عمره مفرده (بخش اول)
- مجموعه: احکام دینی
عمره مفرده (بخش اول)
استحباب عمره مفرده
س ـ آيا استطاعت براي انجام عمره مفرده سبب وجوب آن براي كسي كه استطاعت انجام حج را ندارد ميباشد يا نه؟
ج ـ عمره مفرده براي اشخاصيكه شانزده فرسخ و بيشتر با مكّه فاصله دارند واجب نيست.
اعمال عمره مفرده
احرام
س ـ كسي كه براي عمره مفرده عازم مكّه است، آيا جايز است كه از جدّه ـ با نذر يا بدون نذر ـ احرام ببندد؟ و بر فرض جواز، آيا جايز است از حديبيّه و يا ادني الحلّ احرام ببندد؟ صور مسئله را بيان فرماييد.
ج ـ عبور از ميقات يا محاذي آن براي قاصد مكّه، بدون احرام جايز نيست، هر چند بخواهد عمره مفرده بجا آورد، ولكن اگر معصيت نمود و از ادني الحل كه ميقات عمره مفرده است محرم شد، عمره او صحيح است، و كسي كه عازم عمره مفرده است جايز است قبل از رسيدن به ادني الحل نذر كند و محرم شود، خواه در جدّه باشد، و يا قبل از آن، و همچنين است اگر عابر، قاصد مكّه نبوده، و بعد از عبور از ميقات يا محاذي آن قصد نمايد به مكّه مشرّف شود جايز است با نذر از جده مثلاً براي عمره مفرده محرم شود.
س ـ آيا مراد از ادني الحل كه در مواقيت فرمودهايد، ادني الحل في كلّ جانب است كه با حدود حرم منطبق ميشود، و جعرانه و وادي نمره را شامل ميشود، و يا مراد فقط همان حدي است كه مسجد تنعیم در آن بنا شده است، و نزديكترين حِلّ نسبت به كعبه محسوب ميشود؟
ج ـ ادني الحل من كلّ جانب است، و منحصر به مسجد تنعيم نيست.
س ـ زيد بعد از اتمام اعمال حج به دستور مطوّف با جمعي از حجاج و خود مطوّف عمره مفرده بجا آورده، و چون عمل مستحبي بوده لباس احرامي كه نجس بوده تطهير نكرده، و با همان جامه احرامي، عمره مفرده بجا آورده، و نيز خيال ميكرده كه طواف نساء در عمره مفرده لازم نيست، بعد از مراجعت فهميده كه عمره مفرده طواف نساء دارد، و يقين ندارد كه با مطوف طواف نساء را انجام داده يا نه؟ اكنون وظيفه او را بيان فرماييد.
ج ـ در فرض مذكور اگر ميتواند واجب است خودش به مكّه برود، طواف عمره را با لباس احرام پاك انجام بدهد، و نماز طواف و سعيظ و تقصير و طواف نساء و نماز آن را بجا آورد، و اگر نميتواند نايب بگيرد.
س ـ اگر حملهدار و يا كارگران كاروان حج، براي اجاره منزل به مكّه بروند، و در مسجد تنعيم به نيّت عمره مفرده محرم شوند، و بعد از اعمال حج و عمره تمتّع از ميقات محرم شوند، جايز است يا خير؟
ج ـ مانعي ندارد، به شرط آن كه اجير براي حج تمتّع بلدي نباشد ـ بنابراحتياط ـ لكن عبور از ميقات بدون احرام معصيت دارد.
س ـ بعضي از زائران بيت الله الحرام يك ماه «30 روز» پس از انجام عمره مفرده از محدوده حرم خارج شده «مثلاً به عرفات رفته» و بر ميگردند، آيا در ورود به حرم نياز به احرام دارند يا خير؟ و آيا صورت اضطرار و غير اضطرار با هم فرق دارد يا نه؟
ج ـ در فرض سؤال، بايد هنگام ورود به حرم مجدّداً محرم شود و فرقي بين اضطرار ورود به حرم و عدم اضطرار نيست.
سـعـي
س ـ شخصي در اثناء عمره مفرده در شوط پنجم سعي، مريض شده و نتوانسته است عمره را تمام كند، او را به ايران بردهاند، و بعد از بهبودي هم نتوانسته به مكّه بيايد، فعلاً وظيفه او چيست؟
ج ـ با فرض اينكه خود شخص نميتواند مراجعت كند، نايب براي خروج منوب عنه از احرام، سعي را تمام كند، و آن را اعاده نمايد، و به منوب عنه خبر دهد كه تقصير نمايد، و بنابراحتياط بعد از تقصير براي طواف نساء نايب بگيرد، و در طواف نساء نايب لازم نيست مُحرِم باشد، و توضيح آنكه مسأله از موارد حصر نيست، چون شخص مريض فعلاً خوب شده، و اينكه نميتواند به مكّه بيايد از جهت مرض نيست.
تقصير
س ـ شخصي در عمره مفرده تقصير را فراموش كرده يا جهلاً تقصير ننموده، بعد از طواف نساء و نماز آن يادش آمده يا متوجه شد كه تقصير نكرده، حكمش چيست؟
ج ـ تقصير نمايد، و به احتياط لازم طواف نساء و نماز آن را اعاده كند.
س ـ در عمره مفرده اگر كسي تقصير را عمداً يا از روي جهل و نسيان ترك نمود و طواف نساء را انجام داد، چه وظيفهاي دارد؟
ج ـ بايد تقصير نمايد، و طواف نساء را اعاده كند، و فرقي بين صور عمد و سهو و علم و جهل نيست علي الاحوط.
طواف نساء
س ـ كسي كه اعمال عمرهمفرده را كاملاً انجامداده وفقط طواف نساء و نماز طواف نساء را انجام نداده است آيا ميتواند محرم به احرام عمره مفرده به نيابت از كسي (مثلاً پدر و مادر و يا چهارده معصوم(عليهم السلام) و يا غير اينها بشود؟
ج ـ در فرض سؤال، محرم شدن شخص مذكور به عمره مفرده ديگر اشكال ندارد ولي بايد طواف نساء را كه از عمره قبلي بذمه او است انجام دهد و طواف نساء ديگري براي عمرهاي كه دوباره محرم شده انجام دهد.
س ـ شخصي چند مرتبه عمره مفرده بجا آورده، و در هيچ كدام طواف نساء نكرده، آيا يك طواف نساء براي تمام عمرهها كفايت ميكند، يا بايد براي هر كدام طواف جداگانه انجام دهد؟
ج ـ يك طواف كافي نيست.
س ـ كسي كه عمره مفرده استحبابي بجا ميآورد اگر طواف نساء آن را عمداً يا جهلاً يا سهواً ترك كند آيا زن بر او حرام است؟
ج ـ بلي تا طواف نساء را بجا نياورد زن بر او حلال نميشود، و از اين جهت فرقي ميان عمره مفرده واجب و مستحب نيست.
س ـ كسي عمره مفرده بجا آورده، و بدون انجام طواف نساء به مدينه آمدهاست، فعلاً ميخواهد براي عمرهتمتّع محرمشود، آيا جايزاست بدونانجام طواف نساء محرم شود، و بعد از انجام عمره تمتّع، طواف نساء را بجا آورد؟
ج ـ مانع ندارد.
س ـ شخصي در عمره مفرده طواف نساء و نماز آن را فراموش ميكند و طبق وظيفه كه بايد در صورت امكان خودش و يا نائب طواف نساء و نماز آنرا بجا آورد طواف و نماز آن بجا آورده نشده و اين شخص سال بعد موفق به حج تمتّع ميشود آيا با بجا آوردن طواف نساء حج تمتّع كفايت از طواف نساء عمره مفرده ميكند بدون اينكه طواف نساء عمره مفرده بجا آورده شود و در اين فرض زن بر او حلال ميشود يا نه؟
ج ـ در مورد سؤال، طواف النساء حج تمتّع از طواف النساء عمره مفرده كه به ذمّه او است كفايت نميكند بلكه بايد طواف النساء عمره مفرده را نيز كه به ذمّه او است انجام دهد.
س ـ شخصي طواف نساء عمره مفرده و يا طواف حج را فراموش كرده و بعد از مراجعت به وطن يادش آمده در حاليكه نه خودش قدرت رفتن به مكه را دارد و نه ميتواند كسي را براي بجا آوردن طواف نساء نايب بگيرد آيا در اين فرض طواف نساء ساقط ميشود و زن بر او حلال است يا نه لطفاً جواب فرعهاي فوق را با اشاره جمالي به ادّله بيان فرماييد سپاسگزاريم.
ج ـ شخص مذكور تا طواف النساء و يا طواف حج را خودش و يا نائبش (در مورد صحت نيابت) انجام ندهد زن براي او حلال نميشود و دليل مطلب روايات وارده از معصوم(عليه السلام) است.
س ـ اگر شوهر از مجتهدي تقليد كند و زن از مجتهدي ديگر تقليد كرده باشد در اين فرض اگر مقلَّد زن طواف نساء را در عمره مفرده واجب نداند و زن طبق وظيفه خود در عمره مفرده طواف نساء را بجا نياورد ولي مقلَّد مرد طواف را در عمره واجب بداند آيا زوج ميتواند از زوجه خود استمتاع و به او نزديكي نمايد يا خير و وظيفه زوجه در فرض سؤال چه خواهد بود؟
ج ـ اگر چه اين فرض نادر است زيرا قول به عدم وجوب طواف نساء در عمره مفرده نادر است مع ذلك در اين فرض كه زوج خودش طواف نساء را بجا آورده يا اصلاً محرم نشده استمتاع او از زوجه ظاهراً جايز است.
س ـ اگر كسي چند عمره مفرده براي خودش بجا آورده باشد يا از طرف چند نفر اجير شود كه عمره براي آنان بجا آورد تصادقاً در هيچ كدام از عمرهها طواف نساء را بجا نياورده باشد برخي از فقهاء فتوي دادهاند كه يك طواف براي چند عمره كفايت خواهد كرد و در كتاب فتوايي از حضرت آية الله العظمي گلپايگاني(قدسسره) آمده است در حالي كه عمره مفرده مركب از چند عمل است بنابراين به نظر ميرسد براي هر سعي يك طواف نساء لازم باشد. مگر اينكه نصّ خاص در خصوص فرع وارد شده باشد مستدعي است نظر مبارك در مورد فرع مرقوم و دليل فقهاء را بيان فرمائيد.
ج ـ ظاهر اين است كه در عمره مفرده طواف نساء واجب است و ترك عمدي آن جايز نيست اگر چه در صورتي كه چند عمره انجام داده و طواف نساء را عمداً و يا سهواً ترك كرده باشد بعيد نيست كه براي خروج از احرام طواف نساء عمره آخري كافي باشد و ضمناً اگر اجير در عمره مفرده استيجاري طواف نساء را ترك كرده باشد استحقاق اجرت ندارد.
س ـ در صورتي كه زوج شيعه و زوجه از اهل سنّت باشد و زوجه طواف نساء را انجام ندهد آيا تكليف شوهرش از حيث جواز استمتاع و عدم جواز استمتاع از زوجه مذكوره چيست؟
ج ـ در هر دو مورد سؤال، براي زوج و زوجه استمتاع اشكال ندارد.
س ـ جواني شيعهاي در يك خانواده از برادران اهل تسنن كار ميكرده، چون وقت حج ميرسد با آن جماعت به زيارت خانه خدا ميرود، و اعمال حج را مطابق دستورات آنها انجام داده، و طواف نساء را بجا نياورده، و بعد از مراجعت از سفر ازدواج كرده، و صاحب اولاد شده است، در اين صورت حج او چه صورت دارد، و ازدواج او صحيح است يا نه؟
ج ـ در فرض مسئله چنانچه اركان حج را مطابق فتواي علماي شيعه انجام داده حج او صحيح است، و واجبات غير ركني اگر مطابق نظر فقهاي شيعه انجام نشده، در صورت تمكن خودش، والاّ نائبش انجام دهد، لكن تا طواف نساء بجا نياورده زن بر او حرام است، و اگر خودش نميتواند بجا آورد يك نفر شيعه را وكيل كند كه نيابتاً از طرف او طواف نساء بجا آورد، و بعد از انجام طواف، عقد را تجديد كند، و اولاد آنها در حكم حلال زاده است.
س ـ زن و شوهري به مكّه رفتند، و مناسك حج را بجا آوردند، لكن چون زن شوهرش را نميخواست، طواف نساء و نماز آن را بجا نياورد، و شوهر هم اين طواف و نماز را ترك كرده، و به وطن خود برگشتهاند، اكنون وظيفه آن زن از نظر محرميّت و بودنش در خانه شوهر چيست؟
ج ـ بر هر دو واجب است به مكّه برگردند، طواف نساء و نماز آن را بجا آورند، و اگر رفتن به مكّه مشقّت دارد نايب بگيرند، كه طواف نساء و نماز آن را بجا آورد، و تا وقتي كه طواف نساء و نماز آن را بجا نياوردهاند، هر گونه استمتاع زن و مرد از يكديگر حرام است، ولكن عقد باطل نيست و زن بر مرد محرم است، و در اين مورد كه زن به قصد فرار از تمكين، طواف نساء بجا نياورده، استحقاق نفقه و سكني، محل اشكال است و احتياط در ترك مطالبه است، هر چند بر زوج نيز احتياط در صورت مطالبه، بذل نفقه است.
س ـ شخصي به واسطه ندانستن مسئله طواف نساء را بجا نياورده، ولي نيّت طواف مستحب كرده به اين نحو كه اين طواف را براي هر نقصاني كه در طواف داشتهام قربة الي اللّه بجا ميآورم، و بعد از گذشتن يك سال ملتفت شده، تكليفش چيست؟
ج ـ در مورد سؤال، احوط آن است كه بعد از التفات با زن نزديكي نكند، و درصورت تمكن طواف نساء را خودش بجا آورد و اگر مشقّت دارد نايب بگيرد كه براي او طواف نساء و نماز آن را بجا آورد، اگر چه در غير ماه حج باشد.
س ـ فرمودهاند اگر كسي طواف نساء را در حج نياورد زن بر او حرام ميشود، بفرماييد كه آيا مقصود فقط مقاربت است، و يا ساير استمتاعات نيز حرام خواهد بود، و اگر اولادي به وجود بيايد حلال زاده است يا نه، ارث مبرد يا نميبرد؟
ج ـ در فرض سؤال، با محرم شدن به احرام حج و عمره مفرده، ازدواج با زن و هر گونه استمتاع از او حرام ميشود، و تا طواف نساء بجا آورده نشود هيچ يك از استمتاعات بر او حلال نيست، و در صورت عصيان و مقاربت با زن، اولاد ملحق به آنها است، و توارث نيز بين آنها ثابت است.
س ـ شخصي پس از مراجعت از مكّه شك ميكند كه طواف نساء حج يا عمره مفرده را بجا آورده يا نه، چه وظيفهاي دارد؟
ج ـ اگر التفات به وجوب طواف نساء نداشته، بايد طواف نساء را انجام دهد، ولي اگر التفات به وجوب آن داشته، و شك دارد كه انجام داده يا نه، بعيد نيست انجام آن واجب نباشد، اگر چه احتياط خوب است.
س ـ مردي به زنش گفت وظيفه من طواف نساء است، ولي تو بايد طواف رجال را بجا آوري! زن به جاي نيّت طواف نساء نيّت طواف رجال كرد، آيا كافي است يا نه؟
ج ـ اگر منظورش اداء وظيفه بوده است، كفايت ميكند.
س ـ پير مردان و پير زناني كه عمل زناشوئي از آنان ممكن نيست، و ازدواج هم نميكنند، و نيز كسي كه عنين است آيا اگر طواف نساء را بجا نياورند اشكال دارد؟
ج ـ بر اشخاص مذكور نيز واجب است طواف نساء را انجام دهند.
س ـ شخصي بعد از حج ازدواج كرد، و داراي اولاد شد، بعداً متوجه ميشود كه در حج طواف نساء را بجا نياورده است. و حال كه متوجه شده است، حكم زن و فرزند او چگونه است. و نسبت به طواف بايد چه كند؟
ج ـ با فرض جهل، فرزند او حكم حلال زاده را دارد، ولي عقد ازدواج باطل است، و بايد طواف نساء را انجام دهد، و عقد را تجديد نمايد.
س ـ اگر نايب، طواف نساء را بجا نياورد، آيا فقط زن بر او حرام است يا ذمهاش هم مشغول است، هر چند بعد از مردن باشد، كه بايد براي او قضاء كنند؟
ج ـ ذمه او هم مشغول است، و خودش بايد در حياتش انجام دهد، و اگر نميتواند نايب بگيرد، و اگر قبل از انجام آن فوت كند، بايد براي او نايب بگيرند.
س ـ آيا طواف نساء بر زنان واجب است؟
ج ـ بلي، واجب است.
نماز طواف نساء
س ـ چه ميفرماييد درباره كسي كه در عمره مفرده نماز طواف نساء را نخوانده و به ولايت خود مراجعت كرده؟
ج ـ اگر برگشتن به مسجد الحرام براي او دشوار باشد ميتواند آن را در هر محلي كه يادش آمد بخواند، هر چند در شهر ديگر باشد.
منبع:saafi.org