بارودونتالژی؛ راز درد دندان در سفرهای هوایی و غواصی

مجموعه: بیماری ها و راه درمان

بارودونتالژی دردی در دندان‌هاست که با تغییر فشار اتمسفری ایجاد می‌شود

بارودونتالژی چیست و چگونه می‌توان از آن پیشگیری کرد؟

بارودونتالژی چیست؟

بارودونتالژی به دردی در دندان‌ها اشاره دارد که به دلیل تغییر در فشار اتمسفری، معمولاً هنگام تغییر ارتفاع، ایجاد می‌شود. این اصطلاح از دو بخش تشکیل شده است: «بارو» به معنای فشار و «اودونتالژی» به معنای دندان‌درد. بنابراین، بارودونتالژی به دردی در دندان‌ها و دهان گفته می‌شود که به دلیل تغییر فشار اتمسفری، مانند صعود به ارتفاعات بالا یا غواصی در عمق آب و بازگشت به سطح، ایجاد می‌شود.

گاهی اوقات از عبارت «فشار دندان» (tooth squeeze) برای توصیف این پدیده استفاده می‌شود، زیرا بیماران اغلب احساس می‌کنند که دندان‌هایشان از داخل تحت فشار قرار گرفته است.

پوسیدگی دندان خطر بارودونتالژی را افزایش می‌دهد

چه کسانی ممکن است به بارودونتالژی مبتلا شوند؟

بارودونتالژی می‌تواند هر فردی را در هر سنی تحت تأثیر قرار دهد، اما تنها در صورتی رخ می‌دهد که فرد در معرض تغییر فشار اتمسفری قرار گیرد. به عبارت دیگر، اگر دردی در دندان بدون تغییر ارتفاع یا عمق وجود داشته باشد، به احتمال زیاد بارودونتالژی نیست.

گروه‌هایی که به دلیل شغل یا فعالیت‌های تفریحی بیشتر در معرض این مشکل هستند، عبارتند از:

• کوهنوردان، طبیعت‌گردان و صخره‌نوردان

• خلبانان هواپیما، مهمانداران و خدمه پرواز

• سربازان و پرسنل نظامی که در فعالیت‌های هوایی یا غواصی شرکت دارند.

• غواصان حرفه‌ای یا آماتور

• افرادی که به دلیل شغل خود مرتباً با هواپیما سفر می‌کنند.

با این حال، عوامل خطر خاصی احتمال بروز بارودونتالژی را افزایش می‌دهند، از جمله:

• التهاب لثه (ژینژیویت)

• پرشدگی یا ترمیم‌های دندانی

• پوسیدگی دندان 

این شرایط به دلیل قرار گرفتن پالپ دندان (بافتی که عصب دندان در آن قرار دارد) در معرض فشار، حساسیت بیشتری ایجاد می‌کنند. عصب دندان تغییرات فشار را حس کرده و با درد واکنش نشان می‌دهد.

مکانیسم درد در بارودونتالژی

برای درک دلیل بروز درد دندانی در هنگام تغییر فشار اتمسفری، باید به قانون بویل-ماریوت در فیزیک اشاره کنیم. این قانون بیان می‌کند که حجم یک گاز محبوس در یک ظرف بسته، در دمای ثابت، با تغییرات فشار به طور معکوس تغییر می‌کند. یعنی اگر فشار اطراف افزایش یابد، حجم گاز کاهش می‌یابد و اگر فشار کاهش یابد، حجم گاز افزایش می‌یابد.

در بارودونتالژی، این اصل به گاز محبوس در داخل دندان (به‌ویژه در صورت وجود پوسیدگی) اعمال می‌شود. هنگام صعود به ارتفاعات بالاتر از سطح دریا، فشار اتمسفری کاهش می‌یابد و گاز داخل دندان منبسط می‌شود، که باعث افزایش حجم آن و فشار به بیرون می‌شود.

در غواصی نیز همین اتفاق هنگام بازگشت به سطح رخ می‌دهد. در عمق زیاد، فشار اتمسفری افزایش می‌یابد، اما با بالا آمدن به سطح، فشار کاهش یافته و گاز داخل دندان منبسط می‌شود.

گاز ممکن است از طریق پوسیدگی، شکستگی دندان یا پرشدگی نامناسب وارد پالپ دندان شده و به دام بیفتد. این گاز به دلیل مشکلات عروقی یا نکروز (مرگ بافت) نمی‌تواند به راحتی خارج شود، که منجر به درد می‌شود.

بارودونتالژی نشانه یک مشکل دندانی زمینه‌ای است

علائم بارودونتالژی

علامت اصلی بارودونتالژی، دندان‌درد یا احساس فشار از داخل دندان در هنگام تغییر فشار اتمسفری است. با این حال، علائم دیگری نیز ممکن است ظاهر شوند که به شرایط زمینه‌ای اشاره دارند:

• درد شدید و ناگهانی معمولاً با پوسیدگی مرتبط است.

• خونریزی‌های کوچک اطراف دندان ممکن است نتیجه جراحی اخیر دهانی باشد.

• در موارد نادر، انبساط گاز می‌تواند باعث شکستگی دندان یا تشدید یک مشکل دندانی موجود شود.

بارودونتالژی براساس علائم و شرایط زمینه‌ای به چهار دسته طبقه‌بندی می‌شود:

• کلاس ۱: درد ناگهانی هنگام صعود، بدون علائم هنگام کاهش ارتفاع (احتمالاً پالپیت حاد یا غیرقابل‌برگشت).

• کلاس ۲: درد ضربان‌دار و ملایم که به‌تدریج هنگام صعود ظاهر می‌شود، بدون علائم هنگام کاهش ارتفاع (احتمالاً پالپیت مزمن).

• کلاس ۳: دردی مشابه کلاس ۲، اما هنگام کاهش ارتفاع (نه صعود) رخ می‌دهد، که نشان‌دهنده پالپیت نکروتیک است.

• کلاس ۴: درد شدید هنگام صعود و کاهش ارتفاع، که نشان‌دهنده پریودنتیت اپیکال است.

چگونه می‌توان از بارودونتالژی پیشگیری کرد؟

پیشگیری از بارودونتالژی نسبتاً ساده است و شامل اقداماتی برای کاهش عوامل خطر در هنگام مواجهه با تغییرات فشار اتمسفری است. افرادی که پوسیدگی، پالپیت، شکستگی دندان یا جراحی اخیر دهانی دارند، باید اقدامات احتیاطی بیشتری انجام دهند.

اقدامات پیشگیری شامل موارد زیر است:

• رعایت بهداشت دهان و دندان: بهداشت مناسب دهان خطر بروز مشکلات دندانی مانند پوسیدگی را کاهش می‌دهد.

• معاینات منظم دندانپزشکی: بازدیدهای دوره‌ای از دندانپزشک برای شناسایی و درمان مشکلات دندانی ضروری است. اگر اخیراً جراحی دهانی یا کشیدن دندان داشته‌اید، قبل از سفر با هواپیما یا انجام فعالیت‌هایی مانند غواصی یا کوهنوردی، با دندانپزشک خود مشورت کنید.

• اجازه بهبودی پس از جراحی: پس از جراحی دهانی، از دندانپزشک خود بپرسید چه زمانی می‌توانید فعالیت‌های مرتبط با تغییر فشار را از سر بگیرید.

• اطلاع‌رسانی به مربیان غواصی: اگر در کلاس‌های غواصی شرکت می‌کنید، مربیان خود را از وضعیت سلامت دهانی خود مطلع کنید تا توصیه‌های مناسب دریافت کنید.

پرشدگی نامناسب دندان می‌تواند باعث درد در تغییر فشار شود

روش‌های متعادل‌سازی فشار

دو روش ساده و طبیعی می‌توانند به متعادل کردن فشار بین داخل و خارج بدن در هنگام تغییر ارتفاع کمک کنند. این روش‌ها ممکن است در موارد شدید یا مشکلات جدی دندانی کافی نباشند، اما در موارد خفیف می‌توانند موثر باشند:

• جویدن آدامس: جویدن آدامس باعث حرکت هوا در دهان و تغییر فشار در لوله استاش (که حلق را به گوش متصل می‌کند) می‌شود و به متعادل‌سازی فشار کمک می‌کند.

• مانور والسالوا: این روش شامل تلاش برای بازدم هوا با بستن بینی و دهان است. برای انجام آن، دهان خود را ببندید، بینی‌تان را با دست بگیرید و به‌آرامی هوا را به بیرون فشار دهید.

نقش دندانپزشک در پیشگیری از بارودونتالژی

دندانپزشکان نقش مهمی در پیشگیری از بارودونتالژی دارند. پرشدگی‌های نامناسب یا درمان‌های نادرست می‌توانند خطر بروز این مشکل را افزایش دهند.

دندانپزشکان باید از موادی مانند رزین استفاده کنند که در برابر تغییرات فشار مقاوم‌تر هستند، به‌ویژه برای افرادی مانند خلبانان یا غواصان.

اگر بیمار به طور مکرر در معرض تغییرات فشار است، دندانپزشک باید ترمیم‌های قدیمی را بررسی کرده و از پیشرفت پوسیدگی جلوگیری کند.

بارودونتالژی نشانه یک مشکل دیگر است

بارودونتالژی به خودی خود یک بیماری نیست، بلکه نشانه‌ای از یک مشکل دندانی زمینه‌ای است. اگر مرتباً دچار این نوع درد می‌شوید یا اخیراً آن را تجربه کرده‌اید، ضروری است که به دندانپزشک مراجعه کنید. احتمالاً پوسیدگی، پالپیت یا شکستگی دندانی وجود دارد که نیاز به درمان فوری دارد.

در نهایت، سلامت دهان و دندان و رعایت بهداشت دهانی، پایه‌های اصلی پیشگیری از بارودونتالژی هستند. اگر به کوهنوردی، غواصی یا سفرهای مکرر با هواپیما علاقه دارید، مطمئن شوید که به طور منظم مسواک می‌زنید و به دندانپزشک مراجعه می‌کنید.

سلامت دهان کلید جلوگیری از عوارض بارودونتالژی است

سوالات متداول

1. چه کسانی بیشتر در معرض بارودونتالژی هستند؟

افرادی که به طور مکرر در معرض تغییرات فشار اتمسفری قرار دارند، مانند کوهنوردان، خلبانان، مهمانداران، غواصان، و افرادی که مرتب با هواپیما سفر می‌کنند، بیشتر در معرض خطر هستند. همچنین، افرادی با مشکلات دندانی مانند پوسیدگی، التهاب لثه، یا پرشدگی نامناسب، حساسیت بیشتری دارند.

2. آیا بارودونتالژی یک بیماری است؟

خیر، بارودونتالژی یک بیماری نیست، بلکه نشانه‌ای از یک مشکل دندانی زمینه‌ای مانند پوسیدگی، پالپیت، یا شکستگی دندان است. این مشکل با تغییر فشار اتمسفری تحریک می‌شود و باعث درد می‌گردد.

3. چگونه می‌توان بارودونتالژی را تشخیص داد؟

اگر هنگام صعود یا کاهش ارتفاع (مثل پرواز یا غواصی) دچار دندان‌درد شوید، احتمالاً به بارودونتالژی مبتلا هستید. با این حال، برای تشخیص دقیق، باید به دندانپزشک مراجعه کنید تا شرایط زمینه‌ای مانند پوسیدگی یا پالپیت بررسی شود.

4. آیا بارودونتالژی می‌تواند باعث آسیب جدی به دندان شود؟

در موارد نادر، انبساط گاز داخل دندان می‌تواند باعث شکستگی دندان یا تشدید مشکلات موجود شود. به همین دلیل، درمان مشکلات دندانی قبل از قرار گرفتن در معرض تغییرات فشار مهم است.

5. آیا روش‌های خانگی برای تسکین بارودونتالژی وجود دارد؟

روش‌هایی مانند جویدن آدامس یا انجام مانور والسالوا (بازدم با بینی و دهان بسته) می‌توانند به متعادل‌سازی فشار کمک کنند، اما در موارد شدید یا مشکلات جدی دندانی، این روش‌ها کافی نیستند و باید به دندانپزشک مراجعه کنید.

6. آیا کودکان هم می‌توانند به بارودونتالژی مبتلا شوند؟

بله، بارودونتالژی می‌تواند در هر سنی رخ دهد، به شرطی که فرد در معرض تغییرات فشار اتمسفری قرار گیرد و مشکلات دندانی مانند پوسیدگی داشته باشد.

7. آیا بارودونتالژی در پروازهای کوتاه‌مدت هم رخ می‌دهد؟

بله، حتی در پروازهای کوتاه‌مدت که تغییرات فشار اتمسفری رخ می‌دهد، اگر مشکلات دندانی وجود داشته باشد، ممکن است بارودونتالژی ایجاد شود.

نتیجه‌گیری

بارودونتالژی نشانه‌ای از مشکلات دندانی مانند پوسیدگی، پالپیت یا پرشدگی نامناسب است که با تغییرات فشار اتمسفری، مانند پرواز، کوهنوردی یا غواصی، تشدید می‌شود. پیشگیری از آن با رعایت بهداشت دهان، معاینات منظم دندانپزشکی و درمان به‌موقع مشکلات دندانی امکان‌پذیر است. اگر به طور مکرر در معرض تغییرات ارتفاع هستید، مشورت با دندانپزشک و استفاده از روش‌هایی مانند جویدن آدامس یا مانور والسالوا می‌تواند کمک‌کننده باشد. برای جلوگیری از عوارض، سلامت دهان خود را جدی بگیرید و هرگونه درد غیرعادی را با متخصص در میان بگذارید.

گردآوری:بخش سلامت بیتوته