرزند چه کسی است؟ پدر؟ مادر؟ و یا هر دو با مشورت هم؟ نظر اسلام در این باره چیست؟
شاید دیده باشید افرادی را که نام شناسنامهای آنها با نامی که در خانواده صدایشان میکنند متفاوت است. در بیشتر مواقع، علت این دوگانگی این است که والدین بر سر یک نام مشترک نتوانستند به تفاهم برسند و خواستند با این روش، رفع اختلاف کنند.
همین الان هم وقتی مادری فرزندش را در زایشگاه به دنیا میآورد آن کسی که باید پای گواهی تولد فرزند را امضا کند تا ثبت احوال بتواند بر مبنای آن، شناسنامه صادر کند، پدر است در حالی که مادر نیز بر فرزند، حق حیات دارد.
طبق ماده ی شانزدهم قانون ثبت احوال، مصوب 1355/04/16 مجلس شورا، اعلام و امضاء سند ثبت ولادت به ترتیب به عهده پدر و در صورت غیبت پدر، بر عهده ی مادر است.
این قانون، برگرفته از مبانی شریعت اسلام است. طبق قانون شرع، در نامگذاری فرزندان، پدر به دلیل قیمومیت (سرپرستی) و همینطور مالکیت، مقدم بر مادر است اما بعد از پدر، نخستین کسی که صلاحیت این کار را دارد، مادر است و بعد از او، نوبت به دیگران (وصی، قیم، امین، اشخاصی که قانونا نگهداری فرزند را به عهده دارند و...) میرسد.
پیامبر خدا صلىالله علیه وآله: نخستین چیزى كه هر یك از شما به فرزندش پیشكش مىكند، نام نیكوست. بنابراین، هر كدام از شما، نامى نیكو بر فرزند خویش نهد
در قرآن، آیهای وجود دارد که مبنای بسیاری از احکام حقوق خانواده است؛ آیه ی 233 سوره بقره. در این آیه از پدر با عبارت «عَلَى الْمَوْلُودِ لَهُ؛ کسی که فرزند برای اوست» تعبیر شده است. از این تعبیر اینطور میفهمیم که اگر چه مادر حق حیات بر گردن فرزند دارد اما پدر، مالک فرزند است و طبق قاعده ی کلی مالکیت در حقوق اسلام، مالک بر مِلک خود سلطه دارد و میتواند در امور مرتبط با شئونات مِلکش، اعمال مالکیت کند. نامگذاری، یکی از شئونات مربوط به فرزند است، و طبق این قاعده، پدر نسبت به این شأن، سزاوارتر از هر کسی حتی مادر است.
تغییر نام:
در صورتی که نامی که برای فرزند انتخاب شده است، معنای زشت یا نامناسبی داشته باشد، یا به هر دلیلی والدین از آن نام رضایت نداشته باشند، میتوانند نام فرزند را تغییر دهند.
پرسش : چه اسمی برای فرزند انتخاب شود بهتر است؟
پاسخ : اسم و نام بیانگر مسمی و صاحب آن است و هر گاه اسم تلفظ می شود صاحب آن اسم به ذهن انسان می آید، بنابراین لازم است برای افراد و مواردی که اسم انتخاب می کنیم، اسم خوب انتخاب کنیم. در روایات آمده است درست ترین نام آن است که بر بندگی دلالت نماید؛ همچنین بهترین اسامی، نام پیامبران (ص) است.
پرسش : چرا امام حسین (ع) نام تمام پسرانش را علی گذاشت؟
دشمنان اسلام و اهل بیت(ع) مى خواستند نام «على» از اذهان مردم فراموش شود، ولى فرزندان على(ع) سعى داشتند این نام هر چه پررنگ تر در سینه ها نقش بندد، به همین دلیل امام حسین(ع) نام «على» را براى همه فرزندانش برگزیده بود، تا خارى در چشم دشمنان باشد.
پرسش : آیا نام حسنین (ع) سابقه ای در بین اعراب آن زمان داشته است؟
به گفته برخى از مورّخان، مردم عرب، پیش از ولادت فرزندان حضرت زهرا(س) با نام حسن و حسین آشنا نبودند و این دو نام از نام های بهشتی هستند که از جانب خداوند بر پیامبر(ص) وحى شد تا آن دو بزرگوار را به آن نام نهد.
گردآوری: بخش مذهبی بیتوته