جدا شدگی پرده شبکیه چشم
- مجموعه: بیماری ها و راه درمان
جدا شدگی پرده شبکیه به سه شکل اتفاق می افتد
جدا شدگی پرده شبکیه : (Retinal detachment)
جدا شدگی پرده شبکیه در واقع به معنای جدا شدن لایه های عصبی حساس شبکیه از لایه رنگدانه دار شبکیه است (که مسوول تغذیه و متابولیسم شبکیه می باشد). از آن جا که این عارضه در صورت عدم درمان مناسب باعث کاهش شدید بینایی می شود تشخیص و درمان سریع آن اهمیت فراوانی دارد.
مفهوم جدا شدگی پرده شبکیه چیست؟
جدا شدگی پرده شبکیه زمانی رخ می دهد که شبکیه از محل طبیعی خود کنده شود. زمانی که پرده شبکیه جدا شود، عملکرد آن مختل شده و در نتیجه بینائی فرد تار می شود یعنی مثل این که فیلم داخل دوربین از محل خود رها شود.
جدا شدگی پرده شبکیه مشکل بسیار مهمی تلقی می شود زیرا در صورت عدم درمان، تقریبا در همه موارمنجر به کوری خواهد شد.
علایم و نشانه های جدا شدگی پرده شبکیه چشم
علايم زير معمولاً در يك چشم رخ ميدهد، ولي گاهي هر دو چشم درگيرند:
♦ جرقههاي نوراني در ميدان بينايي
♦ نقاط شناور در ميدان بينايي
♦ تاري ديد
♦ موجدار ديدن تصاوير (گاهي)
♦ از دست دادن تدريجي بينايي. از آنجا كه اين حالت بسيار آهسته بروز ميكند بيمار ممكن است متوجه آن نگردد.
جدا شدگی پرده شبکیه به سه شکل اتفاق می افتد:
· نوع اول: که شایع ترین شکل جدا شدگی شبکیه است در اثر ایجاد سوراخ در شبکیه پدید می آید، به این صورت که پس از ایجاد سوراخ در شبکیه، زجاجیه که حالت آبکی پیدا کرده از راه سوراخ به پشت شبکیه نفوذ می کند و آن را از لایه های خارجی تر جدا می کند.
تموج مایع همراه با حرکات سر و تأثیر نیروی جاذبه باعث گسترش جدا شدگی شبکیه می شود، به همین دلیل این نوع جدا شدگی پرده شبکیه می تواند به سرعت پیشرفت کند و باعث جدا شدن کامل شبکیه گردد.
· نوع دوم: که جدا شدگی کششی (tractional detachment) نام دارد وقتی اتفاق می افتد که رشته های زجاجیه یا بافت های غیر طبیعی از سمت داخل شبکیه را تحت کشش قرار دهند و آن را از روی بافت های زیرین بلند کنند. این حالت بیشتر در افراد دیابتی اتفاق می افتد.
· نوع سوم: جدا شدگی شبکیه که چندان شایع نیست در اثر تراوش یا ترشح غیر طبیعی مایع در حد فاصل شبکیه و بافت های زیرین اتفاق می افتد. این حالت معمولاً ناشی از التهاب، خونریزی یا توده های غیر طبیعی داخل چشم است و به ندرت به صورت خود به خودی اتفاق می افتد.
جدا شدگی پرده شبکیه زمانی رخ می دهد که شبکیه از محل طبیعی خود کنده شود
چه کسانی بیشتر در معرض جدا شدگی شبکیه قرار دارند؟
عوامل مختلفی باعث افزایش خطر ابتلا به جدا شدگی شبکیه می شود. مهمترین این عوامل عبارتند از:
• سن: جدا شدگی شبکیه به صورت خودبه خودی در افراد زیر 40 سال نادر است و معمولاً در افراد بالای 50 سال رخ می دهد.
• نزدیک بینی شدید: در این حالت پرده شبکیه نازک و آسیب پذیر است و احتمال ایجاد سوراخ در آن بیشتر از حالت عادی است.
• سابقه جراحی چشمی
♦ عدم وجود درد.
• ديابت شيرين
• سابقه خانوادگی جدا شدگی شبکیه یا سابقه این بیماری در چشم دیگر فرد.
• ضربه شدید به سر و صورت یا چشم
• بیماری، التهاب یا تومور داخل چشمی
عواقب موردانتظار
اغلب با درمان جراحي زودرس با استفاده از اشعه ليزر قابل درمان است.
عوارض احتمالي
بدون درمان، كوري كامل يا نسبي در چشم مبتلا قابل انتظار است. با درمان تأخيري، در صورتي كه جداشدگي به ناحيه ماكولا (ناحيه مسؤول بينايي دقيق) گسترشيافته باشد، بينايي دقيق (مركزي) بيمار دچار اختلال دايمي ميگردد.
عوامل مختلفی باعث افزایش خطر ابتلا به جدا شدگی شبکیه می شود
بررسی و تشخیص جداشدگی پرده شبکیه
وقتی بیماری با علایم فوق الذکر به چشم پزشک مراجعه می کند، چشم پزشک با معاینه شبکیه، جدا شدگی شبکیه را تشخیص می دهد.
برای این منظور معمولاً لازم است مردمک با قطره های مخصوص باز شود و شبکیه با یک وسیله مخصوص به نام افتالموسکوپ بررسی شود. پزشک در این معاینه با بررسی محل و اندازه و نوع جدا شدگی شبکیه در مورد روش درمانی مناسب تصمیم گیری می کند.
در موارد نادری که مثلاً به علت خونریزی، دیدن شبکیه با دستگاه افتالموسکوپ مقدور نباشد سونوگرافی چشم می تواند اطلاعات مفیدی در مورد وسعت، محل و گاهی علت جدا شدگی شبکیه در اختیار پزشک قرار دهد.
توصیه می شود که کلیه افراد در معرض خطر روزانه در منزل دید چشمهایشان را کنترل کنند
درمان جدا شدگی پرده شبکیه چشم
¤ درمان به موقعيت و شدت جداشدگي بستگي دارد.
¤ در صورت ضربه به چشم استفاده از پوشش محافظ چشم ممكن است لازم باشد.
¤ جراحي جهت برقراري اتصال مجدد شبكيه به بافتهاي زيرين با استفاده از اشعههاي ليزر مخصوص يا سرمادرماني (با استفاده از درجه حرارت زير نقطه انجماد) يا با تغيير شكل چشم (گاهي) انجام ميگيرد.
دستورهاي زير پس از جراحي توصيه ميگردد:
♦ هر دو چشم بايد بهطور همزمان تا مدتي با پوشش مخصوص بسته شوند. در اين مدت براي انجام كارها ميتوانيد از دوستان يا خانواده كمك بگيريد.
♦ پس از برداشت پوشش چشمها از عينك هاي داراي شيشه تيره استفاده كنيد.
♦ چشمهاي خود را مالش ندهيد.
♦ از دولا شدن اجتناب كنيد.
♦ از حالاتي كه ممكن است باعث افزايش فشار داخل چشم شوند نظير يبوست؛ بلند كردن وزنه سنگين يا سرفه شديد اجتناب كنيد.
♦ داروها
قطرههاي چشمي گشادكننده مردمك. گشاد شدن مردمك فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري چشم در طي دوره التيام پس از جراحي را كاهش ميدهد. اگر شما نميتوانيد خود قطره داخل چشمتان بريزيد، براي اين منظور از ديگران كمك بگيريد.
داروهاي آرامبخش به منظور كاهش اضطراب در طي دوره نقاهت توصيه ميشود.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
پس از جراحي در حالت خوابيده به پشت در بستر استراحت كنيد و سر را كمي بالاتر از سطح بستر قرار دهيد. براي جلوگيري از تشكيل لخته در وريدهاي عمقي، اندامهاي تحتاني را در طي استراحت مرتباً حركت دهيد. با صلاحديد چشمپزشك فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري هاي طبيعي خود را از سر بگيريد.
رژيم غذايي
رژيم خاصي نياز نيست.
جرقههاي نوراني در ميدان بينايي از علائم جدا شدگی پرده شبکیه چشم می باشد
در چه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟
اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده تان در ميدان بينايي خود نقاط شناور يا جرقههاي نوراني مشاهده ميكنيد. در اين صورت مراجعه به پزشك را به تأخير نيندازيد زيرا اين حالت ممكن است نشانهاي از يك حالت اورژانس باشد.
- بروز هرگونه نشانه عفونت (خونريزي، قرمزي، درد، تورم يا تب) پس از جراحي
- بدتر شدن وضعيت بينايي پس از اتمام دوره نقاهت بعد از جراحي
پیشگیری جداشدگی پرده شبکیه
تشخیص سریع کلید درمان موفقیت آمیز پارگی شبکیه است. اطلاع از کیفیت دید در دو چشم اهمیت اساسی دارد.
توصیه می شود که کلیه افراد در معرض خطر (افراد نزدیک بین، بیماران دیابتی، کسانی که سابقه شخصی خانوادگی جدا شدگی پرده شبکیه دارند) روزانه در منزل دید چشمهایشان را کنترل کنند برای این منظور باید دید هر یک از چشم ها به صورت جداگانه با بستن چشم مقابل کنترل گردد و در صورت بروز هر تغییری در دید چشم ها در اسرع وقت (حداکثر ظرف24 ساعت) به چشم پزشک مراجعه شود.
در صورت بروز هر یک از علائم زیر حداکثر ظرف 24 ساعت به چشم پزشک مراجعه کنید:
تشخیص سریع کلید درمان موفقیت آمیز پارگی شبکیه است
ο احساس وجود پرده یا سایه در جلوی چشم
ο دیدن جرقه های نوری
ο بروز مگس پران جدید و یا افزایش تعداد مگس پران (اجسام شناور در جلوی چشم)
ο دیدن شبکه های تور مانند در جلوی چشم
ο هر نوع کاهش دید ناگهانی
گردآوری: بخش سلامت بیتوته
منابع:noorvision.com
irteb.com