زندگینامه شمس مغربی شاعر بزرگ قرن هشتم هجری

مجموعه: هنر و هنرمند

شمس مغربی شاعر

زندگی نامه شاعر اهل شهود و سالک شمس مغربی

شمس مغربی در سال ۷۴۹ هجری متولد و در سال ۸۰۹ هجری وفات نموده است‌. محل تولد این شاعر فقید و گرانقدر معلوم نیست و در محل وفات او نیز شک و تردیدهایی وجود دارد. بسیاری از محققان بر این اعتقادند که لقب مغربی بودن این شاعر و صوفی ایرانی به این دلیل است که او به مغرب سفر کرده و توسط یکی از منسوبین ابن عربی، خرقه پوشیده است. 

حال اگر تمایل دارید اطلاعات خود را در مورد این شاعر و صوفی قرن هشتم افزایش دهید می توانید با ما در ادامه ی مطلب همراه باشید.

ملا محمد شیرین مغربی تبریزی، ملقب به شمس مغربی

شمس مغربی از یاران نورالدین عبدالرحمان اسفراینی و کمال الدین خجندی بود و از طریق اسماعیل سیسی، پیروی می کرد. البته اسماعیل سیسی، تنها استاد وی نبود. مغربی از اساتید دیگری همچون بهاءالدین همدانی، سعدالدین تبریزی و محیی الدین بن عربی نیز پیروی می کرد.

به همین دلیل، برخی بر این اعتقادند که شمس مغربی از طریقه ی سهروردیه یا معروفیه بود. نکته ی قابل توجه در مورد این شاعر و صوفی فاخر ایرانی این است که با اینکه اغلب اساتید او، پرورش یافته و دنبال کننده ی سنت اول بودند اما اشعار و آثار او نشان می دهد که وی تابع سنت دوم یعنی آراء ابن عربی و شاگردانش بوده است.

وی اشعار زیادی به زبان عربی و فهلوی آذری سروده است که اغلب موضوعات آن ها در مورد عرفان، وحدت، اهمیت سلوک، تقرب و از این قبیل موارد می باشد. از این شاعر فاخر ایرانی، آثار زیادی بر جای مانده است که دیوان شمس مغربی، یکی از مهم ترین و برجسته ترین آن ها می باشد.

این دیوان دارای بیش از ۳ هزار بیت در قالب های غزل، ترجیع بند و رباعی می باشد. همان طور که اشاره نمودیم مضمون اغلب این اشعار در مورد سیر و سلوک، حسب حال عرفانی سالک، وحدت، عرفان و ... می باشد.

آثار ملا محمد شیرین مغربی تبریز

آثار ملا محمد شیرین مغربی تبریزی

وی به غیر از این دیوان، آثار برجسته ی دیگری نیز به یادگار گذاشته است که از جمله ی آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اسرار الفاتحه

• رساله ی جام جهان‌ نما که این اثر در مورد شرح آراء ابن عربی می باشد. علاوه بر این در این اثر منتخبی از شرح قصیده ی تائیه ابن فارض نیز موجود است.

• درالفرید فی معرفة التوحید که این اثر شمس مغربی به زبان فارسی است و مضمون آن در مورد توحید، افعال و صفات حق می باشد

• نزهه ی الساسانیه

• نصیحت نامه

• ارائه ی الدقایق فی شرح مرآت الحقائق

ولادت شمس مغربی

وی در سال ۷۴۹ هجری متولد شد. از محل تولد این شاعر برجسته، اطلاعات دقیقی در دسترس نیست. ولی بر اساس گفته های برخی از تذکره نویسان احتمالا نایین اصفهان یا یکی از شهرهای تبریز به نام های انبند یا امند و یا اممند محل تولد او بوده است. البته از آنجایی که اغلب اشعار او به زبان آذربایجانی است احتمال تولد او در تبریز بیشتر از اصفهان است. 

شاگردان شمس مغربی

احمد بن موسی رشتی یکی از معروف ترین شاگردان این صوفی و شاعر قرن هشتم هجری به شمار می رود. البته باید بدانید این شاعر در اشعارش، نام عارفان بزرگ و معروفی همچون سنایی و عطار را به کار برده است. علاوه بر این، وی از شاعران معاصر دوره ی حافظ بود لذا بعید نیست که از اشعار او نیز الهام‌ گرفته باشد. 

بسیاری از تذکره نویسان بر این اعتقادند که عبدالله شطاری، موسس شطاریه یکی دیگر از شاگردان شمس مغربی است که مغربی او را به هند فرستاد. ابن کربلایی بر این اعتقاد بود که شمس الدین اقطابی و پسرش نیز از مریدان شمس مغربی بودند. 

اشعار شمس مغربی

اشعار شمس مغربی

این شاعر بزرگ، اغلب اشعار خود را به زبان فارسی و عربی می سرود که اشعار فارسی آن تا به امروز، چندین بار به چاپ رسیده است. که اغلب مضمون اشعار او در مورد توحید و عرفان است. البته با اینکه اشعار او مملو از مضامین عرفان و توحید است ولی جای جاذبه ی هنری ممتاز در این اشعار، خالی است. او اشعار خود را به تقلید از شاعران سده ی ششم و هفتم هجری سروده است که در آن ها جای انواع آرایه های ادبی مانند تشبیه و استعاره و سایر آرایه های ادبی خالی است. 

وفات شمس مغربی

این شاعر و صوفی برجسته ی ایرانی در سال ۸۰۹ هجری در سرخاب تبریز وفات یافت و در حظیره ی بابا فرید دفن شد. البته در محل دفن این شاعر نیز گمانه زنی های زیادی وجود دارد. چرا که برخی از محققان و پژوهشگران محل دفن او را در سرخاب تبریز و برخی دیگر در اصطهبانات فارس مى‌دانند.

گردآوری : بخش علمی بیتوته