هیپرپلازی آندومتر رحم : علل، علائم و درمان

مجموعه: بهداشت بانوان

هیپرپلازی آندومتر رحم به معنی ضخیم شدن سطح داخلی رحم می باشد

هیپرپلازی آندومتر؛ علائم و راه های درمان

هیپرپلازی آندومتر

هیپرپلازی آندومتر رحم با خون ریزی غیر طبیعی خود را نشان می دهد

ضخیم شدن پوشش داخلی رحم که آندومتر نام دارد هیپرپلازی نامیده می شود. آندومتر در خانم هایی که هنوز به سن یائسگی نرسیده اند در دوران قاعدگی از رحم جدا می شود و در نتیجه ی آن خونریزی ماهانه صورت می گیرد. هیپر پلازی به معنی رشد بیش از حد می باشد. در واقع در هیپرپلازی آندومتر، سلول های آندومتر بیش از حد تکثیر می شوند که منجر به ضخیم شدن آندومتر می شود.

هیپرپلازی آندومتر در دو نوع می باشد که شامل نوع بدون آتیپی و آتیپیکال است. در نوع آتیپی پوشش داخلی رحم به علت تکثیر سلول ها ضخیم تر می شود. اما اغلب این سلول ها غیر سرطانی هستند و رشد آنها به مرور متوقف شده و گاهی نیاز به درمان برای توقف رشد سلولی دارد.

در نوع آتیپیکال ، سلول های تکثیر شونده غیر نرمال می باشد و در صورت درمان نکردن به موقع ممکن است با گذشت زمان تبدیل به سرطان شود.

تغییرات آندومتر در دوران قاعدگی

آندومتر به علت واکنش به هورمون ها در دوران قاعدگی تغییر می کند. در اوایل سیکل قاعدگی تخمدان ها هورمون استروژن تولید می کنند. این هورمون سبب رشد و ضخیم تر شدن پوشش داخلی رحم می شود تا آن را برای بارداری آماده کند و تخمک گذاری صورت می گیرد.

بعد از تخمک گذاری میزان این هورمون افزایش می یابد. آندومتر برای دریافت و تغذیه تخمک بارور شده توسط هورمون پروژسترون آماده می شود. در صورت رخ ندادن بارداری میزان این دو هورمون کاهش می یابد. کاهش هورمون پروژسترون محرک قاعدگی و جدا شدن پوشش داخلی رحم است. بعد از ریزش کامل مخاط رحم سیکل بعدی قاعدگی شروع می شود.

علت ایجاد هیپرپلازی آندومتر رحم

این حالت معمولا به علت بالا بودن غلظت استروژن بدون پروژسترون است. در صورت عدم تخمک گذاری پروژسترون تولید نمی شود و خونریزی ماهانه صورت نمی گیرد. بنابراین رشد آندومتر در واکنش به استروژن ادامه می یابد. به این عارضه هیپرپلازی می گویند که در صورت پیشرفت ممکن است منجر به سرطان شود.

عوامل ایجاد هیپرپلازی آندومتر

این حالت بعد از یائسگی و زمانی که دیگر تخمک گذاری صورت نمی گیرد و تولید پروژسترون متوقف می شود ایجاد می شود. اما گاهی اوقات نیز قبل از یائسگی و به علت تخمک گذاری نامنظم ایجاد می شود. همچنین شرایط زیر باعث بالا رفتن میزان هورمون استروژن و کمبود پروژسترون می شود که در نتیجه منجر به هیپرپلازی آندومتر می شود:

•چاقی

•مصرف داروهایی که عملکردی شبیه استروژن دارند

•مصرف دوز های بالای استروژن به مدت طولانی بعد از یائسگی در زنانی که برداشتن رحم انجام نداده اند

•قاعدگی نامنظم و به ویژه در اثر ابتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک یا ناباروری

علائم هیپرپلازی آندومتر رحم

مهمترین نشانه این عارضه خونریزی غیر عادی رحم می باشد. در صورت مشاهده علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:

•خونریزی شدید و طولانی تر از معمول در دوران قاعدگی

•فاصله کمتر از 21 روز بین سیکل های قاعدگی 

•خونریزی بعد از دوران یائسگی

راه های تشخیص هیپرپلازی آندومتر رحم

خونریزی بعد از دوران قائدگی از نشانه های هیپرپلازی اندومتر رحم می باشد

برای تشخیص این عارضه معمولا از سه روش استفاده می شود که در ادامه شرح داده می شود.

سونوگرافی

در این روش علت های دیگر خونریزی غیر عادی در رحم بررسی شده و ضخامت آندومتر نیز اندازه گیری می شود. این روش به ویژه برای زنان یائسه مفید است. در دوران یائسگی پوشش داخلی رحم به طور طبیعی نازک می شود و ضخامت آن به کمتر از 3 تا 4 میلیمتر می رسد، اگر این ضخامت کمتر از 3 میلیمتر باشد احتمال ابتلا به این عارضه پایین است. برای زنانی که هنوز به سن یائسگی نرسیده اند این تشخیص کمی دشوار تر می شود زیرا در طول سیکل قاعدگی این ضخامت تغییر می کند. در این حالت اگر ضخامت آندومتر کمتر از 7 میلی متر باشد بروز این عارضه بعید است.

نمونه برداری از آندومتر

برای نمونه برداری از آندومتر از عملی به نام بیوپسی استفاده می شود. این روش به صورت سرپایی و بدون نیاز به بیهوشی انجام می شود. در این روش یک لوله کوچک وارد واژن شده و نمونه آندومتر بیرون کشیده می شود و برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می شود. انجام این روش کمی دشوار است و بیمار ممکن است تا چند روز بعد خونریزی مختصر داشته باشد.

هیستروسکوپی

در این روش داخل رحم مشاهده می شود. این روش به وسیله یک لوله باریک به همین نام انجام می شود. این لوله با دقت از واژن و دهانه رحم عبور داده می شود و وارد رحم می شود. این لوله مجهز به یک دوربین است که از داخل رحم تصاویری را بر روی مانیتور نشان می دهد و پزشک می تواند داخل رحم را ببیند و آن را تشخیص دهد. این روش به صورت سرپایی و بی حسی موضعی و یا در بیمارستان و به صورت بیهوشی عمومی انجام  می شود.

درمان هیپرپلازی آندومتر

قرص پروژسترون یکی از راه های درمان هیپرپلازی آندومتر رحم است

درمان این عارضه بسته به نوع آن متفاوت است. اگر از نوع بدون آتیپی باشد معمولا به صورت خود به خود درمان می شود و کاری برای درمان انجام نمی شود. فقط برای بررسی وضعیت آن به طور ماهانه از آندومتر نمونه برداری می شود. اما به طور کلی برای درمان از روش های زیر استفاده می شود:

دستگاه داخل رحمی

در این روش که از بهترین راه های درمان است و برای نوع بدون آتیپی انجام می شود یک دستگاه به نام دستگاه جلوگیری از بارداری داخل رحم گذاشته می شود. این دستگاه هورمون پروژسترون آزاد می کند و پوشش داخلی رحم را نازک تر می کند. این دستگاه باید 6 ماه تا 5 سال در رحم بماند.

قرص پروژسترون

در این روش درمانی هر روز و به مدت 6 ماه از قرص پروژسترون استفاده می شود اما این روش مانند روش قبلی مؤثر نیست و همچنین دارای عوارض جانبی می باشد.

برداشتن رحم

اگر چه درمان هیپرپلازی آندومتر نیازی به عمل جراحی ندارد اما در برخی از موارد مانند شرایط زیر لازم است این عمل صورت گیرد:

•در صورتی که هورمون درمانی بعد از 6 تا 12 ماه بی نتیجه باشد.

•در صورت عود کردن عارضه بعد از درمان

•در صورت تبدیل شدن هیپرپلازی بدون آتیپی به آتیپیکال

•در صورت ترجیح خود بیمار به انجام این عمل به جای استفاده از دارو یا دستگاه جلوگیری از بارداری 

عمل برداشتن رحم یا هیسترکتومی یک عمل مهم و بزرگ است و دوران بهبودی طولانی دارد در نتیجه باید قبل از تصمیم گیری به خوبی در مورد معایب و مزایای آن تحقیق شود.

یکی از عوامل افزایش دهنده احتمال ابتلا به این عارضه، چاقی می باشد. بنابراین در صورت داشتن اضافه وزن باید سعی کنید وزن کم کنید تا از عود کردن احتمالی این عارضه جلوگیری کنید.

برای درمان نوع آتیپیکال نیز از روش عمل برداشتن رحم استفاده می شود اما این روش بیشتر برای زنان یائسه کاربرد دارد و برای زنانی که قصد بارداری دارند از روش های دیگر درمانی استفاده می شود. در این حالت بیمار می تواند با روش هورمون درمانی به مدت شش ماه درمان شود و اگر بیوپسی مجدد تأثیر گذاری درمان و برطرف شدن عارضه را تأیید کند عمل برداشتن رحم به زمانی موکول می شود که بیمار قصد بارداری نداشته باشد.

گردآوری: بخش سلامت بیتوته