ناهنجاری های دندانی؛ از تشخیص تا درمان

مجموعه: بیماری ها و راه درمان

انواع ناهنجاری های دندان

ناهنجاری های دندانی: تاثیر بر زیبایی و سلامتی

ناهنجاری‌های دندانی مشکلاتی هستند که ممکن است در قوس دندانی و ساختار دندان‌ها و فک‌ها رخ دهند. این ناهنجاری‌ها می‌توانند بر سلامتی و زیبایی صورت تأثیر بگذارند و به مشکلاتی مانند مشکلات گفتاری، خوردن و تمیزکردن دندان‌ها منجر شوند. این ناهنجاری ها می توانند به دلایل مختلفی از جمله عوامل ارثی، سیستمیک، ضربه، عوامل مادرزادی و عوامل موضعی ایجاد شوند.

انواع ناهنجاری‌های دندانی

ناهنجاری‌های دندانی شامل هر گونه تغییر در موقعیت، فرم، اندازه و رابطه بین دندان‌ها و فک‌ها می‌شود. این تغییرات ممکن است در دندان‌های بالا و پایین، فک‌ها و حتی استخوان‌ها رخ دهند. برخی از ناهنجاری‌های دندانی رایج شامل فرسایش دندان‌ها، تراکم بیش از حد، تراکم کم، تراکم نامناسب و بیت عمقی هستند. در ادامه تعدادی از ناهنجاریهای دندانی را همراه با علل و درمان آنها قرار داده ایم آنها عبارتند از :

اورجت نوعی ناهنجاری دندانی است

اورجت

اورجت نوعی ناهنجاری دهانی و دندانی است که در آن دندان‌های جلویی فک بالا از دندان‌های جلویی فک پایین بیرون زده‌اند. این ناهنجاری می‌تواند باعث مشکلاتی در جویدن، صحبت کردن و زیبایی شود. علت دقیق اورجت هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند، از جمله:

• عوامل ژنتیکی: اورجت می‌تواند ارثی باشد.

• عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند عادت‌های دهانی نامناسب، ضربه به فک و دندان‌ها و برخی بیماری‌ها می‌توانند باعث ایجاد اورجت شوند.

درمان اورجت به شدت ناهنجاری بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است نیاز به درمان نباشد. در برخی موارد دیگر، می‌توان از روش‌های درمانی مختلفی مانند ارتودنسی، جراحی فک و... برای درمان اورجت استفاده کرد.

اوربایت نوعی اختلال دهان و دندان است

اوربایت

اوربایت نوعی اختلال دهانی و دندانی است که در آن دندان‌های فک بالا از دندان‌های فک پایین بلندتر هستند. این اختلال می‌تواند باعث مشکلاتی در جویدن، صحبت کردن و زیبایی شود. علت دقیق اوربایت هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند، از جمله: عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مانند عادت‌های دهانی نامناسب، ضربه به فک و دندان‌ها و برخی بیماری‌ها می‌توانند باعث ایجاد اوربایت شوند.

درمان اوربایت به شدت اختلال بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است نیاز به درمان نباشد. در برخی موارد دیگر، می‌توان از روش‌های درمانی مختلفی مانند ارتودنسی، جراحی فک و صورت استفاده کرد.

اپن بایت نوعی اختلال دهان و دندان است

اپن بایت

اپن بایت نوعی اختلال دهانی و دندانی است که در آن دندان‌های فک بالا و پایین به طور کامل روی هم قرار نمی‌گیرند. این اختلال می‌تواند باعث مشکلاتی در جویدن، صحبت کردن و زیبایی شود. عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند، از جمله: عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی.

درمان اپن بایت به شدت اختلال بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است نیاز به درمان نباشد. در برخی موارد دیگر، می‌توان از روش‌های درمانی مختلفی مانند ارتودنسی، جراحی فک و صورت برای درمان اپن بایت استفاده کرد.

کراس بایت نوعی اختلال دهان و دندان است

کراس بایت

کراس بایت نوعی اختلال دهانی و دندانی است که در آن دندان‌های فک پایین به طور نامناسب روی دندان‌های فک بالا قرار می‌گیرند. این اختلال می‌تواند باعث مشکلاتی در جویدن، صحبت کردن و زیبایی شود. 

درمان کراس بایت به شدت اختلال بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است نیاز به درمان نباشد. در برخی موارد دیگر، می‌توان از روش‌های درمانی مختلفی مانند ارتودنسی، جراحی فک و صورت برای درمان کراس بایت استفاده کرد.

افزایش تعداد دندان ها یا هایپردنشیا یکی از ناهنجاریهای دندانی

افزایش تعداد دندان ها یا هایپردنشیا

یکی از ناهنجاریهای که می‌تواند در دندان‌های شیری و یا دندان‌های دائمی رخ دهد افزایش تعداد دندان ها است. در این ناهنجاری به طور معمول، دندان اضافه در خط وسط بین دندان‌های جلویی رویش می‌کند و این حالت به عنوان "مزیودنس" شناخته می‌شود.

دندان اضافه ممکن است فقط با تاج دندان قابل مشاهده باشد، در برخی موارد، دندان اضافه به صورت یک کیست قابل مشاهده است و باید جراحی شود. این ناهنجاری می‌تواند منجر به بی نظمی در دندان‌های دیگر شود. برای تشخیص هایپردنشیا، تصویربرداری رادیوگرافیک (مانند عکس پانورامیک دندان) لازم است. علاوه بر این، فرد ممکن است حس برجستگی در سقف دهان یا کام خود داشته باشد.برای درمان هایپردنشیا، روش‌های مختلفی وجود دارد که باید توسط جراح متخصص مورد بررسی قرار گیرد. این شامل جراحی و یا درمان ارتودنسی می‌شود.

در آنودنتیا برخی از دندان‌ها رشد نمی‌کنند

کاهش یا فقدان تعداد دندان ها یا آنودنتیا 

آنودنتیا به حالتی گفته می‌شود که یک یا چند دندان دائمی در فرد رشد نمی‌کند. این بیماری ارثی است و می‌تواند در هر سنی رخ دهد. آنودنتیا می‌تواند کامل یا جزئی باشد. در آنودنتیا کامل، هیچ دندان دائمی رشد نمی‌کند. در آنودنتیا جزئی، فقط برخی از دندان‌ها رشد نمی‌کنند.

عوامل مختلفی می‌توانند باعث آنودنتیا شوند، از جمله: 

• عوامل ژنتیکی: آنودنتیا یک بیماری ارثی است و در خانواده‌هایی که سابقه این بیماری وجود دارد، بیشتر دیده می‌شود.

• اختلالات رشدی: برخی از اختلالات رشدی مانند سندرم داون می‌توانند باعث آنودنتیا شوند.

• عوامل محیطی: برخی از عوامل محیطی مانند قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی در دوران بارداری می‌توانند باعث آنودنتیا شوند.

آنودنتیا می‌تواند عوارض مختلفی از جملهمشکلات زیبایی ، مشکلات جویدن ، مشکلات گفتاری و مشکلات لثه  ایجاد کند. درمان آنودنتیا به نوع و شدت آن بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است نیازی به درمان نباشد. در برخی موارد دیگر، می‌توان از روش‌های درمانی مختلفی مانند ارتودنسی یا ایمپلنت برای درمان آنودنتیا استفاده کرد.

دندان‌های آسیاب سوم، دندان‌های ثنایای جانبی فک بالا و دندان‌های پرمولر دوم فک بالا و فک پایین، دندان‌هایی هستند که معمولاً در آنودنتیا رشد نمی‌کنند.

نقص مینای دندان یک اختلال ژنتیکی است

نقص مینای دندان یا آملوژنز ایمپرفکتا

نقص مینای دندان یک اختلال ژنتیکی است که باعث می‌شود مینای دندان به درستی تشکیل نشود. مینای دندان لایه خارجی سخت و محکم دندان است که از آن محافظت می‌کند. علائم و نشانه‌های نقص مینای دندان عبارتند از:

• دندان‌های کوچک و فاصله‌دار

• دندان‌هایی با مینای کم یا بدون مینا

• لکه‌های رنگی روی مینای دندان، معمولاً زرد، قهوه‌ای یا سفید

• حساسیت دندان به سرما، گرما یا شیرینی

• پوسیدگی دندان

نقص مینای دندان انواع مختلفی دارد که بر اساس شدت و نوع اختلال در تشکیل مینای دندان طبقه‌بندی می‌شوند. درمان نقص مینای دندان به نوع و شدت اختلال بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است نیازی به درمان نباشد. در برخی موارد دیگر، می‌توان از روش‌های درمانی مختلفی مانند پر کردن دندان، روکش دندان یا ایمپلنت دندان برای درمان نقص مینای دندان استفاده کرد.

در مال اکلوژن دندان‌ها به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند

مال اکلوژن

مال اکلوژن به وضعیتی گفته می‌شود که دندان‌ها به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند. این اختلال می‌تواند باعث مشکلاتی در جویدن، صحبت کردن و زیبایی فرد شود. مال اکلوژن انواع مختلفی دارد که بر اساس محل و شدت اختلال طبقه‌بندی می‌شوند. برخی از انواع رایج مال اکلوژن عبارتند از:

• شلوغی دندان‌ها: در این حالت، دندان‌ها فضای کافی برای رشد ندارند و روی هم قرار می‌گیرند.

• دندان‌های اضافه: در این حالت، تعداد دندان‌ها بیشتر از حد طبیعی است.

• دندان‌های از دست رفته: در این حالت، تعداد دندان‌ها کمتر از حد طبیعی است.

• عدم تراز بودن فک‌ها: در این حالت، فک‌ها به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند.

عوامل مختلفی می‌توانند باعث مال اکلوژن شوند، از جمله:

• عوامل ژنتیکی: مال اکلوژن یک اختلال ژنتیکی است و در خانواده‌هایی که سابقه این اختلال وجود دارد، بیشتر دیده می‌شود.

• عادات دهانی نامناسب: عادات دهانی نامناسب مانند مکیدن انگشت، جویدن ناخن و تنفس دهانی می‌توانند باعث مال اکلوژن شوند.

• ضربه: ضربه به فک می‌تواند باعث مال اکلوژن شود.

• بیماری‌های دندانی و فکی: برخی از بیماری‌های دندانی و فکی مانند پوسیدگی دندان، بیماری لثه و شکستگی فک می‌توانند باعث مال اکلوژن شوند.

درمان مال اکلوژن به نوع و شدت اختلال بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است نیاز به درمان نباشد. در برخی موارد دیگر، می‌توان از روش‌های درمانی مختلفی مانند ارتودنسی، جراحی فک و صورت یا پر کردن دندان برای درمان مال اکلوژن استفاده کرد.

نقص عاج دندان معمولا یک اختلال ژنتیکی است

نقص عاج دندان

نقص عاج دندان معمولا یک اختلال ژنتیکی است که باعث می‌شود عاج دندان به درستی تشکیل نشود. عاج دندان لایه داخلی سخت و محکم دندان است که از آن محافظت می‌کند. علائم و نشانه‌های نقص عاج دندان عبارتند از:

• دندان‌های زرد یا کهربایی رنگ

• دندان‌هایی با شکل غیرطبیعی، مانند دندان‌های پیازی شکل

• دندان‌هایی با ریشه‌های کوتاه

• دندان‌هایی که به راحتی می‌شکنند یا می‌افتند.

نقص عاج دندان انواع مختلفی دارد که بر اساس شدت اختلال طبقه‌بندی می‌شوند. عوامل مختلفی می‌توانند باعث نقص عاج دندان شوند، از جمله:

• عوامل ژنتیکی: نقص عاج دندان یک اختلال ژنتیکی است و در خانواده‌هایی که سابقه این اختلال وجود دارد، بیشتر دیده می‌شود.

• کمبود کلسیم و فسفر: کمبود کلسیم و فسفر می‌تواند باعث نقص عاج دندان شود.

• کم کاری غدد پاراتیروئید: کم کاری غدد پاراتیروئید می‌تواند باعث نقص عاج دندان شود.

درمان نقص عاج دندان به نوع و شدت اختلال بستگی دارد. در برخی موارد، ممکن است نیاز به درمان نباشد. در برخی موارد دیگر، می‌توان از روش‌های درمانی مختلفی مانند پر کردن دندان، روکش دندان یا ایمپلنت دندان برای درمان نقص عاج دندان استفاده کرد.

بیماری پریودنتال یک بیماری عفونی است

بیماری پریودنتال

بیماری پریودنتال یک بیماری عفونی است که باعث التهاب و آسیب به بافت‌های اطراف دندان‌ها می‌شود. این بیماری رایج‌ترین بیماری دهان و دندان است و می‌تواند باعث از دست رفتن دندان‌ها شود. علائم و نشانه‌های بیماری پریودنتال در مراحل اولیه عبارتند از:

• قرمزی و تورم لثه‌ها

• خونریزی لثه‌ها به‌ویژه هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن

• عقب‌نشینی لثه‌ها

• حساسیت دندان‌ها به سرما و گرما

در مراحل پیشرفته بیماری پریودنتال، علائم و نشانه‌ها عبارتند از:

• لق شدن دندان‌ها

• از دست دادن دندان‌ها

علت اصلی بیماری پریودنتال تجمع پلاک بر روی دندان‌ها است. پلاک یک لایه چسبنده از باکتری‌ها است که می‌تواند روی دندان‌ها و لثه‌ها تشکیل شود. اگر پلاک به‌طور منظم برداشته نشود، می‌تواند سفت شود و به جرم تبدیل شود. جرم می‌تواند باعث التهاب لثه شود و به بافت‌های اطراف دندان‌ها آسیب برساند. عوامل دیگری که می‌توانند خطر ابتلا به بیماری پریودنتال را افزایش دهند عبارتند از:

• سیگار کشیدن

• دیابت

• برخی از بیماری‌های خودایمنی

• استفاده از برخی داروها

• ژنتیک

درمان بیماری پریودنتال به شدت بیماری بستگی دارد. در مراحل اولیه بیماری، درمان شامل تمیز کردن عمیق دندان‌ها توسط دندانپزشک است. این کار به از بین بردن پلاک و جرم از زیر خط لثه کمک می‌کند. در مراحل پیشرفته بیماری، ممکن است نیاز به جراحی برای از بین بردن بافت‌های آسیب‌دیده باشد.

بهترین راه برای پیشگیری از بیماری پریودنتال، رعایت بهداشت دهان و دندان است. این کار شامل مسواک زدن دوبار در روز به مدت دو دقیقه و استفاده از نخ دندان است. همچنین، مراجعه منظم به دندانپزشک برای معاینه و تمیز کردن دندان‌ها بسیار مهم است.

فیبروماتوز لثه یک بیماری ارثی است

فیبروماتوز لثه

فیبروماتوز لثه یک بیماری ارثی است که باعث رشد بیش از حد بافت لثه می‌شود. این بیماری با بزرگ شدن بافت لثه مشخص می‌شود و با تولید بیش از حد کلاژن همراه است.

علائم و نشانه‌های فیبروماتوز لثه عبارتند از:

• بزرگ شدن بافت لثه

• قرمزی و تورم لثه‌ها

• خونریزی لثه‌ها

• درد 

• بدشکلی دندان‌ها

علت اصلی فیبروماتوز لثه جهش در یک ژن است که مسئول رشد بافت لثه است. این جهش باعث می‌شود که سلول‌های لثه به طور غیرطبیعی رشد کنند و تکثیر شوند.

درمان فیبروماتوز لثه معمولاً شامل جراحی برای برداشتن بافت اضافی لثه است. این جراحی می‌تواند به صورت سرپایی انجام شود و معمولاً تحت بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.

هیچ راه شناخته شده‌ای برای پیشگیری از فیبروماتوز لثه وجود ندارد. این بیماری یک بیماری ارثی است و نمی‌توان از آن جلوگیری کرد.

آفت دهان زخم‌های کوچک در دهان هستند

آفت دهان

آفت دهان زخم‌های کوچکی هستند که معمولاً در داخل دهان ظاهر می‌شوند. آفت‌ها معمولاً با یک نقطه سفید یا خاکستری در مرکز و هاله‌ای قرمز احاطه شده‌اند. آفت‌ها معمولاً غیرعفونی هستند و می‌توانند به طور مکرر عود کنند. علت دقیق آفت دهان هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل مختلفی می‌توانند در ایجاد آن نقش داشته باشند، از جمله:

• سیستم ایمنی ضعیف: افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی یا افرادی که تحت درمان با داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به آفت دهان هستند.

• عفونت‌های باکتریایی: در برخی موارد، آفت دهان می‌تواند ناشی از عفونت باکتریایی باشد.

• ژنتیک: برخی افراد به دلیل ژنتیک خود بیشتر در معرض ابتلا به آفت دهان هستند.

• عوامل محیطی: عوامل محیطی مانند خستگی، استرس، آلرژی‌های غذایی یا چرخه‌های قاعدگی نیز می‌توانند در ایجاد آفت دهان نقش داشته باشند.

در بیشتر موارد، آفت‌های دهان به خودی خود بهبود می‌یابند و نیازی به درمان خاصی ندارند. با این حال، در برخی موارد، ممکن است پزشک برای تسکین درد و ناراحتی ناشی از آفت‌ها، دارو تجویز کند.

در حال حاضر هیچ راه شناخته شده‌ای برای پیشگیری از آفت دهان وجود ندارد. با این حال، رعایت بهداشت دهان و دندان و کنترل عواملی که می‌توانند باعث ایجاد آفت دهان شوند، می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری کمک کند.

اینها فقط چند نمونه از ناهنجاری‌های دندانی هستند و هر بیمار می‌تواند دارای یک یا ترکیبی از این ناهنجاری‌ها باشد. ملاحظه و ارزیابی توسط یک دندانپزشک حرفه‌ای می‌تواند نوع و شدت ناهنجاری‌ها را تشخیص دهد.

علت ناهنجاری های دندانی می تواند عوامل مختلفی باشد

سوالات متداول درباره ناهنجاری های دندانی  

1. ناهنجاری های دندانی چیست؟

ناهنجاری های دندانی به هر گونه اختلالی در موقعیت، راستای یا شکل دندان ها گفته می شود. این ناهنجاری ها می توانند بر ظاهر، عملکرد و سلامت دندان ها تأثیر بگذارند.

2. انواع ناهنجاری های دندانی کدامند؟

ناهنجاری های دندانی را می توان به دو دسته کلی تقسیم کرد: 

ناهنجاری های ساده دندان: این ناهنجاری ها معمولاً خفیف هستند و نیازی به درمان ندارند. ناهنجاری های پیچیده دندان: این ناهنجاری ها شدیدتر هستند و ممکن است نیاز به درمان داشته باشند. 

3. علل ناهنجاری های دندانی چیست؟

علت ناهنجاری های دندانی می تواند عوامل مختلفی باشد، از جمله:

• ژنتیک: ژنتیک یکی از عوامل مهم در بروز ناهنجاری های دندانی است.

• رشد فک ها: رشد نامناسب فک ها می تواند باعث بروز ناهنجاری های دندانی شود.

• عادات دهانی نامناسب: عادات دهانی نامناسب مانند مکیدن انگشت، جویدن ناخن و تنفس دهانی می توانند باعث بروز ناهنجاری های دندانی شوند.

• آسیب های دندانی و فکی: آسیب های دندانی و فکی مانند شکستگی دندان یا فک می توانند باعث بروز ناهنجاری های دندانی شوند.

4. آیا ناهنجاری های دندانی باعث مشکلات سلامتی می شوند؟

بله، ناهنجاری های دندانی می توانند باعث مشکلات سلامتی مختلفی شوند، از جمله:

• مشکلات جویدن: ناهنجاری های دندانی می توانند باعث مشکلات جویدن غذا شوند. این امر می تواند منجر به سوءتغذیه و کاهش کیفیت زندگی شود.

• مشکلات بهداشت دهان و دندان: ناهنجاری های دندانی می توانند باعث تجمع پلاک و جرم روی دندان ها شوند. این امر می تواند خطر ابتلا به بیماری های دهان و دندان مانند پوسیدگی دندان و بیماری لثه را افزایش دهد.

• مشکلات گفتاری: ناهنجاری های دندانی می توانند باعث مشکلات گفتاری مانند تکلم ناواضح شوند.

• مشکلات زیبایی: ناهنجاری های دندانی می توانند بر ظاهر فرد تأثیر بگذارند و اعتماد به نفس او را کاهش دهند.

5. درمان ناهنجاری های دندانی چگونه است؟

درمان ناهنجاری های دندانی به نوع و شدت ناهنجاری بستگی دارد. برخی از انواع ناهنجاری های دندانی نیازی به درمان ندارند. با این حال، در اکثر موارد، درمان ناهنجاری های دندانی برای بهبود ظاهر، عملکرد و سلامت دندان ها ضروری است. روش های درمانی ناهنجاری های دندانی عبارتند از: ارتودنسی ، جراحی فک و صورت و ایمپلنت

6. بهترین زمان برای درمان ناهنجاری های دندانی چه زمانی است؟

بهترین زمان برای درمان ناهنجاری های دندانی در دوران کودکی و نوجوانی است. در این دوران، دندان ها و فک ها هنوز در حال رشد هستند و می توان با استفاده از روش های درمانی ارتودنسی، ناهنجاری های دندانی را به طور کامل اصلاح کرد. با این حال، درمان ناهنجاری های دندانی در بزرگسالان نیز امکان پذیر است، اما ممکن است زمان بیشتری طول بکشد و هزینه بیشتری داشته باشد.

توصیه پایانی

ناهنجاری های دندانی می توانند بر ظاهر، عملکرد و سلامت دندان ها تأثیر بگذارند. در اکثر موارد، درمان ناهنجاری های دندانی برای بهبود این موارد ضروری است. بهترین زمان برای درمان ناهنجاری های دندانی در دوران کودکی و نوجوانی است. در این دوران، دندان ها و فک ها هنوز در حال رشد هستند و می توان با استفاده از روش های درمانی ارتودنسی، ناهنجاری های دندانی را به طور کامل اصلاح کرد. درمان ناهنجاری های دندانی معمولاً دردناک نیست. با این حال، ممکن است در ابتدا کمی ناراحتی وجود داشته باشد که به مرور زمان برطرف می شود. اگر نگران ناهنجاری های دندانی خود هستید، با دندانپزشک خود مشورت کنید. دندانپزشک می تواند ناهنجاری های دندانی شما را تشخیص دهد و بهترین روش درمانی را برای شما توصیه کند.

گردآوری:بخش سلامت بیتوته