علل و درمان تب مالت یا بروسلوز
- مجموعه: بیماری ها و راه درمان
شیرخام، پنیرهای محل در انتقال بیماری بروسلوز نقش موثری دارد
بروسلوز يكي از مهمترين و شايع ترين بيماري هاي مشترك بين انسان و حيوانات است. ميزان شيوع تب مالت در انسان مستقيم به شيوع بروسلوز در دامها بستگي دارد، از اين رو كنترل براي جلوگيري از خسارات اقتصادي و مخاطرات بهداشتي اين بيماري كنترل و يا ريشه كني آن در حيوانات اجتناب ناپذير است.
انسان ممكن است به وسيله هر يك از پنج گونه : بروسلا ملي تنسيس از بز، گوسفند و گاو و شتر، بروسلاآبورتوس از گاو، بروسلاسوئيس از خوك، بروسلاكنيس از سگ و بروسلا ماريس از پستانداران دريايي به بيماري تب مالت مبتلا شود ولي بروسلا ملي تنسيس متداول ترين عامل اين بيماري در انسان است و بيماري ناشي از بروسلا كنيس و بروسلا ماريس در انسان بسيار نادر مي باشد.
این بیماری به نام ˈدیوید بروسˈ پزشک اسکاتلندی کاشف این بیماری بروسلوز و به علت مشاهده اولین مورد در جزیزه مالت، بیماری تب مالت نامیده گرفته است.
وضعيت بيماری در جهان و ايران
بيماری تب مالت اگرچه در سراسر جهان وجود دارد ولی اين بيماری بيشتر در کشورهايی ديده می شود که فاقد برنامهای موثر برای کنترل اين بيماری در حيوانات هستند. اين بيماری در ايران نيز از ساليان پيش به صورت بومی وجود داشته است.
اين بيماری، در تمام نقاط کشور، پراکنده است ولی وفور آن در مناطق مختلف، يکسان نمی باشد، بطوری که در برخی از مناطق جنوب کشور، از کمترين ميزان و در اصفهان و استان مرکزی، براساس برخی از مطالعات، از بيشترين ميزان برخوردار بوده است.
اين بيماری در ايران برای اولين بار در سال 1311 بروسلاملی تنسيس توسط کارشناسان انستيتو پاستور ايران از کشت خون يک نفر بيمار مبتلا به تب مالت جدا شد و از آن سال به بعد پيشرفتهای قابل ملاحظهای در زمينه ساختن آنتی ژنهای مختلف و انواع واکسنهای بروسلوز دامی نيز بدست آمده است.
بروسلوز يكي از مهمترين و شايع ترين بيماري هاي مشترك بين انسان و حيوانات است
عامل بيماري بروسلوز چيست؟
عامل بيماري باكتري كوكوباسيل گرم منفي بروسلا مي باشد كه اسپور توليد نكرده، فاقد تحرك و كپسول بوده و ميكرو آئروفيل مي باشد.
تب مالت چگونه منتقل می شود؟
بیماری تب مالت در حقیقت از راه تماس با افرادی که قصاب یا دامدار هستند یا لبنیات غیرپاستوریزه مصرف می کنند منتقل می شود، بنابراین شیرخام، پنیرهای محلی و بستنی های سنتی در انتقال این بیماری نقش موثری دارد.
دوره کمون
در شرایطی که برخورد با عفونت دائمی باشد، چه از راه استفاده از لبنیات آلوده و چه در اثر شغل مخصوص، تعیین زمان دقیق پیدایش عفونت و لذا دوره کمون غیر ممکن خواهد بود. اما در مواردی که عفونت به دنبال یک تماس مجزا بوده، دوره کمون اغلب بین 1 تا 3 هفته میباشد. گاهی اوقات بین 6 تا 17 ماه نیز گزارش شده است.
علائم بیماری بروسلوز :
علائم بیماری متنوع بوده و دارای چهره های گوناگون می باشد و بر اساس شدت بیماری به اشکال حاد، تحت حاد و مزمن بروز می نماید. علائم عبارتند از:
• درجه حرارت بین Cْ5/39 ـ 5/37 که در اوج لرز به 41 درجه سانتیگراد نیز می رسد.
• عرق فراوان
• لرز
• سردرد
• خستگی
• بی اشتهایی
• بی حالی
• ضعف عمومی
• کاهش وزن
• درد مفاصل و کمر دردهای شکمی و بزرگ شدن کبد و طحال.
- نوع حاد: در این شکل، بیمار گرفتار لرز ناگهانی، درد عمومی بدن به خصوص درد پشت بوده و عرق شدید دارد. بیمار اشتهای خود را از دست داده و از ضعف و سستی شکایت میکند.
- نوع تحت حاد: اغلب اوقات در این نوع، حالت تب دار اولیه وجود نداشته و آغاز آن بی سر و صدا می باشد. ولی گاهی به دنبال مرحله تب دار حاد شروع می شود. شکایت اصلی بیمار از ضعف و خستگی می باشد.
نوع مزمن: در این حالت، علائم بیماری بعد از یک دوره تب دار برای سال ها باقی می ماند.
تشخيص اوليه بيماري در دامها از طريق تست هاي غربالگري انجام مي شود
چگونه مي توان بروسلوز را تشخيص داد ؟
در صورت وجود سابقه تماس با باكتري و مشاهده نشانيهاي باليني احتمال وقوع بيماري وجود دارد ولي با بررسي آزمايشگاهي مي توان بيماري ار تشخيص داد.
تشخيص اوليه بيماري در دامها از طريق تست هاي غربالگري مانند رزبنگال RBPT، تست حلقه اي شير MRT و الايزاي مستقيم D-ELISA صورت انجام مي شود و متعاقباً با آزمايشات تكميلي و تائيدي از قبيل آزمايش سرو آگلوتيناسيون رايت SAT و آزمايش مركاپتواتانول 2ME، الايزاي غير مستقيم I-ELISA، الايزاي رقابتي C-ELISA تشخيص تأييد مي شود. كشت نمونههاي باليني و جدا سازي عامل بيماري را تشخيص قطعي آلودگي است.
در دامها سرم خون، شير و جنين سقط شده نمونه هاي مرضي مناسب جهت ارسال به آزمايشگاه براي تشخيص بروسلوز مي باشند. در انسان غالباً بررسي هاي آزمايشگاهي بروسلوز در خلال مراجعه بيماران تب دار به مراكز درماني انجام ميشود.
تشخيص بروسلوز براساس تاريخچه اپيدميو لوژيك، يافته هاي باليني و تيترهاي بالا يا رو به افزايش آنتي بادي بروسلا همراه با يا بدون كشت هاي مثبت نمونه خون يا ديگر مايعات و بافتهاي بدن انجام مي شود.
درمان بیماری تب مالت با داروهای آنتی بیوتیک انجام می شود
راههای درمان تب مالت
درمان بیماری تب مالت با داروهای آنتی بیوتیک موجود بخوبی انجام می شود. کپسول داکسی سایکلین، قرص کوتریموکسازول، کپسول ریفامپین و آمپول جنتامایسین و استرپتومایسین داروهایی هستند که برای درمان این بیماری کاربرد دارند.
معمولا از بین این داروها 2 تا انتخاب می شود و به مدت حداقل 6 هفته استفاده می شوند. البته می توان مثلا 2 هفته اول همزمان آمپول جنتامایسین و کپسول داکسی سایکلین استفاده شود و4 هفته بعد فقط داکسی سایکلین ادامه پیدا کند. به هر حال در این دوره طولانی، مصرف دارو حتما باید تا پایان ادامه داشته باشد تا از عود بیماری که متاسفانه در موارد زیادی رخ می دهد تا حد امکان پیشگیری شود.
مؤثرترین راه پیشگیری از بیماری استفاده از محصولات لبنی پاستوریزه است
راههای پیشگیری از تب مالت
برای پیشگیری کسانی که با گوشت و پوست حیوان در تماس هستند، لازم است از عینک و دستکش استفاده کنند تا ترشحات حیوان آلوده به مخاط چشم و تنفس آنها منتقل نشود.
شیوه دیگر پیشگیری از تب مالت، این است که از مصرف پنیر تازه خودداری شود. پنیر باید 90 روز در آب نمک بماند و سپس مصرف شود. شیر نیز باید حتما پس از جوشاندن میل شود
مؤثرترین راه پیشگیری از بیماری استفاده از محصولات لبنی پاستوریزه است، زیرا میکروب با جوشاندن شیر از بین می رود. همچنین بیاد د اشته باشید فریز کرد ن مواد غذایی این میکروب را نابود نمی کند.
قابل ذکر است که علاوه بر این واکسیناسیون د ام ها و کنترل بیماری د ر دام یک راه مؤثر د یگری برای کنترل این میکروب است. افراد ی هم که د ر کشتارگاه ها فعالیت می کنند، قصاب ها و شکارچیان حیوانات باید هنگام تمیز کرد ن احشاء حیوان از د ستکشهای لاستیکی استفاد ه کنند.
در حقیقت هیچگونه واکسن اضافی که کاملاً مورد تأیید بوده و به مدت طولانی باعث ایمنی فرد بشوند، وجود ند ارد، گرچه نوعی واکسن برای افراد شاغل د ر صنایع د امپزشکی تولید شد ه، ولی این واکسن هر 2 سال یکبار باید تکرار شود و د ر تمام کشورها هم اجازه مصرف ندارد.
پیشگیری از این بیماری با واکسیناسیون دام های آلوده و ریشه کن کردن بیماری در دام ها صورت می گیرد، ولی در هر صورت با توجه به این که این بیماری در دام های ایران به وفور وجود دارد، بهترین راه پیشگیری، اجتناب از مصرف شیر نجوشیده یا غیر پاستوریزه، پنیر محلی و بخصوص بستنی های غیرپاستوریزه و متفرقه است.
گردآوری: بخش سلامت بیتوته
منابع:adcs.ivo.ir
hawzah.net