احکام شرعی لقاح خارج از رحم و اسپرم اهدائی

مجموعه: احکام دینی

احکام شرعی لقاح خارج از رحم

پیشرفت علم امروزه به کمک زوج های نابارور آمده و راه های گوناگونی را از لقاح خارج رحم گرفته تا استفاده از بانک نطفه و اهداء جنین در اختیار آنها می‌گذارد تا از موهبت پدر و مادر شدن بهره ببرند و لذت داشتن فرزند را تجربه کنند.

یکی از راه های تلقیح مصنوعی در زوجینی که مرد فاقد اسپرم و توانایی بارور کردن همسرش بوده، استفاده از نطفه مردی غریبه و بیگانه است. بدین صورت که تخمک زن را با اسپرم مرد بیگانه در آزمایشگاه ترکیب کرده و سلول بارور شده را به رحم زن تزریق می‌کنند. مراجع تقلید در این باره آراء و دیدگاه های متفاوتی دارند، برخی این عمل را جایز نمی‌دانند و گروهی نیز تنها راه حل را آن می‌دانند که مرد موقّتا همسر خود را طلاق دهد و آن زن پس از عدّه به عقد موقّت مرد مورد نظر در آید.

به هر جهت، مشخص است کودکی که با اسپرم مرد بیگانه به دنیا بیاید ملحق به شوهر آن زن نمی‌شود و پدر او، صاحب نطفه و مادرش زنی است که صاحب رحم و تخمک است.

در ادامه این گزارش دیدگاه مراجع عظام تقلید در خصوص این نوع از لقاح مصنوعی آمده است:

آیت‌الله خامنه‌ای:
آیا تلقیح نطفه مردی اجنبی به همسر مردی که بچه‏دار نمی‌‏شود، از طریق قراردادن نطفه در رحم او جایز است؟

جواب: عمل مذکور فی‏ نفسه اشکال ندارد و کودک به صاحب تخمک و رحم ملحق می‏ شود و الحاق آن به صاحب نطفه هم بعيد نيست ولی از او ارث نمی‏ برد.

آیت‌الله مکارم شیرازی:
مردى عقیم، ولى زن او سالم و قدرت بارورى دارد. اگر اسپرم مرد دیگرى در آزمایشگاه با تخمک زن مذکور ترکیب، سپس نطفه ترکیب یافته در رحم زن نهاده شود، لطفاً بفرمایید:

اوّلاً: آیا این کار جایز است؟
ثانیاً: آیا این امر زنا محسوب مى‌شود؟
ثالثاً: آیا مشخّص بودن یا ناشناس بودن دهنده اسپرم در حکم مسأله تأثیرى دارد؟
رابعاً: رابطه شرعى کودک با شوهر زن از لحاظ ارث، محرمیّت و نکاح چگونه خواهد بود؟
خامساً: رابطه شرعى کودک با مرد صاحب اسپرم از نظر ارث، محرمیّت و نکاح چگونه مى باشد؟

الف) جایز نیست.
ب) زنا نیست؛ ولى از جهاتى شبیه زناست.
ج) هیچ تأثیرى ندارد.
د) رابطه اى با او ندارد؛ جز اینکه فرزند طبیعى همسر اوست، و با او محرم است.
هـ) به منزله فرزند نامشروع اوست که محرم است؛ ولى از یکدیگر ارث نمى‌برند.

همچنین آیت الله مکارم شیرازی به استفتاء زنی که همسر وی توانایی باروری را نداشته و طالب فرزنددار شدن از این راه هستند، چنین پاسخ داد: تنها راه مشروع آن است که شما از شوهرتان (هرچند به صورت مخفیانه و بدون اطّلاع اطرافیان) طلاق بگیرید، و پس از گذشتن عدّه به عقد موقّت صاحب نطفه درآیید (هرچند همدیگر را هرگز نبینید)، سپس نطفه به شما تزریق شود، و پس از پایان عقد موقّت و زایمان دوباره مى توانید به عقد شوهر اوّل درآیید. در این صورت شما مادر آن بچّه، و صاحب نطفه پدرش محسوب مى شود. و به شوهر شما هم محرم است. ولى به اقوام شوهرتان محرم نیست. امّا به اقوام شما محرم است.

آیت‌الله نوری همدانی:
در فرض سوال، حرام است.

آیت‌الله صافی گلپایگانی:
بطور کلی عمل تلقیح اگر مستلزم نظر یا لمس حرام باشد تکلیفاً حرام است و به نظر اینجانب جواز تلقیح اجنبی به همسر اگر چه بوسیله خود همسر باشد، محل اشکال است و در فرضی که انجام شود، فرزند تعلق به مرد صاحب اسپرم دارد و اگر دختر باشد به شوهر شما محرم است؛ چون ربیبه او است و نسبت به خود شما چه پسر باشد یا دختر حکم فرزند را دارد و به شما محرم است.

آیت‌الله سیستانی:
پرسش: آیا قرار دادن نطفه مرد اجنبی در رحم زن اجنبیه فی نفسه جایز است ؟ آیا این عمل شبیه به زنا نیست ؟
پاسخ: جایز نیست ولی حکم زنا را ندارد.

پرسش: حکم شرعی تلقیح مصنوعی با اسپرم مرد اجنبی در محیط آزمایشگاهی وقتی که شوهر فاقد اسپرم باشد چگونه است و محرمیت به بستگان زن وشوهر چگونه است؟
پاسخ: وارد کردن اسپرم مرد اجنبی به رحم زن جایز نیست ولی تلقیح تخمک زن با اسپرم مرد اجنبی در خارج از رحم و وارد کردن آن در رحم فی حد ذاته جایز است وحرمت آن به لحاظ امور جانبی است که معمولا لازم می‌آید مانند کشف عورت وبه هر حال فرزند منتسب به صاحب اسپرم است و ربطی به شوهر ندارد ولی اگر دختر باشد با او محرم است، زیرا فرزند همسر او است وهمچنین محرمیت فرزند با فامیل آن زن محقق است.

آیت‌الله سبحانی:
مردى اسپرم ندارد لذا اسپرم اجنبى را با تخمك همسرش بارور مى‌كند و در رحم همسرش قرار مى دهند آيا اين كار جايز است؟
بسمه تعالى: جايز نيست.

منبع: yjc.ir