مسمومیت با آب چیست و چه علائمی دارد؟

مجموعه: بیماری ها و راه درمان

مسمومیت با آب چیست و چه علائمی دارد؟

آیا می دانستید مسمومیت با آب چیست ؟

درست است که نوشیدن آب فراوان برای سلامتی ضروری است، اما زیاده‌روی در هر چیزی می‌تواند خطرناک باشد، و آب نیز از این قاعده مستثنی نیست. مسمومیت با آب، که به نام مسمومیت آبی یا هایپوناترمی یا هیپوناترمی نیز شناخته می‌شود، وضعیتی نادر اما جدی است که در اثر نوشیدن آب بیش از حد نیاز بدن به وجود می‌آید. برخلاف تصور رایج، علائم مسمومیت با آب به طور واضحی با کم‌آبی بدن متفاوت نیست. سردرد، تهوع، استفراغ، خستگی و ضعف عضلانی همگی می‌توانند نشانه‌های هر دو وضعیت باشند. به همین دلیل، تشخیص مسمومیت با آب در مراحل اولیه دشوار است و افراد غالباً تا زمانی که علائم شدیدتر شده و مجبور به مراجعه به اورژانس شوند، متوجه آن نمی‌شوند.

اما مسمومیت با آب چگونه بر سلامت بیمار تأثیر می گذارد؟

مسمومیت با آب چیست؟

آب، به میزان 70 تا 80 درصد وزن بدن را تشکیل می‌دهد و در اندام‌های مختلف بدن توزیع می‌شود. به عنوان مثال، حدود 75 درصد مغز، 83 درصد خون، 22 درصد استخوان‌ها و 75 درصد عضلات از آب تشکیل شده‌اند. آب نقش بسیار حیاتی در فعالیت‌های زندگی دارد، از جمله انتقال مواد مغذی و اکسیژن برای تغذیه بدن، تبدیل غذا به انرژی، کمک به جذب مواد مغذی و دفع مواد زائد و سموم. همچنین، آب به تنظیم دمای بدن کمک می‌کند.

افزودن مقدار مناسبی آب به روزمره ما به حفظ سلامتی بدن کمک می‌کند. براساس مطالعات، مصرف روزانه حدود 2 لیتر آب توصیه می‌شود. با این حال، مقدار آب مصرفی ممکن است با توجه به عواملی مانند محیط زندگی، نوع فعالیت فرد و شرایط کاری، متغیر باشد و بیشتر از 2 لیتر آب باشد.

مسمومیت با آب، که هایپوناترمی هم نامیده می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که مقدار زیادی آب وارد بدن شده و تعادل الکترولیت‌ها، به خصوص سدیم، را در خون مختل می‌کند. سدیم نقش مهمی در تنظیم میزان آب داخل و خارج سلول‌ها دارد. زمانی که سطح سدیم خون به طور خطرناکی پایین می‌آید، آب به داخل سلول‌ها، از جمله سلول‌های مغز، هجوم می‌برد و باعث متورم شدن آنها می‌شود. این تورم می‌تواند منجر به مشکلات جدی سلامتی شود.

آیا باید روزی 3 لیتر آب بنوشید؟

اگرچه نوشیدن آب زیاد برای سلامتی توصیه می شود، اما افراد باید فقط به مقدار لازم آب بنوشند و آن را به طور مساوی در طول روز تقسیم کنند. در مدت کوتاهی زیاد آب ننوشید زیرا باعث اختلال در عملکرد مغز و مسمومیت با آب می شود. وقتی آب بیش از حد وارد بدن شود، الکترولیت های خون به ویژه سدیم را رقیق کرده و منجر به هایپوناترمی می شود که برای زندگی بیمار خطرناک است.

درست است که آب برای سلامتی حیاتی است، اما نوشیدن بیش از حد آن در یک زمان کوتاه می‌تواند خطرناک باشد. برخلاف تصور رایج، هیچ قانون ثابتی برای میزان دقیق آب مورد نیاز هر فرد وجود ندارد.

نیاز به آب به عوامل مختلفی از جمله سن، سلامتی، سطح فعالیت و شرایط آب و هوایی بستگی دارد. به طور کلی، بزرگسالان نباید بیش از 1 لیتر در یک ساعت آب بنوشند، کودکان و سالمندان باید کمی کمتر از بزرگسالان آب بنوشند. اما از نوشیدن بیش از حد آب در یک زمان کوتاه خودداری کنند.

برای جلوگیری از مسمومیت با آب، فقط باید در حد اعتدال آب بنوشید

علائم مسمومیت با آب که باید بدانید

بیشتر علائم مسمومیت با آب به شرح زیر است:

سردرد، تهوع یا استفراغ، افزایش فشار خون، گیجی، دوبینی، خواب‌آلودگی، ضعف و گرفتگی عضلات از دست دادن حس ناراحتی معده، نفخ در موارد شدید بیماران ممکن است ادم مغزی، اختلالات عصبی، کما یا مرگ را تجربه کنند.

علل مسمومیت با آب :

در واقع مسمومیت با آب معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که بیش از 5 لیتر آب در مدت زمان کوتاهی بنوشید و این اتفاق بسیار نادر است، زیرا اکثر افراد نمی‌توانند در مدت زمان کوتاهی این مقدار آب بنوشند. اما در برخی موارد، مصرف زیاد آب به دلیل شرکت در برنامه‌ها یا مسابقات، فعالیت ورزشی شدید یا تشنگی شدید، می‌تواند باعث مسمومیت با آب شود. حتی در شرایط جنگ، شکنجه به شکل پاشاندن آب نیز می‌تواند عامل مسمومیت آب باشد.

علاوه بر دلایل فوق، عواملی که منجر به مصرف بیش از حد آب می شوند عبارتند از:

افرادی که از اختلالات روانی رنج می‌برند، ممکن است ناتوان باشند تا کنترلی مستقل بر مصرف آب خود داشته باشند، و اغلب بدون آگاهی، به میزان زیادی آب مصرف می کنند که باعث مسمومیت آب در بدن آنها می‌شود. همچنین، استفاده از محرک‌هایی مانند اکستازی می‌تواند باعث افزایش تعریق در بدن شود و منجر به نوشیدن آب بیش از حد معمول شود.

در طول درمان یک فرد بیهوش، مصرف مکمل‌های غذایی از طریق خطوط وریدی یا لوله‌های بینی معده باید با دقت کنترل شود تا از مسمومیت آب جلوگیری شود، زیرا در این روش‌ها بیشتر از مواد مغذی استفاده می‌شود و مصرف زیاد آب ممکن است به مشکلاتی منجر شود. در این موارد، نیاز است تا مقدار و نحوه مصرف مکمل‌های غذایی به شکل مایع به دقت کنترل شود.

اجازه دهید فرزندتان آب میوه بنوشد، زیرا کودکان بسیار مستعد مسمومیت با آب هستند.

چه کسانی در معرض خطر مسمومیت با آب هستند؟

هر کسی می‌تواند دچار مسمومیت با آب شود، اما برخی افراد بیشتر در معرض خطر هستند، از جمله:

ورزشکاران: ورزشکاران ممکن است در حین ورزش به دلیل تعریق زیاد، آب زیادی بنوشند و الکترولیت‌های بدنشان را از دست بدهند.

دوندگان: دوندگان مسافت‌های طولانی به طور خاص در معرض خطر مسمومیت با آب هستند.

افراد مبتلا به برخی بیماری‌ها: افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی، نارسایی قلبی یا کبدی، افراد مبتلا به دیابت و افراد مصرف کننده داروهای خاص بیشتر در معرض خطر مسمومیت با آب هستند.

کودکان: کودکان به دلیل جثه کوچکتر و نیاز بیشتر به مایعات، بیشتر در معرض خطر مسمومیت با آب هستند.

حالت تهوع نشانه مسمومیت با آب است

پیشگیری از مسمومیت با آب :

برای پیشگیری از مسمومیت با آب، به نکات زیر توجه کنید:

به مقدار نیاز آب بنوشید: نیاز به آب هر فرد با توجه به سن، سطح فعالیت، آب و هوا و شرایط سلامتی او متفاوت است. به طور کلی، اکثر افراد سالم روزانه به حدود 8 لیوان آب نیاز دارند.

به رنگ ادرار خود توجه کنید: ادرار به رنگ زرد روشن نشان دهنده هیدراتاسیون مناسب است. ادرار تیره نشان دهنده کم آبی بدن و ادرار بی رنگ نشان دهنده نوشیدن بیش از حد آب است.

الکترولیت‌های خود را جایگزین کنید: اگر به طور فعال ورزش می‌کنید یا در هوای گرم و مرطوب فعالیت می‌کنید، علاوه بر آب، نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت مانند آب میوه یا نوشیدنی‌های ورزشی بنوشید.

از مصرف بیش از حد آب در مدت زمان کوتاه خودداری کنید: از نوشیدن مقادیر زیاد آب در یک بازه زمانی کوتاه، به خصوص بعد از ورزش خودداری کنید.

از علائم مسمومیت با آب آگاه باشید. اگر هر یک از علائم مسمومیت با آب را تجربه کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

چگونه مسمومیت با آب را درمان کنیم ؟

مسمومیت با آب بر اساس وضعیت واقعی بیمار و همچنین شدت علائم درمان می شود تا مناسب ترین درمان را انجام دهد:

• مقدار آبی را که می نوشید کاهش دهید یا نوشیدن را متوقف کنید تا بدن پایدار شود. 

• از دیورتیک ها برای خارج کردن آب اضافی از بدن استفاده کنید. 

• اگر نوشیدن آب زیاد ناشی از یک بیماری باشد، بیمار باید آن بیماری را درمان کند. 

• در صورت هایپوناترمی شدید (کاهش شدید سطح سدیم خون)، باید با مکمل سدیم درمان شود. 

مسمومیت با آب یک اورژانس معمولی نیست. علاوه بر این، این می تواند برای بسیاری از مردم یک مفهوم کاملاً عجیب باشد، زیرا در واقع، هیچ کس فکر نمی کند که نوشیدن آب زیاد نیز می تواند باعث مسمومیت شود. بنابراین، همه باید در مورد چگونگی پیشگیری از این مشکل آگاه باشند و بدانند که نوشیدن مناسب آب چگونه است. برای افرادی که در تمام طول سال در محیط گرم و مرطوب کار می کنند باید میزان مصرف آب خود را تنظیم کنند و یا از نوشیدنی هایی با الکترولیت های اضافی مانند سدیم و پتاسیم استفاده کنند.

یک نکته کوچک این است که اگر وقتی به توالت می روید. می بینید که رنگ ادرار شما خیلی شفاف است، این نیز یک علامت هشدار دهنده است که بیش از حد آب نوشیده اید و باید میزان مصرف آب روزانه خود را تنظیم کنید.

هیچ استاندارد رسمی برای میزان آب مصرفی یک فرد در روز وجود ندارد. مقدار مناسب آب مصرفی به عواملی مانند وزن بدن، سطح فعالیت بدنی، آب و هوا، وضعیت سلامت، جنسیت و سن بستگی دارد. با این حال، برای جلوگیری از مسمومیت با آب اضافی، فقط باید در صورت نیاز آب بنوشید، که به حفظ تعادل آب و الکترولیت در بدن کمک می‌کند.

سخن پایانی :

همانطور که می دانید آب برای زندگی ضروری است، اما با کمال تعجب، نوشیدن بیش از حد می تواند منجر به وضعیت خطرناکی به نام مسمومیت با اب شود که به هیپوناترمی شناخته می شود. زمانی اتفاق می افتد که الکترولیت های بدن، به ویژه سدیم، با مصرف بیش از حد آب رقیق می شوند.

سدیم نقش حیاتی در تنظیم مایعات داخل و اطراف سلول های شما دارد. هنگامی که رقیق شود، این تعادل مختل می شود و باعث می شود مایعات به داخل سلول های شما حرکت کنند و منجر به تورم، به ویژه در مغز شود. بنابراین باید در مصرف آب نیز مانند دیگر خوراکی ها دقت کنید و در صورت مشاهده ی هر علائمی به پزشک مراجعه کنید.

گردآوری: بخش سلامت بیتوته