اگر چشمانتان اینگونه به نظر برسد، کبدتان در خطر است
- مجموعه: بیماری ها و راه درمان
قرمزی مداوم چشم یعنی کبد نمیتواند سموم را دفع کند
فقط با نگاه کردن به چشمهایتان بفهمید کبد چرب دارید یا نه!
آیا میدانستید چشمهایتان ممکن است چیزی بسیار فراتر از خستگی یا شب بیداری را نشان دهند؟ چشمها نه تنها «پنجرهٔ روح» نامیده میشوند، بلکه پنجرهای مفید به سمت کبدتان نیز هستند! امروز با هم بررسی میکنیم که چگونه چشمهایتان میتوانند علائم هشداردهندهٔ زودهنگام از وضعیت واقعی بدنتان بدهند و چرا هرگز نباید این نشانهها را نادیده بگیرید.
کبد شما بیوقفه در پشت صحنه کار میکند: خون را تصفیه میکند، سموم را تجزیه میکند و پروتئینهای حیاتی بدن را تولید میکند. اما وقتی بیش از حد تحت فشار قرار بگیرد، اولین نشانهها گاهی در جایی ظاهر میشوند که اصلاً انتظارش را ندارید: چشمهایتان!
در این مطلب، مهمترین نشانههایی که چشمها از مشکلات کبدی نشان میدهند، علل زیربنایی آنها و کارهای سادهای که میتوانید برای محافظت از این اندام فوقالعاده مهم انجام دهید را با هم مرور میکنیم.
خشکی چشم مقاوم به قطره میتواند از کبد چرب باشد
علائم کبد چرب در چشم
7. زرد شدن سفیدی چشم – ارتباط با زردی (جانديس)
آیا تا به حال متوجه زردی سفیدی چشمهایتان شدهاید؟ به این حالت زردی یا «جانديس» میگویند و یکی از واضحترین نشانههای مشکل کبدی است. زردی وقتی رخ میدهد که بیلیروبین (مادهٔ زردرنگی که از تجزیهٔ گلبولهای قرمز خون به وجود میآید) در خون زیاد شود. کبد سالم بیلیروبین را سریعاً دفع میکند، اما کبد آسیبدیده این کار را نمیتواند انجام دهد و در نتیجه چشمها زرد میشوند. این علامت را جدی بگیرید! زردی میتواند نشانهٔ آسیب کبدی، سیروز یا بیماریهای کبدی باشد. اگر این نشانه را دیدید حتماً با پزشک مشورت کنید.
6. برآمدگیهای کوچک زردرنگ روی پلکها – رسوب کلسترول (زانتلاسما)
آیا برآمدگیهای کوچک و زردرنگ در اطراف پلکها یا روی چشمها میبینید؟ به اینها زانتِلاسما میگویند، یعنی رسوب کلسترول. اینها فقط یک مشکل زیبایی نیستند؛ نشانهٔ قوی هستند که کبدتان نمیتواند چربیها را بهخوبی مدیریت کند، اغلب به دلیل کبد چرب یا کلسترول بالا. اگر این برآمدگیها را دیدید، حتماً کلسترول و کبدتان را چک کنید.
5. خشکی چشم – فقط مشکل رطوبت نیست
چشمهایتان مدام خشک و تحریکشده هستند حتی با استفاده از قطره و پماد؟ خشکی چشم میتواند از صفحه نمایش زیاد، کمآبی یا آلرژی باشد، اما خشکی مداوم گاهی ریشه در کبد دارد. مشکلات مزمن کبدی و حتی هپاتیت میتوانند تعادل رطوبت چشم را به هم بزنند. اگر درمانهای معمولی چشم جواب نداد، سلامت کبد را هم بررسی کنید.
چشمهای کدر و بیحال نشانهٔ کبد خسته هستند
4. قرمزی و خونآلودگی چشم – آیا سموم مقصرند؟
آیا صبحها با چشمهای قرمز و خونآلود از خواب بیدار میشوید؟ اگر شب بیداری یا لنز طولانیمدت ندارید، ممکن است کبدتان در دفع سموم عقب مانده باشد. الکل، سیگار، غذاهای فرآوریشده یا قند زیاد میتوانند کبد را تحت فشار قرار دهند. وقتی کبد عقب بماند، سموم در خون میمانند و رگهای کوچک چشم را ملتهب میکنند و چشمها قرمز و خسته به نظر میرسند..
3. چشمهای کدر و خسته – کبدتان چه میگوید؟
آیا در آینه نگاه میکنید و احساس میکنید چشمهایتان دیگر آن برق و درخشش سابق را ندارند؟ التهاب یا فیلتر ضعیف کبد میتواند مقصر باشد. وقتی کبد ملتهب یا چرب شود، نمیتواند بهخوبی سموم را دفع کند و مواد مغذی کافی برساند؛ در نتیجه چشمها کدر و بیحال به نظر میرسند.
2. تاری دید یا مشکل در تمرکز – فقط پیری نیست
بسیاری تاری دید را به افزایش سن یا نیاز به عینک جدید ربط میدهند. اما تاری دید مداوم میتواند ناشی از قند خون بالا باشد که اغلب با کبد تنبل ارتباط دارد. کبد نقش کلیدی در تنظیم قند خون دارد. وقتی با قند زیاد، الکل یا رژیم نامناسب تحت فشار باشد، قند خون نوسان میکند و میتواند باعث مشکلات بینایی شود.
1. سلامت چشم و ارتباط آن با تغذیه
رژیم غذایی شما تأثیر بسیار زیادی روی کبد و چشمها دارد. غذاهای فرآوریشده، قند و چربیهای ناسالم کبد را بیش از حد بارگذاری میکنند و همان علائمی را ایجاد میکنند که گفتیم. به جایش به غذاهای سرشار از آنتیاکسیدان، فیبر و چربیهای سالم روی بیاورید: سبزیجات برگی، سبزیجات رنگارنگ، انواع توت، پروتئینهای کمچرب و روغنهای سالم. مکملهای حامی مانند خارمریم (میلک تیستل)، قاصدک، آبلیمو، سرکه سیب، آلفا-لیپوئیک اسید و مواد مغذی مثل لوتئین و زآگزانتین هم برای کبد و هم چشم بسیار مفیدند.
قند زیاد اولین دلیل کبد چرب و تاری دید است
چرا قند اضافی قاتل خاموش است؟
از میان سه تهدید اصلی کبد (الکل، قند اضافی و چاقی)، قند اغلب مخفیترین آنهاست. بدن قند را به گلوکز تبدیل میکند؛ اگر فوراً مصرف نشود ابتدا به صورت گلیکوژن در کبد و عضلات ذخیره میشود. اما فضای ذخیره محدود است! گلوکز اضافی به چربی تبدیل میشود – بهخصوص در کبد. اینجا مشکلات شروع میشود: کبد چرب، کلسترول بالا، گرفتگی عروق و افزایش خطر بیماریهای قلبی و مغزی. با کاهش مصرف قند نه تنها فشار را از روی کبد برمیدارید، بلکه چشمها و کل بدنتان سالمتر میمانند.
مراحل ساده برای حمایت از کبد (و چشمها)
1. قند را کم کنید: نوشیدنیهای شیرین، آبنبات و تنقلات فرآوریشده را به حداقل برسانید و به جایش میوه و سبزیجات کامل بخورید.
2. آب زیاد بنوشید: آب ساده، آبلیمو یا آب با سرکه سیب به سمزدایی کمک میکند.
3. فیبر را در اولویت قرار دهید: فیبر موجود در میوهها، سبزیجات و غلات کامل به هضم و کاهش بار کبد کمک میکند.
4. چربیهای سالم انتخاب کنید: آجیل، دانهها، روغن زیتون و ماهی چرب بخورید و از چربیهای ترانس و فرآوریشده دوری کنید.
5. از مکملهای حامی استفاده کنید: خارمریم، قاصدک، آلفا-لیپوئیک اسید و آنتیاکسیدانهای گیاهی مثل لوتئین و زآگزانتین.
6. مرتب ورزش کنید: حتی حرکات ملایم به دفع چربی از کبد و بهبود گردش خون کمک میکند.
لوتئین و زآگزانتین هم چشم و هم کبد را نجات میدهند
سوالات متداول
1. آیا واقعاً همهٔ این علائم چشم فقط به خاطر کبد است؟
خیر. این علائم میتوانند دلایل دیگری هم داشته باشند (مثل آلرژی، عفونت چشم، دیابت، فشار خون بالا و …) ولی وقتی چند تا از آنها همزمان ظاهر شوند، احتمال مشکل کبدی خیلی بالا میرود و باید بررسی شود.
2. زردی چشم همیشه یعنی کبد خراب است؟
نه همیشه، اما در بزرگسالان شایعترین علت زردی، مشکل کبدی یا انسداد مجرای صفراوی است. در نوزادان زردی معمولاً فیزیولوژیک و بیخطر است.
3. زانتِلاسما (برآمدگیهای زرد پلک) یعنی حتماً کبد چرب دارم؟
نه لزوماً، ولی در بیش از ۵۰٪ موارد با چربی خون بالا و کبد چرب همراه است. حتی اگر کبدتان سالم باشد، این برآمدگیها نشاندهندهٔ خطر بالای بیماری قلبی هستند.
4. چشم قرمز صبحها فقط از کبد است؟
خیر. شایعترین علتها کمخوابی، خشکی چشم، آلرژی و الکل است. اما اگر هر روز صبح بدون این عوامل چشم قرمز دارید، کبد یکی از مظنونین اصلی است.
5. آیا با رژیم غذایی میتوانم زانتِلاسما را کاملاً از بین ببرم؟
معمولاً خیر. این رسوبهای کلسترول بعد از تشکیل به سختی با رژیم از بین میروند و اغلب نیاز به لیزر یا جراحی کوچک دارند، ولی رژیم درست جلوی بزرگتر شدن یا جدید شدنشان را میگیرد.
6. بهترین نوشیدنی روزانه برای کبد و چشم چیست؟
آب + آبلیمو تازه صبح ناشتا، یا آب با یک قاشق سرکه سیب طبیعی (بدون شکر). چای سبز و قهوه تلخ (بدون شکر) هم عالی هستند.
7. آیا چشمپزشک میتواند بگوید کبد من مشکل دارد؟
بله، بسیاری از چشمپزشکان با دیدن زردی، رسوب کلسترول یا التهاب عروق چشم، بیمار را مستقیماً به متخصص گوارش و کبد ارجاع میدهند.
8. آیا مصرف الکل کم هم به کبد و چشم آسیب میزند؟
بله. حتی ۱–۲ لیوان مشروب در هفته میتواند آنزیمهای کبدی را بالا ببرد و باعث قرمزی مزمن چشم شود. «حد امن» واقعی برای کبد تقریباً صفر است.
نتیجهگیری
چشمهایتان واقعاً آینهٔ وضعیت واقعی کبدتان هستند. از زردی و زانتِلاسما گرفته تا تغییرات ظریف در رطوبت و درخشندگی، بدن همیشه به شما سرنخ میدهد. با چند تغییر آگاهانه در سبک زندگی (بهخصوص در زمینهٔ قند، رژیم غذایی و آبرسانی) میتوانید از کبدتان محافظت کنید و چشمهایتان را درخشان و سالم نگه دارید. دفعهٔ بعد که در آینه نگاه کردید از خودتان بپرسید: «چشمهایم دربارهٔ سلامت درونیام چه میگویند؟»
این اطلاعات را با دوستان و خانوادهتان به اشتراک بگذارید، چون مراقبت از کبد شاید بهترین راه برای درخشان نگه داشتن کل بدن (و روحتان) باشد!
گردآوری:بخش سلامت بیتوته
