آنچه باید درباره درد فک در یک طرف بدانید: علل و درمان‌ها

مجموعه: بیماری ها و راه درمان

استئومیلیت یک عفونت استخوانی است که ممکن است فک را درگیر کند

چرا یک طرف فکم درد می‌کند؟ علل شایع و راه‌های تسکین

درد فک در یک طرف ممکن است به دلایل مختلفی مانند اختلالات مفصل گیجگاهی-فکی (TMD)، سینوزیت، براکسیسم (دندان‌قروچه)، نورالژی عصب سه‌قلو، استئومیلیت، تومورها و کیست‌ها ایجاد شود. درمان به علت اصلی بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است بتوان درد فک در یک طرف را با روش‌های خانگی درمان کرد. با این حال، برای تشخیص دقیق بهتر است با پزشک تماس بگیرید.

در ادامه، اطلاعات بیشتری درباره علل احتمالی درد فک در یک طرف و گزینه‌های درمانی ارائه شده است.

درد فک در یک طرف ممکن است به دلیل دندان‌قروچه ایجاد شود

علل درد فک در یک طرف

اختلالات مفصل گیجگاهی-فکی (TMD)

اختلالات مفصل گیجگاهی-فکی (TMD) به بیش از ۳۰ بیماری اشاره دارد که مفصل گیجگاهی-فکی و عضلات اطراف آن را تحت تأثیر قرار می‌دهند. مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ) استخوان گیجگاهی جمجمه را به استخوان فک پایین (مندیبل) در هر دو طرف فک متصل می‌کند.

علائم TMD

علائم TMD شامل موارد زیر است:

• درد در فک یا عضلات جونده

• دردی که به صورت یا گردن گسترش می‌یابد

• سفتی فک

• صدای کلیک، ترکیدن یا ساییده شدن فک

درمان‌های TMD

درمان‌های محافظه‌کارانه می‌توانند علائم را در ۵۰ تا ۹۰ درصد موارد کاهش دهند. این درمان‌ها شامل:

• رژیم غذایی شامل غذاهای نرم مانند پوره سیب‌زمینی یا غذاهای مایع مانند سوپ

• استراحت دادن به فک

• استفاده از کمپرس گرم روی ناحیه دردناک فک

• کشش ملایم فک

ممکن است فرد به داروهای ضددرد بدون نسخه مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) برای تسکین درد نیاز داشته باشد.

براکسیسم (دندان‌قروچه)

درد فک در یک طرف ممکن است به دلیل براکسیسم یا دندان‌قروچه و فشردن فک ایجاد شود.

برخی افراد در طول روز دچار براکسیسم می‌شوند، در حالی که برخی دیگر فقط شب‌ها این مشکل را دارند. همه افراد از این رفتار آگاه نیستند.

درمان‌های براکسیسم

تنظیم یادآورهایی برای شل کردن فک می‌تواند به مدیریت براکسیسم در طول روز کمک کند.

ممکن است لازم باشد در شب از محافظ دهان استفاده شود.

سینوزیت

سینوزیت التهاب سینوس‌ها و مجاری بینی صورت است. این مشکل ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:

• آلرژی

• مواد محرک

• ویروس‌ها

• دود

• گرد و غبار

علائم سینوزیت

علائم سینوزیت شامل موارد زیر است:

• ترشحات بینی

• ترشح پشت حلق که ممکن است باعث گلو درد یا سرفه شود

• تغییرات در حس بویایی یا چشایی

• درد یا فشار در: پیشانی ، پشت چشم‌ها ، گونه‌ها و دندان‌های بالایی

درمان‌های سینوزیت

درمان سینوزیت ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• اسپری‌های بینی

• داروهای ضداحتقان

• آنتی‌هیستامین‌ها

• شستشوی بینی با محلول نمکی

• آنتی‌بیوتیک‌ها برای عفونت‌های باکتریایی

اگر پزشک تشخیص دهد که سینوزیت به دلیل باکتری ایجاد شده است، ممکن است آنتی‌بیوتیک تجویز شود.

درد فک ممکن است به گوش یا گردن گسترش یابد

نورالژی عصب سه‌قلو (TN)

نورالژی عصب سه‌قلو یک بیماری مزمن است که عصب سه‌قلو را تحت تأثیر قرار می‌دهد. عصب سه‌قلو یکی از ۱۲ عصب متصل به مغز است و مسئول حس در صورت و دهان است.

دو نوع نورالژی عصب سه‌قلو وجود دارد:

• نوع ۱: باعث دردهای ناگهانی و شدید در یک طرف صورت می‌شود که با لمس سبک تحریک می‌شود.

• نوع ۲: باعث دردی مداوم، سوزاننده، سوزش‌آور و خنجری است که شدت کمتری نسبت به نوع ۱ دارد.

درمان‌های نورالژی عصب سه‌قلو

درمان اولیه معمولاً شامل دارو است. پزشکان ممکن است موارد زیر را توصیه کنند:

• داروهای ضدتشنج مانند: کاربامازپین ، فنی‌توئین ، اکس‌کاربازپین

• شل‌کننده‌های عضلانی مانند باکلوفن

• داروهای ضدافسردگی مانند آمی‌تریپتیلین و نورتروپتیلین

اگر داروها مؤثر نباشند، تزریق بوتولینوم توکسین نوع A ممکن است کمک کند.

در مواردی که به درمان‌های دیگر پاسخ نمی‌دهند، ممکن است جراحی لازم باشد، مانند:

• فشرده‌سازی بالونی

• تزریق گلیسرول

• فرسایش فرکانس رادیویی

• رادیوجراحی استریوتاکتیک

• رفع فشار میکروواسکولار

پزشک فرد می‌تواند در مورد درمان‌های توصیه‌شده راهنمایی کند.

استئومیلیت

استئومیلیت یک عفونت استخوانی است که ممکن است در استخوان فک یا سایر استخوان‌های صورت رخ دهد. این عفونت ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:

• آسیب فیزیکی

• جراحی

• کمبود جریان خون

• گسترش عفونت از سایر نقاط بدن

علائم استئومیلیت شامل موارد زیر است:

• درد در محل عفونت

• تب

• لرز

• تورم

• درمان‌های استئومیلیت

درمان به شدت عفونت بستگی دارد.

پزشکان ممکن است آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی یا وریدی تجویز کنند. همچنین ممکن است لازم باشد ناحیه عفونی تمیز و تخلیه شود.

تومورها و کیست‌ها

• تومور: زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های غیرطبیعی یا آسیب‌دیده به‌صورت غیرقابل‌کنترل رشد کرده و توده‌های بافتی تشکیل دهند.

• کیست: کیسه‌ای پر از مایع است که در پوست تشکیل می‌شود و ممکن است از پوست بیرون بزند.

• تومورهای خوش‌خیم

برخی از تومورهای خوش‌خیم فک شامل:

• آملوبلاستوما: تومورهای نادری هستند که به‌ندرت بدخیم می‌شوند. معمولاً بدون علامت هستند تا زمانی که فرد متوجه تورم دهانی یا صورتی شود.

• اودونتوما: شایع‌ترین نوع تومور اودونتوژنیک است که از بافت‌های تشکیل‌دهنده مینای دندان به وجود می‌آید و معمولاً بدون علامت است.

• گرانولومای سلول غول‌پیکر مرکزی (CGCG): حدود ۷ درصد از تومورهای خوش‌خیم فک را تشکیل می‌دهد و معمولاً علائمی جز درد و تورم ایجاد نمی‌کند.

• کیست‌های اودونتوژنیک: از دندان‌ها یا بافت‌های پشتیبان آن‌ها منشأ می‌گیرند و به دو نوع رشدی و التهابی تقسیم می‌شوند. این کیست‌ها معمولاً بدون علامت هستند، مگر اینکه ملتهب شوند.

تومورهای بدخیم

• آملوبلاستیک کارسینوما: تومور بدخیم نادری است که معمولاً در استخوان‌های فک ایجاد می‌شود. ممکن است بدون علامت باشد، اما برخی افراد علائمی مانند درد پیش‌رونده، تورم، خونریزی، سردرد، ناتوانی در باز کردن دهان، گرفتگی صدا، بی‌حسی یا گزگز را تجربه کنند.

• استئوسارکومای فک: تومور بدخیم استخوانی است که ۶ درصد از کل استئوسارکوماها را تشکیل می‌دهد.

درمان‌های تومورها و کیست‌ها

درمان به عوامل زیر بستگی دارد:

• نوع تومور یا کیست

• تعداد تومورها یا کیست‌ها

• اندازه

• خوش‌خیم یا بدخیم بودن

در موارد بدخیم، درمان به موارد زیر بستگی دارد:

• محل تومور اولیه

• مرحله تومور

• سن و سلامت عمومی فرد

درمان‌های ممکن شامل:

• برداشتن جراحی

• پرتودرمانی کمکی

• شیمی‌درمانی برای استئوسارکوما

درمان‌های خانگی برای درد فک

برای درد عمومی فک، اقداماتی وجود دارد که می‌تواند به بهبود درد کمک کند:

• استفاده از کمپرس یخ روی مفصل فک

• پرهیز از غذاهای سفت

• مصرف داروهای ضددرد بدون نسخه مانند ایبوپروفن

• اجتناب از حرکات شدید و تکراری فک، مانند فشردن فک یا جویدن آدامس

• یادگیری تکنیک‌های آرام‌سازی و کاهش استرس برای محدود کردن حرکات فک

استفاده از کمپرس سرد می‌تواند التهاب فک را کاهش دهد

سوالات متداول

1. آیا درد فک در یک طرف می‌تواند نشانه مشکل جدی باشد؟

بله، درد فک در یک طرف می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مشکلات ساده مانند براکسیسم (دندان‌قروچه) یا شرایط جدی‌تر مانند تومورها یا استئومیلیت ایجاد شود. برای تشخیص دقیق، مراجعه به پزشک ضروری است.

2. چگونه می‌توانم تشخیص دهم که درد فک من به دلیل TMD است یا سینوزیت؟

اگر درد فک همراه با علائمی مانند گرفتگی بینی، ترشح بینی، یا فشار در پیشانی و گونه‌ها باشد، احتمالاً به سینوزیت مرتبط است. اما اگر علائم شامل صدای کلیک در فک، سفتی فک، یا درد در هنگام جویدن باشد، ممکن است به TMD مرتبط باشد. پزشک می‌تواند با معاینه و آزمایش‌های لازم تشخیص دقیق دهد.

3. آیا استرس می‌تواند باعث درد فک در یک طرف شود؟ 

بله، استرس می‌تواند باعث براکسیسم (دندان‌قروچه یا فشردن فک) شود که یکی از علل شایع درد فک در یک طرف است. تکنیک‌های کاهش استرس مانند مدیتیشن یا یوگا می‌توانند کمک‌کننده باشند.

4. چه زمانی باید برای درد فک به پزشک مراجعه کنم؟

اگر درد فک شدید، مداوم، یا همراه با علائمی مانند تورم، تب، مشکل در باز کردن دهان، یا تغییرات در حس صورت باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.

5. آیا استفاده از کمپرس گرم یا سرد برای درد فک بهتر است؟ 

کمپرس سرد برای کاهش التهاب و تورم در موارد حاد مناسب است، در حالی که کمپرس گرم می‌تواند به شل شدن عضلات و کاهش سفتی فک در موارد مزمن کمک کند. بسته به علت درد، پزشک ممکن است یکی را توصیه کند.

6. آیا درد فک در یک طرف می‌تواند به مشکلات دندانی مرتبط باشد؟

بله، مشکلات دندانی مانند آبسه دندان، عفونت لثه، یا دندان‌های نهفته می‌توانند باعث درد فک در یک طرف شوند. معاینه توسط دندانپزشک می‌تواند این موضوع را مشخص کند.

خلاصه

علل درد فک در یک طرف ممکن است شامل اختلالات مفصل گیجگاهی-فکی (TMD)، سینوزیت، نورالژی عصب سه‌قلو، استئومیلیت، براکسیسم، تومورها و کیست‌ها باشد.

برای تعیین علت درد فک و دریافت توصیه‌های درمانی، بهتر است با پزشک تماس بگیرید.

برخی درمان‌های خانگی مانند مصرف داروهای ضددرد و استفاده از کمپرس یخ ممکن است کمک‌کننده باشند.

گردآوری:بخش سلامت بیتوته