گیاه رازک چیست و چه خواصی دارد ؟

مجموعه: خواص مواد غذایی

گیاه رازک چیست و چه خواصی دارد ؟

آشنایی با خواص گیاه رازک و نحوه مصرف آن

گیاه رازک چیست و اسم دیگر رازک چیست ؟

رازک (به انگلیسی: Hops) با نام علمی Humulus lupulus گیاهی چندساله و بالارونده از خانواده شاه‌دانه (Cannabaceae) است. این گیاه به‌خاطر گل‌های مخروطی‌شکلش شناخته می‌شود و کاربردهای فراوانی در صنایع غذایی، دارویی و سنتی دارد. رازک بیشتر به‌عنوان ماده‌ای اصلی در صنعت آبجوسازی استفاده می‌شود، اما خواص دارویی و کاربردهای متنوعی نیز دارد.

رازک به صورت دم کرده با مزه ی تلخ به عنوان مقوی معده، محرک اشتها و افزاینده ی ترشحات معده کاربرد دارد؛ اسیدهای تلخ آن شامل لوپولون و هومولون دارای خواص ضد میکروبی است.

در طب عوام از دم کرده ی آن جهت درمان زخم معده و به عنوان ضد ورم مثانه استفاده می شود.

خصوصیات گیاه شناسی :

رازک گیاهی علفی، چندساله و دارای ساقه‌های بلند و پیچنده است که به کمک خارهای ریز خود به گیاهان و تکیه‌گاه‌های اطراف می‌پیچد.

ارتفاع گیاه: ممکن است به 7 تا 12 متر برسد.

گل‌ها: گل‌های ماده رازک به‌صورت مخروطی‌شکل و گل‌های نر به‌صورت خوشه‌ای هستند.

زیستگاه: این گیاه بومی مناطق معتدل نیمکره شمالی است و در اروپا، آسیا و آمریکای شمالی کشت می‌شود.

ماده مؤثر: ترکیب اصلی گل رازک، لوپولین است که حاوی فلاونوئیدها، رزین‌های تلخ و روغن‌های ضروری است.

خواص درمانی و سلامتی رازک :

رازک از دیرباز در طب سنتی به‌عنوان آرام‌بخش و درمان‌کننده مشکلات مختلف استفاده شده است.

1. تقویت سیستم عصبی و کاهش استرس

رازک دارای اثرات آرام‌بخش است و برای کاهش اضطراب، استرس و بی‌خوابی بسیار مفید است. ترکیبات موجود در رازک، ازجمله فلاونوئیدها، به آرام‌کردن اعصاب کمک می‌کنند.

روش استفاده: دم‌نوش رازک برای درمان بی‌خوابی و بهبود کیفیت خواب توصیه می‌شود.

2. تقویت گوارش و درمان مشکلات معده

رازک به‌دلیل تلخی طبیعی‌اش، تولید آنزیم‌های گوارشی را تحریک کرده و به هضم غذا کمک می‌کند. همچنین در کاهش مشکلات معده مانند نفخ و سوءهاضمه مؤثر است.

3. خاصیت ضدالتهابی و آنتی باکتریال

رازک حاوی ترکیباتی مانند اسیدهای فنولیک است که خاصیت ضدالتهابی دارند و برای درمان زخم‌ها، کاهش التهابات و پیشگیری از عفونت مفید هستند.

4. کمک به سلامت قلب

مصرف منظم رازک می‌تواند به کاهش کلسترول بد و تنظیم فشار خون کمک کند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی را کاهش دهد.

5. تنظیم هورمون‌ها و کاهش علائم یائسگی

رازک به‌دلیل داشتن فیتواستروژن‌ها، در تنظیم هورمون‌های زنانه مؤثر است و می‌تواند علائم یائسگی، مانند گرگرفتگی و تعریق شبانه، را کاهش دهد.

6. تقویت سیستم ایمنی

رازک دارای خواص آنتی‌اکسیدانی قوی است که بدن را در برابر رادیکال‌های آزاد محافظت کرده و به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند.

مهم ترین اثرات گزارش شده رازک:

آلرژی زا، ضد درد، ضد باکتری، ضد عفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد تومور، معرق، هضم کننده، ادرارآور، قاعده آور، استروژنیک، مُلین، خلط آور، قارچ کش، خواب آور، شیرافزا، مُسهل، مخدر، مقوی اعصاب، مقوی معده، آرام بخش، مقوی رحم، ضد کرم و کاهش دهنده ی میل جنسی.

تقویت سیستم عصبی و کاهش استرس از فایده های گیاه رازک می باشد

سایر کاربردهای رازک :

صنعت غذایی: به‌عنوان ماده اصلی در تولید آبجو برای تلخی و طعم‌دهی استفاده می‌شود.

صنایع آرایشی و بهداشتی: رازک در تولید کرم‌ها و لوسیون‌ها به‌دلیل خاصیت ضدالتهابی و تقویت‌کننده پوست استفاده می‌شود.

طب سنتی: به‌عنوان گیاهی دارویی برای درمان مشکلات مختلف مانند سردرد، اسپاسم عضلانی و بی‌اشتهایی استفاده می‌شود.

مضرات و عوارض جانبی رازک :

مصرف رازک در کنار فوایدش می‌تواند عوارضی را نیز به همراه داشته باشد، به‌ویژه اگر به‌صورت بی‌رویه یا نادرست مصرف شود:

1. ایجاد خواب‌آلودگی شدید

رازک به‌دلیل خاصیت آرام‌بخش قوی، ممکن است خواب‌آلودگی شدید ایجاد کند و برای افرادی که به تمرکز بالا نیاز دارند (مانند رانندگان) مناسب نباشد.

2. تداخلات دارویی

رازک می‌تواند با داروهای آرام‌بخش، ضدافسردگی یا خواب‌آور تداخل داشته باشد و اثر آن‌ها را تشدید کند.

3. اختلالات هورمونی

به‌دلیل داشتن فیتواستروژن‌ها، مصرف زیاد رازک ممکن است تعادل هورمونی بدن را مختل کرده و در موارد خاص باعث مشکلاتی مانند بزرگ‌شدن بافت پستان در مردان شود.

4. حساسیت و آلرژی

در برخی افراد، مصرف رازک ممکن است منجر به واکنش‌های آلرژیک مانند خارش، قرمزی پوست یا مشکلات تنفسی شود.

5. محدودیت برای زنان باردار و شیرده

مصرف رازک برای زنان باردار و شیرده به دلیل اثرات هورمونی آن توصیه نمی‌شود.

طرز تهیه دمنوش رازک :

hops چیست

مواد لازم :

طرزتهیه دمنوش رازک :

گل رازک را داخل یک قوری بریزید.

آب جوش را به آن اضافه کنید و 10 دقیقه اجازه دهید دم بکشد.

دم‌نوش را صاف کرده و میل کنید.

نکته: می‌توانید برای کاهش تلخی، کمی عسل به آن اضافه کنید.

نکته هایی برای مصرف دمنوش گیاه رازک :

• چای و یا دم کرده ی رازک بهتر است شب هنگام یا قبل از خواب مصرف شود تا بتوان خواب آرام تری را در پیش داشت. این میزان مصرف را می توان تا سه بار در روز تکرار کرد.

• میزان مصرف فراورده های صنعتی رازک مانند قرص و یا کپسول در راهنمای همراه دارو توصیه شده است.

• گل های ماده تحت عنوان Strobiles مشهور می باشند که قسمت دارویی رازک هستند.

• خواص گیاه رازک به طور چشمگیر به نو یا کهنه بودن آن ارتباط دارد، چون مواد موجود در آن با گذشت زمان اکسید می گردند. مثلا مصرف تازه ی گل های ماده برای رفع بدخوابی بسیار موثر است، در صورتی که خشک شده ی گل های ماده برای پُر کردن بالش افرادی که دارای بی خوابی هستند مناسب است. تعویض گل های خشک ماده در این بالش های باید هر دو سه ماه صورت گیرد، چون گل های خشک کهنه رازک دارای خاصیت محرک می باشند.

• برای رفع بی خوابی بهتر است از گل های ماده ی تازه خشک شده و یا گل های فریز شده استفاده نمود. در این صورت بر روی 2 قاشق چای خوری از گل ها، یک لیوان آب جوش ریخته و پس از 5 تا 10 دقیقه صاف نموده و میل کنید.

نتیجه گیری :

رازک گیاهی با خواص بی‌نظیر در زمینه سلامت و درمان است که از گذشته تا امروز در طب سنتی و مدرن مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، مصرف آن باید با دقت و رعایت اعتدال انجام شود تا از عوارض احتمالی جلوگیری شود. اگر برای درمان بیماری خاصی قصد استفاده از رازک را دارید، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

گردآوری: بخش آشپزی بیتوته